Indonesia
IndonezjaContext of Indonezja
Indonezja, oficjalnie Republika Indonezji (indonez. Republik Indonesia) – wyspiarskie państwo unitarne położone w Azji Południowo-Wschodniej oraz w Oceanii, którego stolicą jest Dżakarta. Położona na równiku, między Oceanem Spokojnym a Indyjskim, jest największym krajem wyspiarskim na świecie z ok. 17 tys. wysp. Jest 14. pod względem powierzchni krajem i 7. wliczając tereny morskie. Jest 4. krajem na świecie pod względem liczby ludności, z ponad 275-milionową populacją oraz największą liczbą wyznawców islamu na świecie. Najbardziej zaludnioną wyspę na świecie, Jawę, zamieszkuje ponad połowa ludności kraju.
Indonezja składa się z setek różnych rodzimych grup etnicznych i językowych, z których największą jest jawajska. Wspólna tożsamość rozwinęła się zgodnie z mottem Bhinneka Tunggal Ika („Jedność w różnorodności”, dosłownie „wielu, ale jeden”), zdefiniowanym przez język narodowy, różnorodność etniczną, pluralizm religijny w populacji muz...Czytaj dalej
Indonezja, oficjalnie Republika Indonezji (indonez. Republik Indonesia) – wyspiarskie państwo unitarne położone w Azji Południowo-Wschodniej oraz w Oceanii, którego stolicą jest Dżakarta. Położona na równiku, między Oceanem Spokojnym a Indyjskim, jest największym krajem wyspiarskim na świecie z ok. 17 tys. wysp. Jest 14. pod względem powierzchni krajem i 7. wliczając tereny morskie. Jest 4. krajem na świecie pod względem liczby ludności, z ponad 275-milionową populacją oraz największą liczbą wyznawców islamu na świecie. Najbardziej zaludnioną wyspę na świecie, Jawę, zamieszkuje ponad połowa ludności kraju.
Indonezja składa się z setek różnych rodzimych grup etnicznych i językowych, z których największą jest jawajska. Wspólna tożsamość rozwinęła się zgodnie z mottem Bhinneka Tunggal Ika („Jedność w różnorodności”, dosłownie „wielu, ale jeden”), zdefiniowanym przez język narodowy, różnorodność etniczną, pluralizm religijny w populacji muzułmańskiej oraz historię kolonializmu i buntu przeciwko niemu.
Gospodarka Indonezji zajmuje 16. miejsce na świecie pod względem nominalnego PKB i 7. pod względem PKB według siły nabywczej. Indonezja jest mocarstwem regionalnym w Azji Południowo-Wschodniej.
Pomimo dużej populacji i gęsto zaludnionych regionów Indonezja ma rozległe obszary dzikiej przyrody, co zapewnia krajowi dużą różnorodność biologiczną, nawet jeśli dziedzictwo to zmniejsza się z powodu gwałtownie rosnącej działalności człowieka.
Indonezja jest członkiem m.in. G20, ASEAN, ONZ i WTO.
More about Indonezja
- Currency Rupia indonezyjska
- Native name Indonesia
- Calling code +62
- Internet domain .id
- Mains voltage 230V/50Hz
- Democracy index 6.3
- Population 270203917
- Obszar 1904570
- Driving side left
- Prehistoria
Skamieniałe szczątki Homo erectus, znanego jako człowiek jawajski, sugerują, że archipelag indonezyjski był zaludniony 2 miliony lat temu. Na wyspie Flores znaleziono wymarły gatunek hominidów: człowieka z Flores (Homo floresiensis)[1]. W czasie zlodowacenia poziom morza był niższy niż obecnie, a zachodnia część archipelagu indonezyjskiego, będąca częścią szelfu kontynentalnego zwanego Sundą, była wówczas połączona z lądem. Indonezja była miejscem migracji, które od 70 do 40 tys. lat wcześniej szły z Azji do Australii. Później nastąpiły dalsze migracje z Australii na teren dzisiejszej Nowej Gwinei, ponieważ obie tworzyły szelf kontynentalny zwany Sahul.
Człowiek (homo sapiens) dotarł do regionu około 43 tys. lat p.n.e.[2] Ludy austronezyjskie, które stanowią większość współczesnej populacji, migrowały do Azji Południowo-Wschodniej z dzisiejszego Tajwanu około 2000 lat p.n.e.[3] Około 1500 p.n.e. rozpoczęły się inne migracje austronezyjskie w kierunku obszaru obecnej Indonezji i Pacyfiku[4].
...Czytaj dalejPrehistoriaRead lessSkamieniałe szczątki Homo erectus, znanego jako człowiek jawajski, sugerują, że archipelag indonezyjski był zaludniony 2 miliony lat temu. Na wyspie Flores znaleziono wymarły gatunek hominidów: człowieka z Flores (Homo floresiensis)[1]. W czasie zlodowacenia poziom morza był niższy niż obecnie, a zachodnia część archipelagu indonezyjskiego, będąca częścią szelfu kontynentalnego zwanego Sundą, była wówczas połączona z lądem. Indonezja była miejscem migracji, które od 70 do 40 tys. lat wcześniej szły z Azji do Australii. Później nastąpiły dalsze migracje z Australii na teren dzisiejszej Nowej Gwinei, ponieważ obie tworzyły szelf kontynentalny zwany Sahul.
Człowiek (homo sapiens) dotarł do regionu około 43 tys. lat p.n.e.[2] Ludy austronezyjskie, które stanowią większość współczesnej populacji, migrowały do Azji Południowo-Wschodniej z dzisiejszego Tajwanu około 2000 lat p.n.e.[3] Około 1500 p.n.e. rozpoczęły się inne migracje austronezyjskie w kierunku obszaru obecnej Indonezji i Pacyfiku[4].
Pierwsze królestwa Świątynia Prambanan na tle wulkanu MerapiStrategiczne położenie archipelagu nad morzem sprzyjało rozwojowi handlu między wyspami archipelagu, jak również Indyjskimi królestwami i chińskimi dynastiami[5]. W I wieku n.e. zachodnia Indonezja była częścią sieci państw portowych, które prowadziły handel między sobą oraz z Indiami i Chinami[4]. Centrum tej sieci państw było królestwo Funan, położone na południe od obecnego Wietnamu. Upadek Funanu przeniósł centrum tej sieci na południową Sumatrę. W VII wieku królestwo morskie Śriwidźaja doświadczyło znacznego wzrostu dzięki kontroli handlu morskiego w Cieśninie Malakka[4]. Handel od tego czasu zasadniczo ukształtował historię Indonezji[4].
W środkowej Jawie idealne warunki dla rolnictwa i opanowanie techniki pól ryżowych od VII wieku pozwoliły na rozwój dobrze prosperującej uprawy ryżu[6]. Między VII a X wiekiem władcom środkowej Jawy, z których najbardziej znanymi są hinduskie dynastie Sailendra i buddyjska Sanjaya, udało się zbudować wielkie zabytki religijne, takie jak buddyjska świątynia Borobudur i hinduski kompleks religijny Prambanan. Okres ten jest często określany jako „złoty wiek” w historii Indonezji[7].
Pod koniec X w. centrum władzy przesunęło się z centralnej Jawy na wschodnią. Tam również dobrze prosperujące rolnictwo uczyniło wyspę bogatą, zapewniając potęgę kolejnym królestwom Kediru, Singasari i wreszcie Majapahit, założonym pod koniec XIII wieku. Za panowania Hajama Wuruka (panował w latach 1350/1351–1389) oraz Gajah Mady wpływy Majapahit rozciągały się na znaczną część dzisiejszej Indonezji[8].
Królestwa muzułmańskie Wielki Meczet w DemakuMuzułmańscy kupcy z Persji, Indii i Chin przybywali do portów archipelagu indonezyjskiego. Niewątpliwie w XIII wieku książęta Północnej Sumatry przeszli na islam, pragnąc zintegrować się z tą siecią handlową[9]. Majapahit handlował z indyjskimi królestwami muzułmańskimi, takimi jak Gaur. Inne części archipelagu stopniowo przyjęły islam i pod koniec XVI wieku stał się dominującą religią na Jawie i Sumatrze. Islam mieszał się z istniejącymi wpływami kulturowymi i religijnymi, które ukształtowały dominującą formę islamu w Indonezji[10]. Muzułmańskie grobowce z XIV wieku, znajdujące się na cmentarzu w Trowulan i noszące symbol hindusko-buddyjskiego królestwa Majapahit sugerują, że ważne postacie królestwa, prawdopodobnie członkowie rodziny królewskiej przechodzili na islam. Rozwój handlu w obrębie samego archipelagu skutkuje rozprzestrzenianiem się islamu[9]. W XV i XVI wieku powstały muzułmańskie państwa przybrzeżne, z których najbogatszym był sułtanat Malakka na Półwyspie Malajskim, która stała się największym portem w Azji Południowo-Wschodniej. Na Jawie księstwa północnego wybrzeża, niektóre założone przez chińskich muzułmanów, stopniowo uwalniały się od swoich hindusko-buddyjskich władców Majapahit. Najpotężniejszym z nich było Demak.
Pod koniec XVI wieku nowe mocarstwo środkowej Jawy, królestwo Mataram, podjęło się podboju tych muzułmańskich miast portowych. Zmusiło je do zniszczenia ich flot i zakazało handlu morskiego. Królestwo to ogłosiło się spadkobiercą Majapahit[11]. Pod rządami Mataram rozkwita kultura dworska, której odniesienia są nadal wzorami reprezentowanymi przez wielkie indyjskie eposy Mahabharaty i Ramajany. We wschodniej części Jawy księstwo Blambangan wymyka się spod kontroli Mataram i zostaje wasalem Bali. Książęta Blambangan, Hindusi, zostaną zmuszeni w 1770 r. przez Holendrów do przejścia na islam, pragnących usunąć wschodnią Jawę spod balijskich wpływów[12]. W XVII wieku na północnej Sumatrze, za panowania Iskandara Mudy, sułtanat Acehu podjął się podboju nadmorskich regionów wyspy, zarówno od wschodu nad Cieśniną Malakką, jak i od strony zachodniej nad Oceanem Indyjskim. Na wschodzie archipelagu, pod panowaniem sułtana Hasanuddina, Sułtanat Gowa, którego władcy przeszli na islam w 1605 r., podporządkowuje jedno po drugim księstwa na południowym Celebesie[12].
Upadek królestw indonezyjskich i wzrost potęgi Holandii Batawia, Holenderskie Indie Wschodnie (1661)Pierwsi Europejczycy przybyli na archipelag w 1512 r., kiedy portugalscy kupcy, na czele z Francisco Serrão, próbowali zmonopolizować źródła gałki muszkatołowej, goździku i pieprzu na Malukach[13]. Podpisują w porcie Sunda Kelapa traktat pokojowy z sundajskim królestwem Pajajaran[14]. Opierając się na swojej bazie w Malace, zawarli sojusze z książętami Moluków i założyli punkty handlowe, forty i misje na Molukach, głównie na Ambon, Ternate i Wyspach Solor.
W 1596 roku holenderski odkrywca Cornelis de Houtman przybył z flotyllą na Sumatrę i Banten[15]. W 1602 r. Holenderski parlament nadał Holenderskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej (VOC) monopol na działalność handlową i kolonialną w Indonezji. Od 1605 r. Holendrzy wypędzili Portugalczyków z Ambon, północnych Moluków i wysp Banda[16]. Portugalczycy nadal osiedlali się w Timorze Wschodnim. W 1619 roku VOC podbiło miasto Dżakartę na zachodzie Jawy, gdzie założyło miasto Batawia (obecnie Dżakarta). Firma przejęła kontrolę nad jawajską polityką i walczyła z Sułtanatem Mataram i Sułtanatem Banten. W przeciwieństwie do Portugalczyków udało jej się kontrolować handel przyprawami na archipelagu. VOC wykorzystało podział małych królestw jawajskich, aby na stałe utrzymać kontrolę nad tym, co stało się jednym z najbogatszych dóbr kolonialnych na świecie[9].
W drugiej połowie XVII wieku, po śmierci sułtana Agunga, Mataram został osłabiony przez wojny o sukcesję i musiał stopniowo scedować terytoria na rzecz Holendrów. Pokonując sułtanat Gowy w 1664 roku, Holendrzy opanowali wschód archipelagu. Pod koniec XVIII wieku VOC kontrolowało również całe północne wybrzeże Jawy.
Podporządkowanie księcia Diponegoro generałowi De KockVOC została rozwiązana w 1800 roku po bankructwie, a Holandia ustanowiła Holenderskie Indie Wschodnie jako podporządkowaną rządowi Holandii kolonię[10]. W latach 1808–1811 Herman Willem Daendels został nominowany przez Ludwika Bonaparte, króla Holandii, generalnym gubernatorem Holenderskich Indii Wschodnich i następnie zreformował administrację kolonialną. W 1811 r. Brytyjczycy prawie pokojowo zajęli Holenderskie Indie Wschodnie, ponieważ tamtejsi żołnierze odmówili francuskiej dominacji w królestwie Holandii i Europie przez Napoleona Bonapartego. Brytyjczyk Thomas Stamford Raffles został wicegubernatorem Jawy w latach 1811–1814. W 1824 r. Na mocy traktatu londyńskiego między Brytyjczykami a Holendrami kontrola nad terytoriami na południe od Singapuru wróciła do Holendrów. Świat malajski został podzielony na dwie części[9].
Przez większość okresu kolonialnego holenderska kontrola nad archipelagiem była słaba. Siły holenderskie nieustannie angażowały się w tłumienie buntów zarówno na Jawie, jak i poza nią. Wpływ lokalnych przywódców, takich jak książę Diponegoro w środkowej Jawie, Tuanku Imam Bonjol na środkowej Sumatrze, Pattimura na Molukach i krwawa 30-letnia wojna w Acehu, osłabiły Holendrów i związały kolonialne siły zbrojne[17][18]. Dopiero na początku XX w. po podboju Bali i Acehu dominacja holenderska rozciągnęła się na to, co miało stać się obecnymi granicami Indonezji[10].
W przeciwieństwie do innych mocarstw kolonialnych, Holendrzy pozostawili w swojej kolonii niewielkie dziedzictwo językowe.
Indonezyjskie Przebudzenie NarodoweW pierwszej połowie XX wieku rozwinęły się nowe organizacje społeczne. Świadomość nacjonalistyczna zrodziła się z wielu czynników: rodzimych mediów drukowanych, urbanizacji, komunizmu, islamu, edukacji, wspólnej rozrywki masowej oraz cierpienia w okresie holenderskiego apartheidu[9]. Stworzenie w 1908 ruchu społecznego Budi Utomo jest uważane za początek indonezyjskiego ruchu narodowego. Te głębokie zmiany w rdzennej ludności Indonezji są często określane jako „Indonezyjskie Przebudzenie Narodowe” (indonez. Kebangkitan Nasional Indonesia)[9].
Japońska okupacja i uzyskanie niepodległości Bendera Pusaka, pierwsza flaga Indonezji, została podniesiona 17 sierpnia 1945 rokuLądowanie Japończyków w 1942 r. w Holenderskich Indiach Wschodnich w trakcie II wojny światowej zostało przyjęte z zadowoleniem przez większość ruchu nacjonalistycznego z nadzieją na uzyskanie niepodległości. Podobnie jak na innych podbitych terytoriach Azji Południowo-Wschodniej, administracja japońska, chcąc pozyskać poparcie miejscowej ludności, obrała kurs mający na celu wzbudzenie nastrojów antyeuropejskich, podkreślając etniczno-kulturowe pokrewieństwo między Indonezyjczykami a Japończykami. Liderzy ruchu narodowowyzwoleńczego byli zaangażowani we współpracę: pod kontrolą władz okupacyjnych pozwolono im tworzyć organizacje społeczno-polityczne o nacjonalistycznym charakterze[19]. W końcowej fazie wojny, w obliczu wielkich klęsk zadanych japońskim siłom zbrojnym przez siły sojusznicze, japońskie władze okupacyjne zdecydowały się pozyskać poparcie Indonezyjczyków i podjąć kroki w kierunku stworzenia niepodległego państwa. W 1945 roku administracja japońska ogłosiła rozpoczęcie praktycznych przygotowań do nadania Indonezji niepodległości[9].
Dwa dni po kapitulacji Japonii, 17 sierpnia 1945 r., Sukarno i Mohammad Hatta ogłosili niepodległość kraju i zostali odpowiednio pierwszym prezydentem i pierwszym wiceprezydentem kraju[20]. Holandia następnie próbowała przywrócić swoją władzę, wywołując walkę dyplomatyczną, konflikt zbrojny i rewolucję społeczną zwaną Revolusi[21][22][23]. Okres ten kończy się 27 grudnia 1949 r. wraz z utworzeniem Stanów Zjednoczonych Indonezji, kiedy to Holandia uznaje częściową niepodległość kraju. 17 sierpnia 1950 r. rząd ogłosił powrót do modelu państwa unitarnego[24][25].
W 1963, po konflikcie zbrojnym, Indonezja przejęła od Holandii zachodnią część wyspy Nowa Gwinea (Nowa Gwinea Holenderska), która została prowincją Irian Zachodni (obecne prowincje Papua, Papua Górska[26], Papua Środkowa[26], Papua Południowa[26], Papua Zachodnia i Papua Południowo-Zachodnia[27][28]).
Okres Sukarno Sukarno, twórca niepodległej IndonezjiPierwszy prezydent kraju Sukarno starał się równoważyć wpływy wojska, islamistów i komunistów na sytuację w kraju[29]. Nacjonalistyczne poglądy członków rządu doprowadziły do radykalizacji polityki zagranicznej kraju, który szybko wpadł w konflikt z Malezją (Konfrontasi)[30], względem której Indonezja zgłaszała pretensje terytorialne co do wyspy Borneo. Indonezja rozpoczęła też wspieranie lewicowej partyzantki walczącej na Borneo z rządem malezyjskim, wspierając m.in. powstanie w Sarawaku oraz popierając antymalezyjską i antykolonialną rebelię w Brunei[31]. Relacje z tym państwem uległy dalszemu pogorszeniu po tym, jak Indonezja wsparła nieudaną rewolucję w Brunei. Obawiając się zagrożenia ze strony Holandii, Wielkiej Brytanii lub Stanów Zjednoczonych Indonezja rozpoczęła proces zakupu broni z ZSRR. Zagrożenie ze strony Zachodu było na tyle prawdopodobne, że CIA wsparło rebelię, która wybuchła w 1958 roku. Choć została ona stłumiona do końca tego samego roku, to nieliczne oddziały partyzanckie działały do 1961[32]. Gdy Komunistyczna Partia Indonezji zaczęła zdobywać coraz większe poparcie, aż w końcu zagroziła rządowi nacjonalistów, USA wycofało swoją pomoc względem Indonezji, a relacje z Zachodem uległy pogorszeniu[33].
Okres SuhartoW okresie 1965–1966 wysoko postawiony wojskowy, Suharto, stopniowo odsunął Sukarno od władzy i wprowadził juntę. Suharto wycofał dotychczasową antyimperialistyczną politykę, która miała rzekomo zwiększać w Indonezji wpływy ZSRR i Chin. W tym czasie Suharto krwawo stłumił wojskowy zamach stanu, o który oskarżona została Komunistyczna Partia Indonezji. Zamach stanu rozpoczął brutalne czystki i zniszczenie Komunistycznej Partii Indonezji. W represjach junty zginęło co najmniej 500 tysięcy ludzi, a więcej niż milion ludzi trafiło do więzień[34][35][36][37]. Suharto zwrócił się przeciw dotychczasowym sojusznikom Sukarno z lewicowej partyzantki na Borneo i wsparł rząd malezyjski w jej zwalczaniu. Rządy Suharto szybko zyskały przeciwników, a w kraju rozwinął się separatyzm, przeciwko rządowi swoją kampanię rozpoczął partyzancki Ruch Wolnej Papui[38]. W 1975 roku Indonezja zaatakowała byłą kolonię portugalską Timor Wschodni, co spowodowało długoletni konflikt rządu indonezyjskiego z tamtejszym Rewolucyjnym Frontem na rzecz Niepodległości. W 1975 roku rozpoczęła się trwająca do 2005 roku separatystyczna rebelia Ruchu Wolnego Acehu[39].
Tworzenie systemu demokratycznego Prezydenci Indonezji Susilo Bambang Yudhoyono i Joko Widodo (obecny)W 1997 i 1998 r. Indonezja była krajem najbardziej dotkniętym przez azjatycki kryzys gospodarczy. Podobnie jak inne kraje azjatyckie, Indonezja stała w obliczu masowego napływu kapitału zagranicznego, który następnie się wycofał, destabilizując walutę, a następnie gospodarkę tych krajów[40]. Powszechne niezadowolenie wzrosło i doprowadziło do zamieszek w maju 1998 r. Pod wpływem protestów Suharto złożył rezygnację, a prezydentem został wiceprezydent Jusuf Habibie[41]. W 2001 roku na prezydenta Indonezji wybrano córkę Sukarno, Megawati Soekarnoputri.
W sierpniu 1999 r. w Timorze Wschodnim odbyło się referendum, w którym zaproponowano ludności tego terytorium autonomię regionalną w ramach jej utrzymania w Republice Indonezji. Prawie 80% głosujących odrzuciło tę propozycję. Po 25 latach okupacji wojskowej ludność Timoru Wschodniego wyraziła życzenie odłączenia się od Indonezji[42].
Prezydent Indonezji Joko Widodo i gubernator Wschodniego Kalimantanu zwiedzają lokalizację przyszłej stolicy Indonezji, Nusantary.Na początku XXI w. przez Indonezję przechodziła fala islamistycznych ataków terrorystycznych, w tym zamach na giełdę w Dżakarcie w 2000 r. i na Bali w 2002 r. W 2004 r. dzięki nowelizacji konstytucji odbyły się pierwsze wybory prezydenckie, w wyborach bezpośrednich Susilo Bambang Yudhoyono zostaje wybrany na prezydenta[43].
W 2004 roku na Sumatrze miało miejsce trzęsienie ziemi oraz tsunami, w wyniku którego w Indonezji zginęło ponad 130 tysięcy ludzi[44].
W 2014 roku prezydentem Indonezji został Joko Widodo, który w 2019 zdecydował o przeniesieniu stolicy Indonezji z Dżakarty, do miasta Nusantara, które zostanie w całości wybudowane na wyspie Borneo[45].
↑ G. Pope , Recent advances in far eastern paleoanthropology, „Annual Review of Anthropology”, 1988 . ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie The Great Human MigrationBŁĄD PRZYPISÓW↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie Internet Archive2003BŁĄD PRZYPISÓW↑ a b c d Taylor, Indonesian history, 2003, 3, 9, 10–11, 13, 14–15, 18–20, 22–23. . ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie Vickers Adrian 19582005BŁĄD PRZYPISÓW↑ Jean Gelman Taylor , Indonesia. Peoples and histories, New Haven: Yale University Press, 2003, ISBN 978-0-300-12808-6, OCLC 192072152 [dostęp 2021-01-14] . ↑ Peter Lewis , Insights from history, „Futures”, 14 (1), 1982, s. 47–61, DOI: 10.1016/0016-3287(82)90071-4 [dostęp 2021-01-10] (ang.). ↑ Peter Lewis , « The Next Great Empire », „Futures”, 14 (1), 1982, s. 47–41 . ↑ a b c d e f g Ricklefs, 1991 .↑ a b c Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie Ricklefs M C Merle Calvin1993BŁĄD PRZYPISÓW↑ Ricklefs, 1991, pages 12-14. .↑ a b Ricklefs, 1991, strona 99 .↑ Ricklefs 1993 ↓, s. 22–24. ↑ Cipta Loka Caraka , Sumber-sumber asli sejarah Jakarta, Jilid I: Dokumen-dokumen sejarah Jakarta sampai dengan akhir abad ke-16, 1999 . ↑ Romain Bertrand , L’Histoire à parts égales. Récits d’une rencontre Orient-Occident (xvie-xviie siècles), Paris 2011 . ↑ George Miller , To the Spice Islands and beyond. Travels in eastern Indonesia, Kuala Lumpur: Oxford University Press, 1996, ISBN 967-65-3099-9, OCLC 32891168 [dostęp 2021-01-16] . ↑ Adam. Schwarz , A nation in waiting: Indonesia in the 1990s, St. Leonards, N.S.W.: Allen & Unwin, 1994, ISBN 1-86373-635-2, OCLC 31499587 [dostęp 2021-01-13] . ↑ Ricklefs 1993 ↓, s. 209. ↑ М.: Мысль , Всемирная история, 1965 . ↑ Internet Archive , Indonesia. Peoples and histories, New Haven: Yale University Press, 2003, ISBN 978-0-300-09709-2 [dostęp 2021-01-13] . ↑ Indonesian War of Independence, globalsecurity.org [dostęp 2021-01-13] . ↑ Internet Archive , Indonesian destinies, Cambridge, Mass.: Belknap Press of Harvard University Press, 2003, ISBN 978-0-674-01137-3 [dostęp 2021-01-13] . ↑ Charles Bidien , Independence the Issue, „Far Eastern Survey”, 14 (24), 1945, s. 345–348, DOI: 10.2307/3023219, ISSN 0362-8949, JSTOR: 3023219 [dostęp 2021-01-13] . ↑ Indonesian War of Independence, globalsecurity.org [dostęp 2021-01-20] . ↑ Charles Bidien , Independence the Issue, „Far Eastern Survey”, 14 (24), 1945, s. 345–348, DOI: 10.2307/3023219, ISSN 0362-8949, JSTOR: 3023219 [dostęp 2021-01-20] . ↑ a b c DPR Sahkan RUU DOB, Papua Kini Punya 3 Provinsi Baru: Papua Selatan, Papua Tengah Dan Papua Pegunungan, suara.com, 30 czerwca 2022 [dostęp 2022-08-02] (indonez.). ↑ Southwest Papua Province inaugurated, Indonesia now has 38 provinces, indonesiawindow.com [dostęp 2023-05-18] (ang.). ↑ Polski egzonim wprowadzony na 124. posiedzeniu KSNG. ↑ Witton 2003 ↓, s. 26–28. ↑ Indonesia – FOREIGN POLICY, countrystudies.us [dostęp 2021-01-21] . ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie Greg Poulgrain The genesisBŁĄD PRZYPISÓW↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie Roadnight Andrew 2002 UnitedBŁĄD PRZYPISÓW↑ Witton 2003 ↓, s. 29. ↑ Friend 2003 ↓, s. 113. ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie doi10.1525/as.2002.42.4.550-s550-563BŁĄD PRZYPISÓW↑ Ricklefs 1993 ↓, s. 280–284, 287–290. ↑ Friend 2003 ↓, s. 107–109. ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie Richard Chauvel Ikrar NusaBŁĄD PRZYPISÓW↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie bbc-world-asia-22198860BŁĄD PRZYPISÓW↑ Pieter Van Dijk , Flux financiers et marchés émergents en Asie, „Revue d’économie financière”, 44 (6), 1997, s. 159–178, DOI: 10.3406/ecofi.1997.2617 [dostęp 2021-01-13] . ↑ BBC News | LATEST NEWS | President Suharto resigns, news.bbc.co.uk [dostęp 2021-01-13] . ↑ East Timor Revisited, nsarchive2.gwu.edu [dostęp 2021-01-13] . ↑ New era as Susilo Bambang Yudhoyono takes office, 20 października 2004 [dostęp 2021-01-13] (ang.). ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie Staff and agencies2005BŁĄD PRZYPISÓW↑ Indonezja zbuduje nową stolicę. Ogłoszono jej nazwę, TVN24 [dostęp 2022-02-16] (pol.).