Վերին կապելլա

Լուի IX Սուրբը կառուցել է տվել կապելլան խաչակիրների՝ Կոստանդնուպոլիս կատարած արշավանքներից բերված սրբազան մասունքների պահպանման համար։ Դրանցից գլխավորը «Փշե պսակն էր՝ ողողված Քրիստոսի արյամբ», որին տիրանալը պետք է ամրացներ Ֆրանսիական թագավորության դիրքերը քրիստոնեական աշխարհում։ 1239 թվականին Լյուդովիկոսը ձեռք է բերել պսակը՝ որոշ տվյալներով լատինական կայսր Բալդուին II-ին վճարելով 135,000 լիվր, ավելի ճիշտ՝ Բալդուին II-ը այն գրավադրել է Վենետիկում, որտեղ էլ այն փրկագնել է Լուի IX Սուրբը։ 1239 թվականի օգոստոսին Փշե պսակը բերվել է Փարիզ, ուր հետո ավելի ուշ հանգրվանել են Փրկչի խաչը, Լոնգինի նիզակը և Հին ու Նոր կտակարանների այլ մասունքներ։

Նման կարգի սուրբ մասունքների համար հարկավոր էր արժանավայել շինություն, և Սուրբ Նիկոլայի թագավորական հին մատուռի տեղում կառուցվում է նոր եկեղեցի։ Այն կառուցվել է ռեկորդային կարճ ժամանակահատվածում՝ 1242-1248 թվականներին հավանաբար Պիեռ դե Մոնտրիեի ղեկավարությամբ, որը գոթիկայի նշանավոր վարպետներից մեկն էր։ Սենտ Շապելի համար որպես նախօրինակ է ծառայել Սեն Ժերմեն պալատը, որը սրբազան մասունքների պահպանման ժամանակավոր վայրն էր մինչ Սենտ Շապելի օծումը։ Շինությունը գանձարանի համար արժեցել է 40,000 լիվր, որը երեք անգամ ավելի էժան էր Փշե պսակից։ Մատուռի հիմնադրման ճշգրիտ թվականը հայտնի չէ, սակայն հայտնի է նրա օծման թվականը՝ 1248 թվականի ապրիլի 26։

Իր բազմադարյան պատմության ընթացքում եկեղեցին մի քանի անգամ վերանորոգվել է։ Մասնավորապես, 15-րդ դարի վերանորոգման աշխատանքների արդյունքում փոխվել են սրաձողը, արևմտյան կողմի շրջանաձև վիտրաժը։

Լինելով թագավորական իշխանության ու կրոնի խորհրդանիշ՝ կապելլան խիստ տուժել է Ֆրանսիական հեղափոխության ժամանակ։ Թալանվել են գույքը և սրբազան որոշ մասունքներ, ջարդվել են տիմպանը և սայրը։ Երգեհոնը տեղափոխվել է Սեն Ժերմեն լ'Օսերրուա եկեղեցի։ Արձանների մեծ մասը փրկվել է ֆրանսիացի հնագետ Ալեքսանդր Լենուարի կողմից և ներկայումս գտնվում է Սենտ Շապել եկեղեցում։ Թալանի արդյունքում սրբազան մասունքների մի մասն անհետացել է, իսկ պահպանված որոշ մասունքներ գտնվում են Ֆրանսիայի ազգային գրադարանում։ Փշե պսակը գտնվում է Փարիզի Աստվածամոր տաճարում։

1803 թվականին Սենտ Շապելի վիտրաժները, որոնք գտնվել են երկու մետր բարձրության վրա, հանվել են, իսկ շինությունը վերածվել է արխիվային պահոցի։ Հանված վիտրաժները կա՛մ վաճառվել, կա՛մ ոչնչացվել են։ Պահպանված վիտրաժների մի մասը գտնվում է թանգարաններում․ «երեք մեդալիոնը» գտնվում է Ֆիլադելֆիայի արվեստի թանգարանում, վիտրաժների մի մասը՝ Փարիզի Կլյունի և Լոնդոնի Վիկտորիայի և Ալբերտի թանգարաններում։

Շինության վերականգնողական մեծ աշխատանքներ են կատարվել 1837 թվականին, որոնք ղեկավարել են ճարատարապետներ Վիոլե լը Դյուկը, Ֆելիքս Լուի Ժակ Դյուբանը և Լասյուսը։ Կապելլան և 13-րդ դարից պահպանված վիտրաժներն ամբողջությամբ վերանորոգվել են, բացի այդ տեղադրվել է փայտե նոր սայր, որը 15-րդ դարի սայրի ճշգրիտ կրկնօրինակն է։

2008 թվականին սկսվել է յոթ վիտրաժների վերանորոգման աշխատանքը, որը շարունակվել է մոտ հինգ տարի։ Աշխատանքների արժեքը կազմել է 10 միլիոն եվրո։