Լուվր (ֆր.՝ Palais du Louvre), նախկինում ֆրանսիական թագավորական պալատ, ավերված Թյուիլրի պալատի հետ (ֆր.՝ Palais des Tuileries) Փարիզի գլխավոր ամրոց։ Պալատը գտնվում է Փարիզի կենտրոնում՝ ձախից Սեն գետի, աջից՝ Ռիվոլի փողոցի միջև։ Լուվրը իր հավաքածուով աշխարհի հռչակավոր թանգարաններից է, իսկ մակերեսով՝ Փարիզի ամենամեծ թանգարանը (210.000 մ², որից 68.000-ը տրամադրված է ցուցահանդեսին)։ Թանգարանը ներկայացնում է բազմազան հավաքածուներ՝ սկսած անտիկ ժամանակներից մինչև 1848 թվականը, Արևմտյան Եվրոպայից մինչև Պարսկաստան, Հունաստան, Եգիպտոս, Մերձավոր Արևելք և Միջագետք։ Լուվրում ներկայացված ստեղծագործությունները բազմազան են՝ նկարներ, քանդակներ, կերամիկական ստեղծագործություններ, հնէաբանական գտածոներ, արվեստի ստեղծագործություններ, դեկորատիվ կիրառական արվեստ և այլն։ Համաշխարհային ճանաչում ունեն Լուվրում ներկայացված հունական անտիկ դարաշրջանի քանդակ Միլոսյան Վեներան, Լեոնարդո Դա Վինչիի «Մոնա Լիզան» (Ջոկոնդա), Էժեն Դելակրուայի «Ժողովրդին առաջնորդող ազատո...Կարդալ ավելին
Լուվր (ֆր.՝ Palais du Louvre), նախկինում ֆրանսիական թագավորական պալատ, ավերված Թյուիլրի պալատի հետ (ֆր.՝ Palais des Tuileries) Փարիզի գլխավոր ամրոց։ Պալատը գտնվում է Փարիզի կենտրոնում՝ ձախից Սեն գետի, աջից՝ Ռիվոլի փողոցի միջև։ Լուվրը իր հավաքածուով աշխարհի հռչակավոր թանգարաններից է, իսկ մակերեսով՝ Փարիզի ամենամեծ թանգարանը (210.000 մ², որից 68.000-ը տրամադրված է ցուցահանդեսին)։ Թանգարանը ներկայացնում է բազմազան հավաքածուներ՝ սկսած անտիկ ժամանակներից մինչև 1848 թվականը, Արևմտյան Եվրոպայից մինչև Պարսկաստան, Հունաստան, Եգիպտոս, Մերձավոր Արևելք և Միջագետք։ Լուվրում ներկայացված ստեղծագործությունները բազմազան են՝ նկարներ, քանդակներ, կերամիկական ստեղծագործություններ, հնէաբանական գտածոներ, արվեստի ստեղծագործություններ, դեկորատիվ կիրառական արվեստ և այլն։ Համաշխարհային ճանաչում ունեն Լուվրում ներկայացված հունական անտիկ դարաշրջանի քանդակ Միլոսյան Վեներան, Լեոնարդո Դա Վինչիի «Մոնա Լիզան» (Ջոկոնդա), Էժեն Դելակրուայի «Ժողովրդին առաջնորդող ազատությունը» կտավը, և բազմաթիվ այլ ստեղծագործություններ։ Լուվրը աշխարհի ամենաշատ այցելուներ ունեցող թանգարանն է։ 2008 թվականին Լուվր է այցելել շուրջ 8.5 միլիոն մարդ։ Լուվրի մշտական ցուցադրությունը ընդգրկում է շուրջ 35.000 ստեղծագործություն՝ տեղաբաշխված 60.600 մ² ընդհանուր մակերեսով դահլիճներում։
1190 թ. Ֆրանսիայի արքա Ֆիլիպ Օգոստոսը Սեն գետի ափին կառուցում է Լուվր ամրոցը[1]։ Ամրոցը կառուցված էր պաշտպանական նպատակներով։ 1317 թվականին թագավորական գանձարանը տեղափոխվում է Լուվր, իսկ Շառլ V թագավորը ամրոցը դարձնում է թագավորական նստավայր։ Քաղաքի մեծանալու հետ մեկտեղ ամրոցը հայտնվում է քաղաքի կենտրոնում և կորցնում է իր պատշտպանական նշանակությունը։ 1528 թվականին Ֆրանցիսկ I արքան քանդում է ամրոցը։ 1546 թվականին թագավորը սկսում է ամրոցի վերակառուցումը` որպես թագավորական ճոխ նստավայր։ Միջնադարյան պարսպի արևմտյան մասը քանդվում է և փոխարինվում է Վերածննդի ոճով կառուցված թևով (ճարտարապետ` Պիեռ Լեսկո)։ Այս աշխատանքները շարունակվում են Անրի II և Շառլ IX արքաների թագավորության ժամանակ։ Այնուհետև քանդվում է հին Լուվրի պարսպի հարավային մասը, որը փոխարինվում է Վերածննդի ոճով նոր շենքի հսկայական թևով։ 1594 թվականին Հենրի IV-ը որոշում է Լուվրի պալատը ավելի մեծացնելով միավորել Թյուիլրի պալատի հետ, որը ներկայումս չի պահպանվել։
Թանգարանի գործունեության սկիզբԱմեն ինչ սկսվում է Արքայական հավաքածուի լավագույն կտավների ցուցադրումից, որը պահպանվում էր Լյուքսեմբուրգյան պալատում 1750-85 թվականներին։ Ցուցահանդեսը ունենում է ահռելի հաջողություն, որից հետո էլ միտք է ծագում Լուվրում բացել մշտական ցուցահանդես։ Մարքիզ դը Մարինյին (ֆր.՝ marquis de Marigny)` Թագավորական շենքերի վարչության ընդհանուր տնօրենը, և նրա ժառանգորդ կոմս Անգիվիլլերին (ֆր.՝ comte d'Angiviller) ծրագրում են Լուվրը դարձնել թանգարան։ 1791 թվականի մայիսի 6-ին ընդունվում է օրենքը, իսկ 1793 թվականի օգոստոսի 10-ին տեղի է ունենում նոր թանգարանի հանցիսավոր բացումը։ Սկզբում թանգարանը ծառայում է որպես արվեստագետների կրթարան։ 1855 թվականից թանգարանը բաց էր հանրության համար շաբաթական մեկ օր` մնացած օրերին շարունակելով ծառայել արվեստագետներին։ Առաջին կայսրության ժամանակ Լուվրը ստանում է Նապոլեոնի թանգարան անունը։ Առաջին տնօրեն է նշանակվում Դոմինիկ-Վիվան Դենոնը (ֆր.՝ Dominique-Vivant Denon)։ Վերջինս Լուվրը դարձնում է աշխարհի ամենամեծ թանգարանը և նախագահում նրա ապամոնտաժումը առաջին կայսրության անկման ժամանակ։ Թանգարանը ընդլայնվում է նեոկլասիցիստ ճարտարապետներ Շառլ Պերսիեի (ֆր.՝ Charles Percier) և Պիեռ Ֆոնտենի (ֆր.՝ Pierre-François-Léonard Fontaine) շնորհիվ, որոնք Ռիվոլի փողոցի երկայնքով կառուցում են Լուվրի շենքի նոր թևը։ Հաջորդ փոփոխությունը կատարվում է Նապոլեոն II-ի օրոք, մասնավորապես իրագործվում է «մեծ դիզայնը»։ Հյուսիսային պատկերասրահի կառուցումը (Ռիվոլի փողոցի երկայնքով շենքը, որը Լուվրի պալատը միացնում է այժմ ավերված Թյուիլրի պալատին) լրացնում և ավարտում է Հեկտոր-Մարտին Լեֆելի (ֆր.՝ Hector-Martin Lefuel) և Լուի Վսկոնտիի (ֆր.՝ Louis Visconti) նախագիծը։ Սրան զուգահեռ` հարավային թևում կառուցապատվում է սիմետրիկ թևը, որով ավարտուն տեսք է ստանում հսկայական ճարտարապետական համալիրը։ Բայց 1871 թվականին Փարիզի կոմունան այրում է Թյուիլրի պալատը, և ճարտարապետ Լեֆելը ստիպված վերակառուցում է շենքի մի հատվածը (հյուսիսային թևի վնասված կտորը)։ Իսկ Թյուիլրի պալատն այդպես էլ չի վերականգնվում, և տարիներ անց բազմաթիվ կշռադատումներից հետո վերջնականապես որոշում է կայացվում մաքրել պալատի ավերակները, որն էլ տեղի է ունենում 1882 թվականին։
Երկրորդ համաշխարհային պատերազմԵրկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ Լուվրի ֆոնդերն էվակուացվում են, ըստ նախապես՝ 1938 թվականին որոշված պլանի, որն իրականացնում է թանգարանի տնօրեն Ժակ Ժոարը ((ֆր.) Jacques Jaujard)[2]։ Վերջինս 1936-ին Իսպանիայի քաղաքացիական պատերազմի ժամանակ մեծ օգնություն է ցուցաբերում Պրադո թանգարանի ֆոնդերը Ֆրանսիայի տարածքով դեպի Շվեյցարիա տեղափոխելու գործում։ Նա նախագծում է նմանատիպ պլան նաև Լուվրի համար Փարիզի ռմբակոծվելու դեպքում։ Սակայն ինչպես գրում է Հեկտոր Ֆելիսիանոն. «Նա (Հիտլերը) խաղաղության պաշտոնական պայմանագրի համար հույս ուներ ստանալ Ֆրանսիայի ստորագրությունը, որպեսզի ձեռք բերեր Լուվրի հավաքածուի լավագույն նմուշները` որպես պատերազմի փոխհատուցում»[3]։
1939 թ. օգոստոսին, Փարիզի օկուպացիայից հետո, թվով 50 ստեղծագործություններ տարհանվում են Փարիզից և գերգաղտնի կերպով տեղափոխվում են châteaux de Chambord (Loir-et-Cher), Louvigny (Sarthe), Château de Pau, ևն... Ընդհանուր առմամբ տեղի է ունենում 5,446 արկղերի 200 տեղափոխություն։ Անտիկ հունական քանդակ [Սամոտրասի հաղթանակը հանգրվանում է château de Valençayում, իսկ Ջոկոնդան «Փակված կարմիր թավշյա պաստառով, այնուհետև կաղամախե պատերով արկղի մեջ, կրում է ինվ. համար NLP n°0 և երեք կարմիր կետ, մեծ արժեքի նշանի տարբերակիչ»։ Պատերազմի ընթացքի հետ ֆոնդերի տեղափոխություններն ավելի ու ավելի զգուշություն են պահանջում, մասնավորապես ազատ տարածքի գրավումից հետո։ Ի վերջո գերմանացիներին հաջողվում է ճշտել թաքստոցների ճշգրիտ վայրերը, սակայն Գերմանիայի արվեստի պաշտպանության հանձնաժողովի պատասխանատու կոմս Վոլֆը աչք է փակում սրա վրա՝ կարևոր համարելով միայն այն, որ արվեստի գլուխգործոցները հասնեն հաջորդ սերունդներին[2]։ Օկուպացիայի ժամանակ գերմանացիները Պատկերազարդ արվեստի հատուկ անձնակազմի ((գերմ.) Sonderstab Bildende Kunst) ղեկավարությամբ ամբողջ Ֆրանսիայով թանգարաններից և մասնավոր հավաքածուներից սկսում են արվեստի ստեղծագործությունների սիստեմատիկ կողոպուտ, գլխավորապես վտարված կամ փախուստի դիմած հրեաների բնակարաններից։ Լուվրի` հնագիտության բաժնի վեց դահլիճներ մասամբ վերածվում են պահեստի սրահի, որտեղ բերվում են հրեաներից գողացած ստեղծագործությունները, և որտեղ ռայխսմարշալ Հերման Գյորինգը 1941 թվականի մայիսի 3-ին իր անձնական նստավայրը զարդարելու համար ստեղծագործություններ է ընտրում[2]։ Ժյո դը Պոմմ ազգային պատկերասրահի շենքը վերածվում է թաքստոցի։ Ստեղծագործությունները պահպանվում են արկղերի մեջ, նախկին սեփականատերերի մասին նշումներով։ Հետագայում պատկերասրահի աշխատակից Ռոզ Վալանի ((ֆր.) Rose Valland) ջանքերով հենց թաքստոցում համարակալվում են, ինչը թույլ է տալիս պատերազմից հետո ստեղծագործությունները վերադարձնել իրենց նախկին սեփականատերերին։ Լուվրը նույնպես պատերազմից հետո գրեթե ամբողջությամբ վերագտնում է իր գլուխգործոցները։
Լուվրի բուրգ1983 թվականին Ֆրանսիայի նախագահ Ֆրանսուա Միտտերանի պատվերով Լուվրի պալատի Նոպոլեոնյան հրապարակի մեջտեղում կառուցվում է բրգաձև նոր մուտք՝ Լուվրի բուրգը։ Նախագծումն իրականացնում է չինական արմատներով ամերիկացի ճարտարապետ Լեո Մինգ Պեյը։ Ամբողջ կոմպլեքսը կառուցված է ապակե կտորներից։ Գլխավոր բուրգի բարձրությունը 23,64 մ է, իսկ հատակը` 35,42 մ²։ Ամբողջ բուրգը բաղկացած է իրար միացած թվով 603 շեղանկյուններից և 70 եռանկյուններից։ Հանդիսավոր բացումը կայացել է 1989 թվականի մարտի 30-ին, իսկ բացվել է ապրիլի 1-ին։ Բուրգի կառուցման առիթը 1789 թվականի Ֆրանսիական մեծ հեղափոխության 200-ամյա հոբելյանն էր։
↑ ԿաբաԲաի մոտ։ Լուվր (հայ.) ↑ 2,0 2,1 2,2 Claire Bommelaer, « Le Louvre sur les routes de l'exode » (Լուվրը աքսորի ճանապարհին), in Le Figaro, samedi 31 juillet / dimanche 1 août 2010, page 12. (Լուվրը աքսորի ճանապարհին), «Լը Ֆիգարո», շաբաթ հուլիսի 31-կիրակի օգոստոսի 1, 2010, էջ 12 (ֆր.) ↑ Hector Feliciano, Le Musée disparu (Անհետացած թանգարան), Gallimard. (ֆր.)
Ավելացնել նոր մեկնաբանություն