Colombia

Kolumbia
Julianruizp - CC BY-SA 4.0 Colores Mari from Bogotá, Colombia - CC BY-SA 2.0 José Luis Filpo Cabana - CC BY-SA 4.0 Colores Mari from Bogotá, Colombia - CC BY-SA 2.0 No machine-readable author provided. Kamilokardona assumed (based on copyright claims). - Public domain Kari5wiki - CC BY-SA 4.0 Carlos Castaño Uribe - CC BY-SA 3.0 Colores Mari from Bogotá, Colombia - CC BY-SA 2.0 Katherine Escorcia Mendoza - CC BY-SA 4.0 Bernd Lutz - CC BY-SA 3.0 Mcarrizosac - CC BY-SA 4.0 Hdhdhdybooty - CC BY-SA 4.0 Pablo Andrés Ortega Chávez - GFDL 1.2 Colores Mari from Bogotá, Colombia - CC BY-SA 2.0 Hdhdhdybooty - CC BY-SA 4.0 Pedro Szekely from Los Angeles, USA - CC BY-SA 2.0 Etienne Le Cocq - CC BY 3.0 Colores Mari from Bogotá, Colombia - CC BY-SA 2.0 Pablo Andrés Ortega Chávez - GFDL 1.2 Hdhdhdybooty - CC BY-SA 4.0 Hdhdhdybooty - CC BY-SA 4.0 No machine-readable author provided. JuanseG~commonswiki assumed (based on copyright claims). - Public domain Colores Mari from Bogotá, Colombia - CC BY-SA 2.0 Leandro Neumann Ciuffo - CC BY 2.0 Moterocolombia - CC BY-SA 4.0 Nelsonc - CC BY-SA 3.0 Julianruizp - CC BY-SA 4.0 Julianruizp - CC BY-SA 4.0 Hdhdhdybooty - CC BY-SA 4.0 Colores Mari from Bogotá, Colombia - CC BY-SA 2.0 Hdhdhdybooty - CC BY-SA 4.0 Pablo Andrés Ortega Chávez - GFDL 1.2 Mcarrizosac - CC BY-SA 4.0 Colores Mari from Bogotá, Colombia - CC BY-SA 2.0 Colores Mari from Bogotá, Colombia - CC BY-SA 2.0 Pablo Andrés Ortega Chávez - GFDL 1.2 Mario Carvajal - CC BY 2.0 Colores Mari from Bogotá, Colombia - CC BY-SA 2.0 Katherine Escorcia Mendoza - CC BY-SA 4.0 Pownerus - CC BY-SA 3.0 Hdhdhdybooty - CC BY-SA 4.0 Katherine Escorcia Mendoza - CC BY-SA 4.0 <Marco> - CC BY-SA 2.0 ArturoAparicio - CC BY-SA 4.0 Pablo Andrés Ortega Chávez - GFDL 1.2 Pablo Andrés Ortega Chávez - GFDL 1.2 Dwayne Reilander - CC BY-SA 4.0 Pablo Andrés Ortega Chávez - GFDL 1.2 Etienne Le Cocq - CC BY 3.0 Colores Mari from Bogotá, Colombia - CC BY-SA 2.0 ArturoAparicio - CC BY-SA 4.0 Pedro Szekely from Los Angeles, USA - CC BY-SA 2.0 No images

Context of Kolumbia

Kolumbia zyrtarisht Republika e Kolumbisë (spanjisht: República de Colombia), është një vend në bregun veriperëndimor të Amerikës së Jugut, i kufizuar në veri-perëndim nga Panamaja, në veri nga Deti i Karaibeve në lindje nga Venezuela dhe Brazili, në jug nga Ekuadori dhe Peruja, dhe në perëndim nga Oqeani Paqësor. Kolumbia është republikë kushtetuese jofederale e përbërë nga tridhjetë e dy departamente.

More about Kolumbia

Basic information
  • Native name Colombia
  • Calling code +57
  • Internet domain .co
  • Mains voltage 110V/60Hz
  • Democracy index 7.04
Population, Area & Driving side
  • Population 49065615
  • Area 1141748
  • Driving side right
Kronollogjia
  • Kolonizatorët spanjollë arritën në këtë rajon rreth viteve 1500, duke gjetur fiset indigjene Chibchas (apo Muiscas) dhe Taironasit. Spanjollët krijuan disa koloni të cilat më vonë u kthyen ne provinca duke formuar Grenadën e re si bërthamën e parë dhe më pas duke filluar nga viti 1717 si nën mbretëri. Kjo nën mbretëri përfshinte provinca të ndryshme të cilat deri ne atë kohë i përkisnin juridiksionit të nën-mbretërisë së Spanjës së Re dhe Perusë.

    Pavarësia

    Që nga fillimi i periudhave të pushtimit dhe kolonizimit, ka pasur disa lëvizje rebele nën sundimin spanjoll, shumica e tyre ose u shtypën ose mbetën shumë të dobëta për të ndryshuar gjendjen e përgjithshme. E fundit që kërkoi pavarësinë e plotë nga Spanja shpërtheu rreth 1810, që pasoi pavarësinë e Santo Domingos (Haiti i sotëm) në 1804, e cila siguroi një shkallë jo të papërfillshme të mbështetjes për udhëheqësit eventuale të këtij rebelimi: Simón Bolívar dhe Francisco de Paula Santander.

    Një lëvizje e iniciuar nga Antonio Narinjo, i cili kundërshtoi centralizmin spanjoll dhe udhëhoqi opozitën kundër kolonializmit, çoi në pavarësinë e Kartagjenës në nëntor 1811, dhe formimin e dy qeverive të pavarura të cilat luftuan një luftë civile - një periudhë e njohur si La Patria Boba. Një vit më pas Narinjo shpalli Provincat e Bashkuara të Granadës së Re, kryesuar nga Camilo Torres Tenorio. Pavarësisht nga sukseset e rebelimit, shfaqja e dy rrymave të ndryshme ideologjike mes çlirimtarëve (federalizmi dhe centralizmi) rriti përplasjet e brendshme të cilat kontribuuan në ripushtimin e territorit nga spanjollët. Varësia nga Spanja u rivendos nën komandën e Juan de Samano, regjimi i të cilit dënoi ata që morën pjesë në kryengritje. Ndëshkimi ushqeu rinovimin e rebelimit, e cila, e kombinuar me një Spanjë dobësuar, bëri të mundur një kryengritje të suksesshme udhëhequr nga Simon Bolívar i lindur në Venezuelë, i cili më në fund shpalli pavarësinë në 1819. Rezistenca prospanjolle u mund më në fund në vitin 1822 në territorin e tanishëm të Kolumbisë dhe në 1823 në Venezuelë.

    ...Lexo akoma

    Kolonizatorët spanjollë arritën në këtë rajon rreth viteve 1500, duke gjetur fiset indigjene Chibchas (apo Muiscas) dhe Taironasit. Spanjollët krijuan disa koloni të cilat më vonë u kthyen ne provinca duke formuar Grenadën e re si bërthamën e parë dhe më pas duke filluar nga viti 1717 si nën mbretëri. Kjo nën mbretëri përfshinte provinca të ndryshme të cilat deri ne atë kohë i përkisnin juridiksionit të nën-mbretërisë së Spanjës së Re dhe Perusë.

    Pavarësia

    Që nga fillimi i periudhave të pushtimit dhe kolonizimit, ka pasur disa lëvizje rebele nën sundimin spanjoll, shumica e tyre ose u shtypën ose mbetën shumë të dobëta për të ndryshuar gjendjen e përgjithshme. E fundit që kërkoi pavarësinë e plotë nga Spanja shpërtheu rreth 1810, që pasoi pavarësinë e Santo Domingos (Haiti i sotëm) në 1804, e cila siguroi një shkallë jo të papërfillshme të mbështetjes për udhëheqësit eventuale të këtij rebelimi: Simón Bolívar dhe Francisco de Paula Santander.

    Një lëvizje e iniciuar nga Antonio Narinjo, i cili kundërshtoi centralizmin spanjoll dhe udhëhoqi opozitën kundër kolonializmit, çoi në pavarësinë e Kartagjenës në nëntor 1811, dhe formimin e dy qeverive të pavarura të cilat luftuan një luftë civile - një periudhë e njohur si La Patria Boba. Një vit më pas Narinjo shpalli Provincat e Bashkuara të Granadës së Re, kryesuar nga Camilo Torres Tenorio. Pavarësisht nga sukseset e rebelimit, shfaqja e dy rrymave të ndryshme ideologjike mes çlirimtarëve (federalizmi dhe centralizmi) rriti përplasjet e brendshme të cilat kontribuuan në ripushtimin e territorit nga spanjollët. Varësia nga Spanja u rivendos nën komandën e Juan de Samano, regjimi i të cilit dënoi ata që morën pjesë në kryengritje. Ndëshkimi ushqeu rinovimin e rebelimit, e cila, e kombinuar me një Spanjë dobësuar, bëri të mundur një kryengritje të suksesshme udhëhequr nga Simon Bolívar i lindur në Venezuelë, i cili më në fund shpalli pavarësinë në 1819. Rezistenca prospanjolle u mund më në fund në vitin 1822 në territorin e tanishëm të Kolumbisë dhe në 1823 në Venezuelë.

    Territori i New Granadas u bë Republika e Kolumbisë e organizuar si një bashkim i Ekuadorit, Kolumbisë dhe Venezuelës (Panamaja ishte atëherë një pjesë integrale e Kolumbisë). Kongresi i Cucutës në 1821 miratoi një kushtetutë për Republikën e re. Simón Bolívar u bë presidenti i parë i Kolumbisë, dhe Francisco de Paula Santander u bë Yëvendës President. Megjithatë, republika e re ishte e paqëndrueshme dhe e përfundoi me këputje të Venezuelës në 1829, e ndjekur nga Ekuadori në 1830.

     Kolumbia e Madhe

    Kolumbia ishte qeveria e parë kushtetuese në Amerikën e Jugut, dhe partitë e majta dhe të djathta, të themeluara në 1848 dhe 1849 respektivisht, janë dy nga partive më të vjetra politike që kanë mbijetuar në Amerikë. Skllavëria u hoq në Kolumbi në vitin 1851.

    Ndarjet e brendshme politike dhe territoriale çuan në shkëputjen e Venezuelës dhe Kuitos (Ekuadori i sotëm) në vitin 1830. I ashtuquajturi "Departamenti i Cundinamarca" mori emrin "Nueva Granada", të cilin e mbajti deri në 1856 kur u bë "Confederación Granadina" (Konfederata Granadine). Pas një lufte civile dyvjeçare në 1863, u krijuan "Shtetet e Bashkuara të Kolumbisë" krijuar, që zgjatën deri më 1886, kur vendi më në fund u bë i njohur si Republika e Kolumbisë. Ndarjet e brendshme që vazhdonin midis forcave bipartizane politike, herë pas here ndezën luftëra shumë të përgjakshme civile, më e rëndësishmja e të cilave ishte "Lufta e një mijë ditëve" (1899-1902).

    Shekulli i 20-të

    Qëllimi i Shteteve e Bashkuara të Amerikës për të ndikuar në zonë (veçanërisht ndërtimi dhe kontrolli i Kanalit të Panamasë) çoi në ndarjen e Departamentit të Panamasë në 1903 dhe themelimit e saj si një shtet më vete. Shtetet e Bashkuara i paguan Kolumbisë 25 milionë dollarë në vitin 1921, shtatë vjet pas përfundimit të kanalit, në shkëmbim të njohjes së Panamasë nga Kolumbia. Pas kësaj Kolumbia njohu Panamanë sipas kushteve të Traktatit të Thomson-Urrutia. Nga shtatori 1932 deri në maj 1933 Kolumbia u përfshi në një konflikt të armatosur me Perunë gjatë një mosmarrëveshje territoriale që përfshinte Departamentin e Amazonës dhe kryeqytetin e saj Leticia.

    Menjëherë pas kësaj, Kolumbia arriti një shkallë të stabilitetit politik, i cili u ndërpre nga një konflikt i përgjakshëm që u zhvillua midis fundit të viteve 1940 dhe fillimit të viteve 1950, një periudhë e njohur si "La Violencia" (Dhuna). Shkaku i tij ishte kryesisht rritja e tensioneve midis dy partive kryesore politike, të cilat shpërthyen pas vrasjes së kandidatit presidencial Jorge Eliécer Gaitan më 9 prill të vitit 1948. Trazirat që pasuan në Bogotá, të njohur si El Bogotazo, u përhapën në të gjithë vendin dhe morën jetën e të paktën 180.000 kolumbianëve.

    Kolumbia mori pjesë në Luftën e Koresë, kur Laureano Gómez u zgjodh si President. Ai ishte i vetmi shtet i Amerikës Latine që mori pjesë në luftë me një rol të drejtpërdrejtë ushtarak, si një aleat i Shteteve të Bashkuara të Amerikës. Veçanërisht e rëndësishme ishte rezistenca heroike e trupave kolumbiane në Old Baldy.

    Nga 1953-1964 dhuna midis dy partive politike ra për herë të parë kur Gustavo Rojas rrëzoi Presidentin e Kolumbisë në një grusht shteti dhe negocioi me luftëtarët, dhe më pas nën juntën ushtarake të gjeneralit Gabriel Paris Gordillo.

    Pas rrëzimit të Rojas, Partia Konservatore Kolumbiane dhe Partia Liberale Kolumbiane ranë dakord për të krijuar "Fronti Kombëtar", një koalicion që do të qeveriste së bashku vendin. Sipas marrëveshjes, presidenca do të alternonte midis konservatorëve dhe liberalëve çdo 4 vjet për 16 vjet. Të dy palët do të kishin barazi në të gjitha zyrat e tjera zgjedhore. Fronti Kombëtar i dha fund "La Violencia"s, dhe administratat e Frontit Kombëtar u përpoqën të institucionalizonin reforma të thella sociale dhe ekonomike në bashkëpunim me Aleancën për Progres. Pavarësisht përparimit në sektorë të caktuar, shumë probleme sociale dhe politike vazhduan, dhe u krijuan grupet guerrile marksiste të tilla si FARC (Forcat e Armatosura Revolucionare të Kolumbisë), ELN (Ushtria Nacional Çlirimtare , EPL (Ushtria Popullore Çlirimtare) e mbështetur nga diktatori i Shqipërisë Enver Hoxha, dhe M-19 (Lëvizja e 19 prillit) për të luftuar qeverinë dhe aparatin politik. Këto grupe guerrile financoheshin nga prodhimi dhe trafikimi i substancave narkotike, kryesisht kokainë.

    Që nga viti 1960, vendi ka vuajtur nga një konflikti i armatosur midis forcave qeveritare dhe grupeve guerrile. Konflikti u përshkallëzua në vitet 1990. Konflikti në Kolumbi zhvillohej kryesisht në zonat e largëta rurale.

    Më 4 korrik 1991, u miratua Kushtetuta e re. Ndryshimet e gjeneruara nga kushtetuta e re janë parë si pozitive nga shoqëria kolumbiane.

    Historia e kohëve të fundit

    Gjatë presidencës së Álvaro Uribes, qeveria zbatoi më shumë presion ushtarak mbi FARC-un dhe grupeve të tjera të paligjshme. Pas ofensivës, shumë tregues të sigurisë u përmirësuan. Që nga viti 2002 dhuna ra dukshëm. Disa grupe paraushtarake u demobilizuan si pjesë e një procesi paqeje dhe guerrilasit humbën kontrollin e shumë territoreve që kishin dominuar dikur. Kolumbia arriti një rënie të madhe të prodhimit të kokainës.

    Në shkurt 2008, miliona kolumbianët demonstruan kundër FARC-ut. Gjatë këtyre viteve forcat ushtarake të Republikës së Kolumbisë arritën të forcohen.

    Kolumbia tregon përparim modest në luftën për të mbrojtur të drejtat e njeriut. Për sa i përket marrëdhënieve ndërkombëtare, Kolumbia ka lëvizur nga një periudhë e marrëdhënieve të tensionuara me Venezuelën, drejt një opinioni të begatë për të përmirësuar më tej integrimin. Kolumbia ka fituar edhe një vend në Këshillin e Sigurimit të OKB-së.

    Sot Kolumbia është prodhuesi i tretë më i madh i naftës në Amerikën e Jugut dhe në vitin 2012, Kolumbia prodhoi një milion fuçi në ditë.

    Rritja ekonomike e kohëve të fundit ka çuar në një rritje të konsiderueshme të milionerëve të rinj, duke përfshirë edhe sipërmarrësit e rinj kolumbianë me vlerë neto më tepër se 1 miliard dollarë.

    Read less

Phrasebook

Përshëndetje
Hola
Botë
Mundo
Përshendetje Botë
Hola Mundo
Faleminderit
Gracias
Mirupafshim
Adiós
po
Nr
No
Si jeni?
¿Cómo estás?
Mire faleminderit
Bien, gracias
Sa kushton?
¿Cuánto cuesta?
Zero
Cero
Një
Una

Where can you sleep near Kolumbia ?

Booking.com
487.379 visits in total, 9.187 Points of interest, 404 Destinations, 5 visits today.