Μια από τις ζωγραφιές του σπηλαίου Λασκώ: ένα άλογο – περίπου 17.000 π.Χ. Το σπήλαιο Λασκώ είναι διάσημο για τις «εξαιρετικά λεπτομερείς απεικονίσεις ανθρώπων και ζώων».[1]

Τα παλαιότερα ίχνη ανθρώπινης ζωής στη σημερινή Γαλλία χρονολογούνται περίπου από το 1,8 εκατομμύρια χρόνια πριν.[2] Τις επόμενες χιλιετίες, οι άνθρωποι αντιμετώπισαν ένα σκληρό και μεταβλητό κλίμα, που χαρακτηρίστηκε από πολλές περιόδους παγετώνων. Οι πρώτοι ανθρωπίδες ήταν νομάδες κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες.[2] Η Γαλλία διαθέτει μεγάλο αριθμό τοιχογραφημένων σπηλαίων από την ανώτερη παλαιολιθική εποχή, συμπεριλαμβανομένου ενός από τα πιο διάσημα και καλύτερα διατηρημένα, το Λασκώ[2] (περίπου 18.000 π.Χ.). Στο τέλος της τελευταίας περιόδου των παγετώνων (10.000 π.Χ.), το κλίμα έγινε πιο ήπιο.[2]

Μετά από έντονη δημογραφική και αγροτική ανάπτυξη μεταξύ της 4ης και 3ης χιλιετίας, η μεταλλουργία εμφανίστηκε στα τέλη της 3ης χιλιετίας, όπου αρχικά επεξεργαζόταν χρυσό, χαλκό και μπρούτζο, καθώς και αργότερα σίδηρο.[3] Η Γαλλία έχει πολυάριθμες μεγαλιθικές τοποθεσίες από τη νεολιθική περίοδο, συμπεριλαμβανομένης της εξαιρετικά πυκνής τοποθεσίας με πέτρες στο Καρνάκ (περίπου 3.300 π.Χ.).

Το 600 π.Χ., Ίωνες Έλληνες από τη Φώκαια ίδρυσαν την αποικία της Μασσαλίας, στις ακτές της Μεσογείου. Αυτό την καθιστά την παλαιότερη πόλη της Γαλλίας.[4][5] Ταυτόχρονα, ορισμένες γαλατικές κελτικές φυλές διείσδυσαν σε μέρη της Ανατολικής και Βόρειας Γαλλίας και εξαπλώθηκαν σταδιακά στην υπόλοιπη χώρα μεταξύ του 5ου και 3ου αιώνα π.Χ.[6] Η έννοια της Γαλατίας εμφανίστηκε κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, που αντιστοιχεί στα εδάφη των κελτικών οικισμών μεταξύ του Ρήνου, του Ατλαντικού Ωκεανού, των Πυρηναίων και της Μεσογείου. Τα σύνορα της σύγχρονης Γαλλίας αντιστοιχούν κατά προσέγγιση στην αρχαία Γαλατία, η οποία κατοικούνταν από Κέλτες Γαλάτες.

 

Το Μαιζόν Καρέ ήταν ναός της Γαλλο-Ρωμαϊκής πόλης Νεμαυσός (σημερινή Νιμ) και είναι ένα από τα καλύτερα διατηρημένα κτίρια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

Γύρω στο 390 π.Χ., ο Γαλάτης αρχηγός Βρέννος και τα στρατεύματά του έφτασαν στην Ιταλία μέσω των Άλπεων, νίκησαν τους Ρωμαίους στη Μάχη του Αλία και πολιόρκησαν και λεηλάτησαν τη Ρώμη.[7] Η Γαλλική εισβολή άφησε τη Ρώμη αποδυναμωμένη και οι Γαλάτες συνέχισαν να παρενοχλούν την περιοχή μέχρι το 345 π.Χ., όταν συνήψαν επίσημη συνθήκη ειρήνης με τη Ρώμη.[8] Αλλά οι Ρωμαίοι και οι Γαλάτες θα παρέμεναν αντίπαλοι για τους επόμενους αιώνες και οι Γαλάτες θα συνέχιζαν να αποτελούν απειλή στην Ιταλία.[9]

Γύρω στο 125 π.Χ., το νότιο τμήμα της Γαλατίας κατακτήθηκε από τους Ρωμαίους, οι οποίοι ονόμασαν αυτή την περιοχή Provincia Nostra («Η Επαρχία μας»), που με τον καιρό εξελίχθηκε στο όνομα Προβηγκία στα γαλλικά. Ο Ιούλιος Καίσαρας κατέκτησε την υπόλοιπη Γαλατία και κατέστειλε μια εξέγερση του Γαλάτη αρχηγού Βερκιγγετορίξ το 52 π.Χ.[10]

Η Γαλατία χωρίστηκε από τον Αύγουστο σε ρωμαϊκές επαρχίες.[11] Πολλές πόλεις ιδρύθηκαν κατά τη Γαλλο-Ρωμαϊκή περίοδο, συμπεριλαμβανομένου του Λούγδουνου (σημερινή Λυών), που θεωρείται η πρωτεύουσα των Γαλατών.[11] Οι Γαλάτες αναμίχθηκαν με Ρωμαίους αποίκους και τελικά υιοθέτησαν τη ρωμαϊκή κουλτούρα και τηρωμαϊκή γλώσσα (τα λατινικά, από τα οποία εξελίχθηκε η γαλλική γλώσσα).

Από τη δεκαετία του 250 έως τη δεκαετία του 280 μ.Χ., η Ρωμαϊκή Γαλατία βρέθηκε σε σοβαρή κρίση με τα οχυρά σύνορά της να δέχονται επιθέσεις σε πολλές περιπτώσεις από βαρβάρους.[12] Ωστόσο, η κατάσταση βελτιώθηκε στο πρώτο μισό του 4ου αιώνα, που ήταν περίοδος αναβίωσης και ακμής για τη Ρωμαϊκή Γαλατία.[13] Το 312, ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Α ' ασπάστηκε τον Χριστιανισμό. Στη συνέχεια, οι χριστιανοί, που μέχρι τότε διώκονταν, αυξήθηκαν ραγδαία σε ολόκληρη τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.[14] Όμως, από τις αρχές του 5ου αιώνα ξαναρχίζουν οι Βαρβαρικές Επιδρομές.[15] Τευτονικές φυλές εισέβαλαν στην περιοχή από τη σημερινή Γερμανία, οι Βησιγότθοι εγκαταστάθηκαν στα νοτιοδυτικά, οι Βουργουνδοί κατά μήκος της κοιλάδας του ποταμού Ρήνου και οι Φράγκοι στο βορρά.[16]

 

Φραγκική επέκταση από το 481 στο 870

Στο τέλος της περιόδου της Αρχαιότητας, η αρχαία Γαλατία χωρίστηκε σε πολλά γερμανικά βασίλεια και σε ένα υπόλοιπο Γαλλο-Ρωμαϊκό έδαφος, γνωστό ως το Βασίλειο του Συαγρίου. Ταυτόχρονα, Κέλτες Βρετανοί, φεύγοντας από τον αγγλοσαξονικό οικισμό της Βρετανίας, εγκαταστάθηκαν στο δυτικό τμήμα της Αρμορικής. Ως αποτέλεσμα, η Αρμορικανή χερσόνησος μετονομάστηκε σε Βρετάνη και η κελτική κουλτούρα αναβίωσε.

Ο πρώτος ηγέτης που έγινε βασιλιάς όλων των Φράγκων ήταν ο Κλόβις Α', ο οποίος άρχισε τη βασιλεία του το 481, κατατροπώνοντας τις τελευταίες δυνάμεις των Ρωμαίων κυβερνητών της επαρχίας το 486. Ο Κλόβις ανέκτησε τα νοτιοδυτικά από τους Βησιγότθους, βαφτίστηκε το 508 και έγινε κύριος της σημερινής δυτικής Γερμανίας.

Οι Φράγκοι ασπάστηκαν τον χριστιανικό γαλλορωμαϊκό πολιτισμό και η αρχαία Γαλατία μετονομάστηκε τελικά σε Φραγκία ("Γη των Φράγκων"). Οι Γερμανοί Φράγκοι υιοθέτησαν τις ρομανικές γλώσσες, εκτός από τη βόρεια Γαλατία όπου οι ρωμαϊκοί οικισμοί ήταν λιγότερο πυκνοί και όπου εμφανίστηκαν οι γερμανικές γλώσσες. Ο Κλόβις έκανε το Παρίσι πρωτεύουσά του και ίδρυσε τη δυναστεία των Μεροβίγγεων, αλλά το βασίλειό του δεν επέζησε από το θάνατό του. Οι Φράγκοι αντιμετώπισαν τη γη καθαρά ως ιδιωτική ιδιοκτησία και τη μοίρασαν στους κληρονόμους τους, έτσι τέσσερα βασίλεια προέκυψαν από τα βασίλεια του Κλόβις: το Παρίσι, η Ορλεάνη, το Σουασόν και το Ρενς. Οι τελευταίοι Μεροβίγγοι βασιλιάδες έχασαν την εξουσία από τους μαγιορδόμους. Ένας μαγιορδόμος, ο Κάρολος Μαρτέλος, νίκησε τους εισβολείς Ομεϋάδες στη Μάχη του Πουατιέ (732) και κέρδισε σεβασμό και δύναμη. Ο γιος του, ο Πεπίνος ο Βραχύς, άρπαξε το στέμμα της Φραγκίας από τους εξασθενημένους Μεροβίγγειους και ίδρυσε τη δυναστεία των Καρολιδών. Ο γιος του Πεπίνου, ο Καρλομάγνος, επανένωσε τα φραγκικά βασίλεια και έχτισε μια τεράστια αυτοκρατορία σε όλη τη Δυτική και Κεντρική Ευρώπη.

Ανακηρύχθηκε Αυτοκράτορας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας από τον Πάπα Λέοντα Γ' και έτσι εγκαθίδρυσε τη μακροχρόνια ιστορική σύνδεση της Γαλλικής Κυβέρνησης με την Καθολική Εκκλησία,[17] ο Καρλομάγνος προσπάθησε να αναβιώσει τη Δυτική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και το πολιτιστικό της μεγαλείο. Ο γιος του Καρλομάγνου, Λουδοβίκος Α' (Αυτοκράτορας 814–840), κράτησε την αυτοκρατορία ενωμένη. Ωστόσο, μετά το θάνατό του, το 843, με τη Συνθήκη του Βερντέν, η αυτοκρατορία μοιράστηκε μεταξύ των τριών γιων του Λουδοβίκου, με την Ανατολική Φραγκία να πηγαίνει στον Λουδοβίκο τον Γερμανικό, τη Μέση Φραγκία στον Λοθάριο Α΄ και τη Δυτική Φραγκία στον Κάρολο τον Φαλακρό. Η Δυτική Φραγκία προσέγγιζε την περιοχή που καταλάμβανε και ήταν ο πρόδρομος της σύγχρονης Γαλλίας.[18]

Κατά τον 9ο και 10ο αιώνα, συνεχώς απειλούμενη από τις εισβολές των Βίκινγκ, η Γαλλία έγινε ένα πολύ αποκεντρωμένο κράτος: οι τίτλοι και τα εδάφη των ευγενών έγιναν κληρονομικά και η εξουσία του βασιλιά έγινε περισσότερο θρησκευτική παρά κοσμική και έτσι ήταν λιγότερο αποτελεσματική και συνεχώς αμφισβητήθηκε από ισχυρούς ευγενείς. Έτσι εγκαθιδρύθηκε η φεουδαρχία στη Γαλλία. Με τον καιρό, ορισμένοι από τους υποτελείς του βασιλιά θα γινόταν τόσο ισχυροί που συχνά αποτελούσαν απειλή για τον βασιλιά. Για παράδειγμα, μετά τη Μάχη του Χάστινγκς το 1066, ο Γουλιέλμος ο Κατακτητής πρόσθεσε τον «Βασιλέα της Αγγλίας» στους τίτλους του, και έγινε υποτελής (ως Δούκας της Νορμανδίας) και ίσος (ως βασιλιάς της Αγγλίας) του βασιλιά της Γαλλίας.

Η δυναστεία των Καρολίγγων κυβέρνησε τη Γαλλία μέχρι το 987, όταν ο Ούγος Καπέτος, δούκας της Γαλλίας και κόμης του Παρισιού, στέφθηκε βασιλιάς των Φράγκων.[19] Οι απόγονοί του — οι Καπετίδες, ο Οίκος των Βαλουά και ο Οίκος των Βουρβόνων — ενοποίησαν προοδευτικά τη χώρα μέσω πολέμων και δυναστικής κληρονομιάς στο Βασίλειο της Γαλλίας, το οποίο ανακηρύχθηκε πλήρως το 1190 από τον Φίλιππο Β' της Γαλλίας (Φίλιππος Αύγουστος). Οι μεταγενέστεροι βασιλιάδες επέκτειναν την απευθείας κατοχή της <i id="mwAiw">βασιλικής κυριαρχίας</i> τους, καταλαμβάνοντας πάνω από τη μισή σύγχρονη ηπειρωτική Γαλλία μέχρι τον 15ο αιώνα, συμπεριλαμβανομένου του μεγαλύτερου μέρους του βορρά, του κέντρου και της δυτικής Γαλλίας. Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, η βασιλική εξουσία γινόταν ολοένα και πιο διεκδικητική, επικεντρωμένη σε μια ιεραρχικά σχεδιασμένη κοινωνία που διακρίνει την αριστοκρατία, τον κλήρο και τους απλούς πολίτες.

Η γαλλική αριστοκρατία έπαιξε εξέχοντα ρόλο στις περισσότερες σταυροφορίες για την αποκατάσταση της πρόσβασης των Χριστιανών στους Αγίους Τόπους. Οι Γάλλοι ιππότες αποτελούσαν το μεγαλύτερο μέρος της σταθερής ροής ενισχύσεων καθ' όλη τη διάρκεια των διακοσίων ετών των Σταυροφοριών, με τέτοιο τρόπο που οι Άραβες αναφέρονταν ομοιόμορφα στους σταυροφόρους ως Franj που ελάχιστα νοιαζόταν αν κατάγονταν πραγματικά από τη Γαλλία.[20] Οι Γάλλοι Σταυροφόροι εισήγαγαν επίσης τη γαλλική γλώσσα στο Λεβάντε, καθιστώντας τα γαλλικά τη βάση της lingua franca (λιτ. «Φραγκική γλώσσα») των Σταυροφόρων κρατών.[20] Οι Γάλλοι ιππότες αποτελούσαν επίσης την πλειοψηφία τόσο στους Οσπιτάλιους όσο και στους Ναΐτες. Οι τελευταίοι, ειδικότερα, κατείχαν πολυάριθμες περιουσίες σε όλη τη Γαλλία και τον 13ο αιώνα ήταν οι κύριοι τραπεζίτες για το γαλλικό στέμμα, έως ότου ο Φίλιππος Δ' εξολόθρευσε το τάγμα το 1307.

Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Φιλίππου του Βαλουά, η γαλλική μοναρχία έφτασε στο απόγειο της μεσαιωνικής της δύναμης.[21] Ωστόσο, η θέση του Φίλιππου στο θρόνο αμφισβητήθηκε από τον Εδουάρδο Γ' της Αγγλίας το 1337, και η Αγγλία και η Γαλλία ξεκίνησαν τον Εκατονταετή Πόλεμο.[22] Όπως και η υπόλοιπη Ευρώπη, η Γαλλία χτυπήθηκε από τον Μαύρο Θάνατο: οι μισοί από τους 17 εκατομμύρια κατοίκους της Γαλλίας πέθαναν.[23][24]

Κατά την περίοδο 1420-30 μία νεαρή χωριατοπούλα, η Ζαν ντ' Αρκ, εμφανίστηκε στη γαλλική αυλή, λέγοντας πως πήρε από το Θεό τη διαταγή να μπει επικεφαλής του γαλλικού στρατού και να στεφτεί ο Κάρολος, ο νόμιμος κληρονόμος του θρόνου, Βασιλέας της Γαλλίας στη Ρενς. Η Ζαν ντ' Αρκ ανέλαβε πράγματι την ηγεσία του στρατού, με αποτέλεσμα να εμψυχωθούν οι Γάλλοι και να εκδιώξουν τους Άγγλους εισβολείς. Η ίδια, όμως, προδόθηκε και βρήκε τραγικό θάνατο. Ο Κάρολος στέφθηκε βασιλέας ως Κάρολος Ζ΄. Οι Γάλλοι ως το 1450 πέτυχαν την ανακατάληψη του μεγαλύτερους μέρους της χώρας και το τέλος του πολέμου βρήκε ισχυροποιημένο τον γαλλικό θρόνο και τη χώρα ενωμένη.

Τον 16ο αιώνα διαδόθηκε πολύ στη Γαλλία η θρησκευτική μεταρρύθμιση και έγιναν οπαδοί της πολλοί ευγενείς και μέλη της βασιλικής οικογένειας. Εναντίον των Ουγενότων (Γάλλων διαμαρτυρομένων) στράφηκε ο βασιλέας και η Εκκλησία και ακολούθησαν πολλές αιματηρές συμπλοκές. Ολόκληρη η χώρα χωρίστηκε σε δύο αντίπαλα στρατόπεδα και ο σκληρός εμφύλιος πόλεμος συντάραξε τη Γαλλία. Το 1572 δόθηκε βασιλική διαταγή, σύμφωνα με την οποία θανατώθηκαν χιλιάδες Ουγενότοι στο Παρίσι και σε διάφορες άλλες γαλλικές πόλεις (νύκτα του Αγίου Βαρθολομαίου). Το 1598 εκδόθηκε από τον βασιλέα Ερρίκο Δ΄ το Έδικτο της Νάντης, σύμφωνα με το οποίο οι Ουγενότοι απέκτησαν κάποιες ελευθερίες και έτσι αποκαταστάθηκε η ειρήνη και η τάξη. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Ερρίκου η Γαλλία γνώρισε σημαντική ανάπτυξη και ευημερία. Η γεωργία σημείωσε σπουδαία εξέλιξη, ζωηρή κίνηση άρχισε να παρατηρείται στο εμπόριο και γενικότερα η οικονομία βελτιωνόταν ολοένα και περισσότερο. Τα γαλλικά πλοία αναζήτησαν νέες πηγές πλούτου στα πέρατα του κόσμου και η Γαλλία άρχισε να αποκτά αποικίες στο Νέο Κόσμο. Δώδεκα χρόνια μετά από την έκδοση του Εδίκτου της Νάντης δολοφονήθηκε ο Ερρίκος Δ΄ και τον διαδέχτηκε ο ανήλικος γιος του, Λουδοβίκος ΙΓ΄, τον οποίο επιτρόπευε η μητέρα του Μαρία των Μεδίκων. Κατά τη διάρκεια της αντιβασιλείας της εξασθένησε η βασιλική εξουσία, εξαιτίας της νέας διαμάχης, που ξέσπασε ανάμεσα στους Ουγενότους και τους Καθολικούς.

 

Francia, 1703

Το 1614 και ενώ είχε την αντιβασιλεία η Μαρία των Μεδίκων, ανέβηκε στην εξουσία ο καρδινάλιος Ρισελιέ. Στη συνέχεια έγινε πρωθυπουργός του Λουδοβίκου ΙΓ΄ και πήρε στα χέρια του τον απόλυτο έλεγχο της κρατικής μηχανής. Κατέβαλε συνεχείς προσπάθειες για 20 ολόκληρα χρόνια, με σκοπό την αποκατάσταση της εξασθενημένης βασιλικής εξουσίας. Μια άλλη επιδίωξη του ήταν να μεταβάλει τη Γαλλία στο ισχυρότερο ευρωπαϊκό κράτος. Ο Ρισελιέ εξουδετέρωσε όλες τις αντιδράσεις στο εσωτερικό της χώρας και εκμηδένισε κυρίως την αντίδραση των ευγενών και των Ουγενότων. Επέβαλε βαριά φορολογία στους αγρότες και στους έμπορους των πόλεων, έδωσε νέα ώθηση στο εξωτερικό εμπόριο και συντέλεσε στην επέκταση των ορίων της Γαλλικής Αυτοκρατορίας στη Βόρεια Αμερική, την Καραϊβική, καθώς και σε άλλα μέρη του κόσμου. Επιτυχίες σημείωσε και στην εξωτερική πολιτική. Έτσι αντιτάχτηκε με επιτυχία στις πανίσχυρες αψβουργικές μοναρχίες της Αυστρίας και της Ισπανίας και γενικότερα προετοίμασε με το έργο του το δρόμο της απόλυτης μοναρχίας του Λουδοβίκου ΙΔ΄.

Το 1643 ανέβηκε στο θρόνο ο Λουδοβίκος ΙΔ΄, σε πολύ νεαρή ηλικία. Κατά τα πρώτα 18 χρόνια της βασιλείας του είχε πρωθυπουργό τον καρδινάλιο Μαζαρέν, ο οποίος ακολούθησε την πολιτική του Ρισελιέ. Κατά την περίοδο που ο βασιλιάς ήταν ανήλικος ξέσπασε μια έντονη εσωτερική αντίδραση, η οποία όμως εκμηδενίστηκε και έτσι αποκαταστάθηκε το διεθνές γόητρο της Γαλλίας. Ο Λουδοβίκος, μετά την ενηλικίωσή του, άρχισε να κυβερνά μόνος του και εξελίχτηκε στον ισχυρότερο μονάρχη της Ευρώπης. Ανακάλεσε το Έδικτο της Νάντης και άρχισε άγριος διωγμός των Ουγενότων. Πολλοί από αυτούς αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη χώρα και όσοι αρνούνταν να προσχωρήσουν στον Καθολικισμό θανατώνονταν. Πολέμησε εναντίον της Ισπανίας, της Ολλανδίας και της Αγγλίας, χωρίς να πετύχει κάποιο ουσιαστικό αποτέλεσμα. Διακρινόταν για τις απολυταρχικές του αντιλήψεις και πίστευε ότι ήταν αντιπρόσωπος του Θεού στη γη. Κατά συνέπεια δεν ήταν υποχρεωμένος να λογοδοτήσει σε κανένα. Δική του ήταν η περίφημη φράση: «Το κράτος είμαι εγώ» (L' Etat c' est moi). Συγκέντρωσε στα χέρια του ολόκληρη την εξουσία, διακρίθηκε για την ισχύ και τη μεγαλοπρέπεια του, για αυτό τον αποκάλεσαν «Βασιλιά Ήλιο».

Με τις αρχές του 18oυ αιώνα συμπίπτει και η άνοδος στο θρόνο του Λουδοβίκου ΙΕ΄, δισέγγονου του Λουδοβίκου ΙΔ΄. Φαινομενικά, η βασιλική εξουσία ήταν ισχυρή και ακμαία, αλλά κάτω από την ψεύτικη αυτή εικόνα κρύβονταν και ενεργούσαν καταλυτικές δυνάμεις. Αποτέλεσμα του Επταετούς πολέμου ήταν να νικηθεί η Γαλλία από την Αγγλία και να χάσει τα περισσότερα από τα εδάφη της στη Βόρεια Αμερική. Το 1774 ανέβηκε στο θρόνο ο Λουδοβίκος ΙΣΤ΄, ο οποίος βρήκε το λαό δυσαρεστημένο εξαιτίας των δυσμενών κοινωνικών, πολιτικών και οικονομικών συνθηκών. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την εμφάνιση μιας μαζικής και μορφωμένης αστικής τάξης, προκάλεσε διάφορες διαμαρτυρίες, και εξεγέρσεις που κατέληξαν στην επανάσταση (1789).

 

Η Κατάληψη της Βαστίλης

Η οικονομία της Γαλλίας είχε εξασθενίσει σημαντικά, εξαιτίας της βοήθειας που πρόσφερε στις επαναστατημένες αμερικανικές αποικίες εναντίον της Αγγλίας. Ο βασιλιάς βρέθηκε σε πολύ άσχημη θέση και για να εξοικονομήσει χρήματα, συγκάλεσε τους αντιπρόσωπους των τριών τάξεων, δηλ. των κληρικών, των ευγενών και των αστών. Έγινε μια απαγορευμένη συγκέντρωση στην αίθουσα του σφαιριστηρίου, κατά την οποία ορισμένοι αντιπρόσωποι της αστικής τάξης αυτοαναγορεύτηκαν σε Εθνοσυνέλευση και αποφάσισαν να καταρτίσουν το Σύνταγμα της χώρας. Στις 14 Ιουλίου 1789 καταλήφθηκε από το λαό του Παρισιού η Βαστίλη, μια παλιά φυλακή, που συμβόλιζε τις καταπιέσεις του παλιού καθεστώτος. Τον Αύγουστο εκδόθηκε από την εθνοσυνέλευση η Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Με τα γεγονότα αυτά άρχισε επανάσταση, η οποία έπαιρνε όλο και σφοδρότερη μορφή. Το Σεπτέμβριο του 1792, η Γαλλία ανακηρύχτηκε δημοκρατία, ενώ λίγους μήνες μετά αποκεφαλίστηκε ο Λουδοβίκος ΙΣΤ΄ και η γυναίκα του Μαρία Αντουανέτα. Την εξουσία πήραν στα χέρια τους ριζοσπάστες ηγέτες, όπως ο Μαξιμιλιανός Ροβεσπιέρος, οι οποίοι άρχισαν να εξοντώνουν όλους τους πολέμιους της επανάστασης.

Στο μεταξύ η Γαλλία άρχισε εξωτερικούς πολέμους με πέντε δυνάμεις, ανάμεσα στις οποίες και η Αγγλία. Το καθεστώς της Τρομοκρατίας έπαυσε το 1794 και από το 1795 και για την επόμενη τετραετία η Γαλλία διακυβερνήθηκε από το Διευθυντήριο. Το 1799 ανέλαβε τη διακυβέρνηση της Γαλλίας ο Ναπολέοντας Βοναπάρτης, ο οποίος σχημάτισε την Υπατεία. Ήταν τριμελής επιτροπή, στην οποία πρώτος ύπατος ήταν ο ίδιος και επομένως σ’ αυτόν ανήκε η πρωτοβουλία όλων των αποφάσεων. Ύστερα από διαταγή του συντάχτηκε ο γνωστός Ναπολεόντειος Κώδικας, που αποτελεί, ακόμα και σήμερα, το θεμέλιο του γαλλικού αστικού δικαίου. Οι σχέσεις της Γαλλίας με τον πάπα αποκαταστάθηκαν με την υπογραφή του Κονκορδάτου του 1801. Το 1804 ο Ναπολέοντας αυτοανακηρύχτηκε αυτοκράτορας και με τους Ναπολεόντειους πολέμους (1803-1815) νίκησε τους περισσότερους εχθρούς της χώρας του και κατόρθωσε να επεκτείνει το βασίλειο του.

Το 1812, επικεφαλής της Μεγάλης Στρατιάς ο Ναπολέων, εισέβαλε στη Ρωσία και κατέλαβε τη Μόσχα. Οι Ρώσοι υποχωρούσαν συνέχεια καταστρέφοντας καθετί που μπορούσε να εξυπηρετήσει τον εισβολέα. Ο Ναπολέοντας αναγκάστηκε να διατάξει την υποχώρηση προς τη Γαλλία, αλλά ο γαλλικός στρατός καταστράφηκε από τα χιόνια, το δυνατό κρύο και τις συνεχείς επιθέσεις των Ρώσων. Οι εχθροί του Ναπολέοντα, παίρνοντας θάρρος από την ήττα του στη Ρωσία, συνασπίστηκαν εναντίον του. Το 1814 παραιτήθηκε και εξορίστηκε στο νησί Έλβα της Μεσογείου. Στο μεταξύ, βασιλιάς της Γαλλίας έγινε ο Λουδοβίκος ΙΗ΄ και χώρα αποτέλεσε συνταγματική μοναρχία. Το Μάρτη του 1815 όμως ο Ναπολέοντας ξαναγύρισε στη Γαλλία και διακυβέρνησε τη χώρα μόνο για ένα διάστημα 100 ημερών. Ο Ναπολέοντας νικήθηκε οριστικά τον Ιούνιο του 1815 στη μάχη του Βατερλώ, στο Βέλγιο, από έναν πολυεθνικό στρατό, με επικεφαλής τον Άγγλο δούκα του Ουέλλινγκτον και τον Πρώσο στρατηγό φον Μπλύχερ. Λίγο αργότερα εξορίστηκε στο νησάκι του Νότιου Ατλαντικού, Αγία Ελένη, όπου και πέθανε, το 1821, από καρκίνο.

Η περίοδος της βασιλείας του Λουδοβίκου ΙΗ΄ και του Κάρολου Ι΄ σφραγίστηκε από μεγαλύτερο περιορισμό των φιλελεύθερων δημοκρατικών θεσμών που είχε επιβάλει η γαλλική επανάσταση. Η αυξημένη δυσαρέσκεια των λαϊκών μαζών των πόλεων, όπου ήταν συγκεντρωμένη η μεταλλευτική και η υφαντουργική βιομηχανία, οδήγησε στο ξέσπασμα δύο διαδοχικών επαναστάσεων, την Ιουλιανή Επανάσταση του 1830 και την Επανάσταση του 1848.

Πρόεδρος της Δεύτερης Δημοκρατίας εκλέχτηκε ο Λουδοβίκος Ναπολέοντας, που διέλυσε την εθνοσυνέλευση και στέφθηκε αυτοκράτορας το 1852. Τα επεκτατικά του σχέδια τόσο στο στρατιωτικό τομέα όσο και στο διπλωματικό επίπεδο έφεραν τη Γαλλία μπροστά σε νέα οικονομική αδυναμία. Τη στιγμή αυτή διάλεξε το ισχυρό πρωσικό βασίλειο υπό την ηγεσία του Βίσμαρκ για να κηρύξει τον πόλεμο τον Ιούλιο του 1870. Οι ειρηνευτικοί όροι υπήρξαν βαρύτατοι για τη Γαλλία, της οποίας ο στρατός κατατροπώθηκε σε τρεις μήνες.

Η δεύτερη αυτοκρατορία καταλύθηκε με το τέλος του γαλλοπρωσικού πολέμου και με την προσάρτηση του μεγαλύτερου τμήματος της Αλσατίας και της Λωρραίνης στο πρωσικό βασίλειο. Μετά τη συνθήκη του 1871, οι Γάλλοι επαναστάτησαν και ανακήρυξαν ξανά τη Γαλλία δημοκρατία. Οι εργάτες και φιλελεύθεροι του Παρισιού, εγκαθίδρυσαν δική τους εξουσία, τη γνωστή Παρισινή Κομμούνα. Ο στρατός των Βερσαλλιών κατέλυσε την Κομμούνα και με την Τρίτη Δημοκρατία η Γαλλία μπήκε σε νέα περίοδο ανάπτυξης.

Η Γαλλία πήρε μέρος (ιδρυτικό μέλος) στην Αντάντ και πολέμησε στο πλευρό των Άγγλων κατά της Αυστροουγγαρίας (Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος). Με την είσοδο των ΗΠΑ στον πόλεμο και με τη βοήθεια των Άγγλων και των Αμερικανών κατόρθωσαν να απωθήσουν τους Γερμανούς από το γαλλικό έδαφος. Το 1919, με τη Συνθήκη των Βερσαλλιών, η Γαλλία ανέκτησε την Αλσατία και τη Λωρραίνη, ενώ η Γερμανία υποχρεώθηκε να καταβάλει πολεμική αποζημίωση τεράστιου ύψους. Στη δεκαετία 1930-40 η γαλλική οικονομία ξαναβρήκε το ρυθμό της.

 

Ο Σαρλ ντε Γκωλ με τον Ουίνστον Τσώρτσιλ στο Μαρακές τον Ιανουάριο του 1944

Τον Σεπτέμβριο του 1939, όταν οι στρατιές του Χίτλερ εισέβαλαν στην Πολωνία, η Γαλλία και η Αγγλία έσπευσαν σε βοήθεια, η οποία, όμως, περιορίστηκε σε φραστικές επιθέσεις. Όμως, η Γερμανία εισέβαλε στη Γαλλία από τα σύνορα του Βελγίου, αχρηστεύοντας τη μεγάλη αμυντική γραμμή Μαζινό. Τον Ιούνιο του 1940 ο Στρατάρχης Φιλίπ Πεταίν υπέγραψε ανακωχή με τους Γερμανούς, με αποτέλεσμα ένα μεγάλο τμήμα της χώρας να περιέλθει υπό γερμανική στρατιωτική κατοχή και το υπόλοιπο να διοικείται από αυταρχικό φιλογερμανικό καθεστώς υπό τον Πεταίν. Η μεγάλη μάζα πήρε ενεργά μέρος στο αντιστασιακό μέτωπο, οργανώνοντας από απεργίες μέχρι σαμποτάζ και ανταρτοπόλεμο. Ο στρατηγός Σαρλ Ντε Γκωλ τέθηκε επικεφαλής του κινήματος των «Ελεύθερων Γάλλων» και έστειλε μήνυμα στο γαλλικό λαό. Μετά την απελευθέρωση έγινε προσωρινός πρωθυπουργός και πρόεδρος της Τέταρτης Δημοκρατίας. Εξαιτίας της πολιτικής αστάθειας ο ρυθμός της ανασυγκρότησης της Γαλλίας από τον πόλεμο ήταν βραδύς. Από το 1949 και μετά, το σύνολο της βιομηχανικής παραγωγής έφτασε στα προπολεμικά επίπεδα. Το ίδιο έγινε και με τη γεωργική παραγωγή και το εμπόριο.

Πήρε ενεργό μέρος στην Ένωση της Ευρώπης για τη συμμετοχή στην Ευρωπαϊκή Ένωση και συμμετείχε στο ΝΑΤΟ. Τα γεγονότα της Αλγερίας το 1958 διαδέχτηκε η Πέμπτη Δημοκρατία του Σαρλ Ντε Γκωλ. Ψηφίστηκε νέο σύνταγμα. Ο Ντε Γκωλ παρέμεινε πρόεδρος για 11 χρόνια, με το όνειρο να μετατρέψει τη Γαλλία σε μια «ηγετική δύναμη» στην Ευρώπη. Απέσυρε τη χώρα από το ΝΑΤΟ και αρνήθηκε επίμονα την είσοδο της Αγγλίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (τότε ΕΟΚ). Το 1969 απορρίφθηκε η πρόταση του για νέες συνταγματικές μεταρρυθμίσεις και μετά από αυτό παραιτήθηκε. Οι Γάλλοι εξέλεξαν δεύτερο πρόεδρο της Πέμπτης Δημοκρατίας τον γκωλικό Ζωρζ Πομπιντού.