იჩერი-შეჰერი (აზერ. İçəri Şəhər) — ქალაქ ბაქოს ისტორიული გული. 2000 წლის დეკემბერში იგი, როგორც ბაქოს უძველესი ნაწილი, რომელიც მოიცავს შირვანშაჰების სასახლესა და ქალწულის კოშკს, გახდა პირველი ობიექტი მთელი აზერბაიჯანის მასშტაბით, რომელიც იუნესკომ მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლთა სიაში შეიტანა.
ძველი ქალაქის მონუმენტთა ძირითადი ნაწილი XII საუკუნის ბოლო წლებით თარიღდება.
საყოველთაოდ აღიარებულია, რომ ძველი ქალაქი, მათ შორის ქალწულის კოშკი, მე -12 საუკუნით თარიღდება. ზოგიერთი მკვლევარი კი ამტკიცებს, რომ ყიზყალასი ჯერ კიდევ მე -7 საუკუნეში აშენდა[1].
ბაქოში შუა საუკუნეების განმავლობაში, აშენდა ისეთი ძეგლები, როგორიცაა სინგი გალას მინარეთი (მე -11 საუკუნე), ციხე-კედლები და კოშკები (მე -11-მე -12 საუკუნეები), ქალწულის კოშკი, მულთანის ქარავანსარაი და ჰაჯი გიაიბის აბანო (15-ე საუკუნე), შირვანშაჰების სასახლე (მე -15-16 საუკუნეები), ბუხარის ქარავან-სარაი და გასიმბეის აბაზანო (მე -16 საუკუნე).
1806 წელს, როდესაც ბაქო რუსეთის იმპერიის მიერ იყო ოკუპირებული რუსეთ-ირანის ომის დროს[2], ამ დროს ძველ ქალაქში 500 ოჯახი და 707 მაღაზია იყო, მოსახლეობა კიდე 7,000 შეადგენდა, რომელთა უმრავლესობას თათები შეადგენდნენ[3]. 1807 წლიდან 1811 წლამდე, ქალაქის კედლები გარემონტდა და ციხეები გაფართოვდა. ქალაქში ორი კარიბჭე იყო: სალიანის კარიბჭე და შემახის კარიბჭე. ქალაქი დაცული იყო კედლებით. პორტი გაიხსნა ვაჭრობისთვის და 1809 წელს შეიქმნა საბაჟო სამსახური. სწორედ ამ ხნის განმავლობაში ბაქომ დაიწყო ქალაქის კედლების მიღმა გაფართოება და წარმოიშვა ახალი უბნები[4].
რუსების ჩამოსვლის შემდეგ ძველი ქალაქის ტრადიციული არქიტექტურული სახე შეიცვალა. მე -19 საუკუნეში და მე -20 საუკუნის დასაწყისში მრავალი ევროპული შენობები აშენდა, ბაროკოსა და გოთური სტილის.
1865 წელს, ქალაქის კედლის ნაწილი, რომელიც გადაჰყურებდა ზღვას, დაინგრა და ქვები გაიყიდა და ასევე გამოიყენებოდა გარეუბანის მშენებლობისთვის. ამ გაყიდვებიდან მიღებული თანხა ბაქოს ბულვარის მშენებლობას მოხმარდა. 1867 წელს პირველი შადრევნები ბაქოს ბულვარში გამოჩნდნენ.
ამ პერიოდში კიდევ ორი კარიბჭე გაიხსნა, რომელთაგან ერთ-ერთი ცნობილია, როგორც თაღიევის კარიბჭე (1877). ახალი კარიბჭეებისა და გასასვლელების გახსნა უკვე საბჭოთა პერიოდში გაგრძელდა.
ძველი ქალაქი იყოფადა რამდენიმე კვარტალად, რომლებიც ასევე სოციალურ დაყოფას ემსახურებოდნენ. ზოგჯერ, ძველი ქალაქის განყოფილებები მეჩეთის სახელებს ატარებდნენ[5].
↑ Ichari Shahar - The Heart of Baku ↑ Russia at War: From the Mongol Conquest to Afghanistan, Chechnya, and Beyond [2 volumes] ↑ Ethnic Groups of North, East, and Central Asia: An Encyclopedia ↑ Фатуллаев, Шамиль. Градостроительство Баку XIX - Начала XX Веков. Баку, Институт архитектуры и искусства Академии наук АзССР, 1978 ↑ Baku's Old City
კომენტარის დამატება