Malezja

Shubert Ciencia - CC BY 2.0 Bernard DUPONT from FRANCE - CC BY-SA 2.0 Bernard DUPONT from FRANCE - CC BY-SA 2.0 Christopher Harriot from Penang, Malaysia - CC BY 2.0 Rob and Stephanie Levy from Townsville, Australia - CC BY 2.0 Benjy8769 - CC BY-SA 4.0 Will Ellis from Reading, England - CC BY 2.0 Miss Prema Darshini - CC BY-SA 4.0 Eqdoktor - CC BY-SA 3.0 Will Ellis from Reading, England - CC BY 2.0 Rob and Stephanie Levy from Townsville, Australia - CC BY 2.0 https://www.flickr.com/photos/emrank/ - CC BY 2.0 Bernard DUPONT from FRANCE - CC BY-SA 2.0 Vyacheslav Argenberg - CC BY 4.0 This Photo was taken by Supanut Arunoprayote. Feel free to use any of my images, but please mentio - CC BY 4.0 Miss Prema Darshini - CC BY-SA 4.0 Benjy8769 - CC BY-SA 4.0 Photos taken by Jan Wedekind, stitched using Hugin Original uploader was Wedesoft at en.wikipedia L - CC BY-SA 2.5 https://www.flickr.com/photos/emrank/ - CC BY 2.0 https://www.flickr.com/photos/emrank/ - CC BY 2.0 Will Ellis from Reading, England - CC BY 2.0 This Photo was taken by Supanut Arunoprayote. Feel free to use any of my images, but please mentio - CC BY 4.0 Azri Suratmin - CC BY-SA 4.0 Winter.daniel92 - CC BY-SA 3.0 Winter.daniel92 - CC BY-SA 3.0 Chongkian - CC BY-SA 4.0 Williamtklee - CC BY-SA 4.0 Rob and Stephanie Levy from Townsville, Australia - CC BY 2.0 Christopher Harriot from Penang, Malaysia - CC BY 2.0 Miss Prema Darshini - CC BY-SA 4.0 Vyacheslav Argenberg - CC BY 4.0 Anandajoti - CC BY-SA 3.0 Photo Dharma from Sadao, Thailand - CC BY 2.0 https://www.flickr.com/photos/emrank/ - CC BY 2.0 https://www.flickr.com/photos/emrank/ - CC BY 2.0 Azri Suratmin - CC BY-SA 4.0 Azri Suratmin - CC BY-SA 4.0 Chongkian - CC BY-SA 4.0 No images

Context of Malezja

Malezja (malajski Malaysia) – państwo w Azji Południowo-Wschodniej, na Półwyspie Malajskim i wyspie Borneo; obszar 330,803 km², ludność 33 711 000 (według stanu na 2022 r.), stolica Kuala Lumpur (ok. 8,419 mln mieszkańców), siedziba rządu w Putrajaya.

Malezja na Półwyspie Malajskim graniczy z Tajlandią i Singapurem, na wyspie Borneo z Brunei i Indonezją.

More about Malezja

Basic information
  • Currency Ringgit
  • Calling code +60
  • Internet domain .my
  • Mains voltage 240V/50Hz
  • Democracy index 7.19
Population, Area & Driving side
  • Population 32447385
  • Obszar 330803
  • Driving side left
Historia
  • Osobny artykuł: Historia Malezji.

    W 1511 Malakkę podbili Portugalczycy, zakładając tam kolonię. Synowie ostatniego sułtana Malakki założyli Sułtanat Perak i Sułtanat Johor. Rozpoczęła się rywalizacja między Portugalczykami oraz Sułtanatem Aceh i sułtanem Johoru o kontrolę nad cieśniną Malakka. Konflikt ten trwał do 1641 r., kiedy Holandia wraz z sułtanem Johoru przejęła kontrolę nad cieśniną. W 1786 roku Kompania Wschodnioindyjska otrzymała od sułtana Kedahu wyspę Penang.

    W drugiej połowie XIX wieku wiele państewek malezyjskich prosiło o pomoc Wielką Brytanię w celu rozwiązania konfliktów wewnętrznych. Do początku XX w. stany Pahang, Selangor, Perak i Negeri Sembilan utworzyły Sfederalizowane Stany Malezji. Chociaż formalnie były suwerenne, to faktyczną władzę sprawowali brytyjscy rezydenci, mianowani jako doradcy miejscowych władców. Pozostałe stany: Johor, Kedah, Kelantan, Perlis i Terengganu utworzyły Niesfederalizowane Stany Malezji. Mimo, że przyjęły one brytyjskich rezydentów, to nie podlegały bezpośrednio Londynowi. Stany Sabah i Sarawak były z kolei częścią Brytyjskiego Borneo Północnego. Brytyjczycy przejęli jednak kontrolę nad gospodarką i nałożyli podatki na towary eksportowe, tj. cynę i kauczuk, będące podstawą gospodarki Malajów. Doprowadziło to do znacznego wzrostu ubóstwa mieszkańców kraju[1]. Napięcia gospodarcze doprowadziły do konfliktów etnicznych między Malajczykami a Chińczykami, którzy przez tych pierwszych uważani byli za intruzów bogacących się na kryzysie[2].

    Osobny artykuł: Bitwa o Malaje.

    W styczniu 1942 roku wojska japońskie zaatakowały Półwysep Malajski, rozpoczynając bitwę o Malaje. Mimo zaciekłego oporu sił brytyjskich, australijskich i indyjskich armia japońska do końca lutego opanowała półwysep oraz wyspę Borneo. Japończycy traktowali Malajów dość dobrze, przez co część malajskich urzędników i intelektualistów z nimi współpracowała. Większość sułtanów także działała razem z japońskim okupantami, choć później twierdzili, że robili to wbrew własnej woli. Japończycy stali się jednak niepopularni po tym, jak oddali Tajlandii cztery północne stany (Kedah, Perlis, Kelantan i Terengganu).

    ...Czytaj dalej
    Osobny artykuł: Historia Malezji.

    W 1511 Malakkę podbili Portugalczycy, zakładając tam kolonię. Synowie ostatniego sułtana Malakki założyli Sułtanat Perak i Sułtanat Johor. Rozpoczęła się rywalizacja między Portugalczykami oraz Sułtanatem Aceh i sułtanem Johoru o kontrolę nad cieśniną Malakka. Konflikt ten trwał do 1641 r., kiedy Holandia wraz z sułtanem Johoru przejęła kontrolę nad cieśniną. W 1786 roku Kompania Wschodnioindyjska otrzymała od sułtana Kedahu wyspę Penang.

    W drugiej połowie XIX wieku wiele państewek malezyjskich prosiło o pomoc Wielką Brytanię w celu rozwiązania konfliktów wewnętrznych. Do początku XX w. stany Pahang, Selangor, Perak i Negeri Sembilan utworzyły Sfederalizowane Stany Malezji. Chociaż formalnie były suwerenne, to faktyczną władzę sprawowali brytyjscy rezydenci, mianowani jako doradcy miejscowych władców. Pozostałe stany: Johor, Kedah, Kelantan, Perlis i Terengganu utworzyły Niesfederalizowane Stany Malezji. Mimo, że przyjęły one brytyjskich rezydentów, to nie podlegały bezpośrednio Londynowi. Stany Sabah i Sarawak były z kolei częścią Brytyjskiego Borneo Północnego. Brytyjczycy przejęli jednak kontrolę nad gospodarką i nałożyli podatki na towary eksportowe, tj. cynę i kauczuk, będące podstawą gospodarki Malajów. Doprowadziło to do znacznego wzrostu ubóstwa mieszkańców kraju[1]. Napięcia gospodarcze doprowadziły do konfliktów etnicznych między Malajczykami a Chińczykami, którzy przez tych pierwszych uważani byli za intruzów bogacących się na kryzysie[2].

    Osobny artykuł: Bitwa o Malaje.

    W styczniu 1942 roku wojska japońskie zaatakowały Półwysep Malajski, rozpoczynając bitwę o Malaje. Mimo zaciekłego oporu sił brytyjskich, australijskich i indyjskich armia japońska do końca lutego opanowała półwysep oraz wyspę Borneo. Japończycy traktowali Malajów dość dobrze, przez co część malajskich urzędników i intelektualistów z nimi współpracowała. Większość sułtanów także działała razem z japońskim okupantami, choć później twierdzili, że robili to wbrew własnej woli. Japończycy stali się jednak niepopularni po tym, jak oddali Tajlandii cztery północne stany (Kedah, Perlis, Kelantan i Terengganu).

    Niechęć wobec Japończyków wzmocniły brutalne prześladowania Chińczyków oraz coraz większy kryzys gospodarczy. Do tego czasu bowiem Malaje utrzymywały się z eksportu. Były największym eksporterem kauczuku na świecie i jego głównym dostawcą do Stanów Zjednoczonych. Tymczasem Japończycy ograniczyli wywóz towarów do nieznacznej ilości wymaganej do poprawnego działania gospodarki Japonii, co doprowadziło do likwidacji wielu kopalń i plantacji kauczuku. W rezultacie w 1942 roku, w następstwie kryzysu, doszło do klęski głodu. Odpowiedzią na nią było powstanie partyzantki antyjapońskiej. Główną siłę stanowiła Antyjapońska Armią Narodów Malajów, która w późniejszych etapach okupacji japońskiej była potajemnie szkolona i zbrojona przez Brytyjczyków[3].

    Osobne artykuły: Malaje i Powstanie malajskie.

    W 1945 r. Brytyjczycy ustanowili w Brytyjskich Malajach administrację wojskową, a cztery stany północne zostały zwrócone przez Tajlandię. Część antyjapońskich oddziałów partyzanckich odmówiło złożenia broni i przeszło do podziemia. 1 kwietnia następnego roku utworzono Związek Malajski. Malajowie protestowali, ponieważ nie podobało im się ograniczenie władzy sułtanów ani przyznanie obywatelstwa imigrantom, głównie Chińczykom. 31 stycznia 1948 r. utworzono Federację Malajską, składającą się ze wszystkich stanów malajskich, lecz bez Singapuru.

    Rządy kolonialne były bezczynne wobec katastrofalnej sytuacji ekonomicznej. Stale narastał problem bezrobocia i niskich płac. Ponadto stale zwiększała się inflacja, która także wpływała na ceny żywności. Kryzys doprowadził do popularyzacji ruchu niepodległościowego i antybrytyjskiego. Na jego czele stała Komunistyczna Partia Malajów[4]. W latach 40. doszło do serii strajków, które zostały rozbite przez Brytyjczyków za pomocą masowych aresztowań i deportacji ich uczestników. Tłumienie strajków doprowadziło do radykalizacji społeczeństwa[5], a w rezultacie do wybuchu w 1948 roku powstania malajskiego. Liderem powstańców został Chin Peng, który w oparciu o dawne oddziały antyjapońskie utworzył Armię Wyzwolenia Narodowego Malajów. Administracja kolonialna zareagowała licznymi represjami wobec malajskich cywili. Brytyjczycy przeprowadzili masowe przesiedlenia ludności oskarżanej o sprzyjanie partyzantom. Liczba przesiedlonych osób wyniosła około pół miliona osób[6]. Rząd do końca lat 50. poczynił duże postępy w tłumieniu rebelii. 31 sierpnia 1957 r. Federacja Malajska ogłosiła niepodległość od Wielkiej Brytanii, mimo to powstanie nie ustało. Zostało ono stłumione w 1960 roku. Przyczyniły się do tego m.in.: użycie broni chemicznej[7] i brutalne metody stosowane przez wojsko brytyjskie (które, jak wykazano, dokonywało masakr cywilnych mieszkańców), w tym egzekucje na jeńcach czy tortury i okaleczenia partyzantów oraz osób podejrzanych o sprzyjanie im. Symbolem ruchu oporu stała się miejscowość Batang Kali[8][9]

    Osobne artykuły: rebelia w Brunei, konfrontacja indonezyjsko-malezyjska i powstanie w Sarawaku.

    Na początku lat 60. rząd Malajów rozpoczął proces zjednoczeniowy z pozostałymi krajami regionu. Został on zahamowany antymalezyjską rebelią w Brunei, w wyniku której rząd brunejski wycofał się ze zjednoczeniowych pomysłów. Reakcją na rebelię z Brunei było powstanie w Sarawaku, które jednak nie odniosło większych rezultatów. 16 września 1963 r. przyłączono północne Borneo i zmieniono nazwę kraju na Malezję (początkowo w języku polskim również jako Malajzja). Oba powstania wsparła Indonezja, rządzona przez Sukarno, co doprowadziło do konfrontacji indonezyjsko-malezyjskiej. Do jej zakończenia doszło po 1965 roku. Władzę w Indonezji objął wtedy Suharto, który wsparł Malezję w walce z partyzantami w Sarawaku[10].

    Osobny artykuł: Drugie powstanie malajskie.

    W 1965 r. od Malezji odłączył się Singapur, który stał się suwerennym państwem[11]. W latach 60. Armia Wyzwolenia Narodowego Malajów przeszła reorganizację i zyskała wsparcie ze strony Chin, co w 1968 roku spowodowało wybuch drugiego powstania malajskiego, którego celem było tym razem utworzenie w Malezji państwa socjalistycznego. Rząd Malezji w walce z partyzantami wsparły Wielka Brytania, Nowa Zelandia i Tajlandia. W 1974 roku Chiny wstrzymały swoją pomoc dla powstańców, którzy pozbawieni źródła wsparcia zaczęli ponosić pierwsze poważne porażki[12]. Gdy blok wschodni w Europie upadł, malajscy komuniści zaakceptowali to, że nie mają żadnych szans utworzenia rządu komunistycznego. Zresztą w związku z szybkim rozwojem kraju ideologia ta przestała być atrakcyjna. W rezultacie w 1989 roku partyzanci podpisali z rządem porozumienie pokojowe wypracowane przy pomocy sąsiedniej Tajlandii[10]. Rok później porozumienie o zakończeniu wojny podpisali z rządem separatyści z Sarawaku[13].

    Wendy Khadijah Moore, Malaysia a Pictorial History 1400–2004, ed. Dianne Buerger and Sharon Ham (n.p.: Archipelago Press, 2004), s. 194. „Tin Mining,” GWN Mining. gwnmining.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-12-11)].. Jackson, Robert (2008). The Malayan emergency. London: Pen & Sword Aviation. s. 10. „Malayan Emergency, 1950–60,” Australian War Memorial. Eric Stahl, „Doomed from the Start: A New Perspective on the Malayan Insurgency” (2003). Karl Hack, Defense & Decolonization in South-East Asia, s. 113. Bruce Cumings (1998). The Global Politics of Pesticides: Forging Consensus from Conflicting Interests. Earthscan. s. 61. Fujio Hara (grudzień 2002). Malaysian Chinese & China: Conversion in Identity Consciousness, 1945–1957. University of Hawaii Press. s. 61–65. Malaysian lose fight for 1948 ‘massacre’ inquiry, BBC News. ↑ a b Cheah Boon Kheng (2009). „The Communist Insurgency in Malaysia, 1948–90: Contesting the Nation-State and Social Change” (PDF). New Zealand Journal of Asian Studies (University of Auckland) 11 (1): 132–52. United Nations Treaty Series No.10760, Agreement relating to Malaysia. National Intelligence Estimate 54–1–76: The Outlook for Malaysia (Report). Central Intelligence Agency. 1 kwietnia 1976. National Intelligence Estimate 54–1–76: The Outlook for Malaysia (Report). Central Intelligence Agency.
    Read less

Where can you sleep near Malezja ?

Booking.com
487.408 visits in total, 9.187 Points of interest, 404 Cele, 34 visits today.