Argentina

Argjentina
Beatrice Murch - CC BY 2.0 Alicia Nijdam - CC BY 2.0 Calyponte - CC BY-SA 4.0 David - CC BY 2.0 Butterfly voyages - CC BY-SA 3.0 Joe Merlo - CC BY-SA 4.0 Joe Merlo - CC BY-SA 4.0 Rodolfo Pace - CC BY 2.0 Cecilia Alejandra Davidek - CC BY-SA 4.0 Horacio Cambeiro - CC BY 3.0 Yoavlevy10 - CC BY-SA 4.0 Diego Alarcon - CC BY-SA 3.0 Fabio (-Fabio-) from Mendoza, Argentina - CC BY 2.0 Gino Lucas T. - CC BY-SA 2.5 Gavieiro Juan M - CC BY-SA 3.0 Enaldo Valadares - CC BY-SA 3.0 Christof Berger - CC BY-SA 3.0 Gorkaazk - Public domain Fabio (-Fabio-) from Mendoza, Argentina - CC BY 2.0 Butterfly voyages - CC BY-SA 3.0 MARINACHE2020 - CC BY-SA 4.0 Crack77 - CC BY-SA 4.0 Victoria Rachitzky from Sao Paulo agora, Brasil - CC BY 2.0 [محمد السيد] - CC BY 2.0 Wikisanchez - Public domain Liam Quinn from Canada - CC BY-SA 2.0 Ben Stubbs - CC BY 2.0 Edobarreto - CC BY-SA 4.0 Chrislorenz9 - CC BY-SA 4.0 Havardtl - CC BY 4.0 David Stanley from Nanaimo, Canada - CC BY 2.0 Pablo Bruno D'Amico from Buenos Aires, Argentina - CC BY-SA 2.0 Jaan-Cornelius K. - CC BY-SA 2.0 Alejandra Cartamil - CC BY-SA 4.0 Gavieiro Juan M - CC BY-SA 3.0 Augusto Sarita - CC BY-SA 3.0 https://www.flickr.com/people/furlin/ - CC BY 2.0 Dario Alpern - CC BY-SA 3.0 Mountain Wave Project - CC BY-SA 3.0 Gavieiro Juan M - CC BY-SA 3.0 Adam Jones Adam63 - CC BY-SA 3.0 Butterfly voyages - CC BY-SA 3.0 danielpgauer - CC BY 2.0 https://www.flickr.com/photos/galio/ - CC BY-SA 2.0 Butterfly voyages - CC BY-SA 3.0 Allan Aguilar (Green Mostaza) - CC BY 3.0 Gervacio Rosales - CC BY 3.0 Chrislorenz9 - CC BY-SA 4.0 kevin.j from Córdoba, Argentina - CC BY-SA 2.0 Beatrice Murch from Buenos Aires, Argentina - CC BY 2.0 Mauricio.aello - CC BY-SA 4.0 CherratiAicha - CC BY-SA 4.0 No images

Context of Argjentina

Argentina, zyrtarisht Republika Argjentine (Spanjisht: República Argentina), është një republikë federale që ndodhet në juglindje të Amerikës së Jugut. Ajo kufizohet nga Bolivia dhe Paraguai në veri, Brazili në verilindje, Uruguai dhe Oqeani Atlantik në lindje, Kili në perëndim dhe Ngushtica e Drakes në jug.

Me një sipërfaqe prej 2.780.400 km², Argjentina është vendi i tetë më i madh në botë, i dyti i madh në Amerikën Latine, dhe më i madhi shtet spanjisht-folës. Argjentina pretendon sovranitetin mbi pjesë të Antarktidës, Ishujt Malvinas (spanjisht: Islas Malvinas), Ishujt Gjeorgjia Jugore dhe Sanduiçi jugor. Vendi është i ndarë në njëzet e tre provinca dhe një qytet autonom, Buenos Aires, i cili është kryeqyteti federal i vendit, siç u vendos nga Kongresi. Provincat dhe kryeqyteti kanë kushtetutat e tyre, por ekzistojnë nën një sistem federal.

Prania e hershme e regjistruar e njerëzimit në zonën e sotme të Argjentinës daton që në periudhë...Lexo akoma

Argentina, zyrtarisht Republika Argjentine (Spanjisht: República Argentina), është një republikë federale që ndodhet në juglindje të Amerikës së Jugut. Ajo kufizohet nga Bolivia dhe Paraguai në veri, Brazili në verilindje, Uruguai dhe Oqeani Atlantik në lindje, Kili në perëndim dhe Ngushtica e Drakes në jug.

Me një sipërfaqe prej 2.780.400 km², Argjentina është vendi i tetë më i madh në botë, i dyti i madh në Amerikën Latine, dhe më i madhi shtet spanjisht-folës. Argjentina pretendon sovranitetin mbi pjesë të Antarktidës, Ishujt Malvinas (spanjisht: Islas Malvinas), Ishujt Gjeorgjia Jugore dhe Sanduiçi jugor. Vendi është i ndarë në njëzet e tre provinca dhe një qytet autonom, Buenos Aires, i cili është kryeqyteti federal i vendit, siç u vendos nga Kongresi. Provincat dhe kryeqyteti kanë kushtetutat e tyre, por ekzistojnë nën një sistem federal.

Prania e hershme e regjistruar e njerëzimit në zonën e sotme të Argjentinës daton që në periudhën paleolitike. Vendi i ka rrënjët e tij në kolonizimin spanjoll të rajonit gjatë shekullit të 16-të. Argentina rrit si shtet pasardhës i nënmbretërisë Rio de la Plata, një nënmbretëri spanjolle e përtej detit themeluar në vitin 1776. Deklarata dhe lufa për pavarësi (1810-1818), u pasua nga një luftë civile e gjatë që zgjati deri në vitin 1861, duke arritur kulmin në riorganizimin e vendit si një federatë e krahinave me Buenos Aires si kryeqytetin e tij. Vendi gëzoi pas kësaj një paqe dhe stabilitet relativ, me valë masive të emigracionit evropian duke riformësuar radikalisht pamjen e saj kulturore dhe demografike. Rritja pothuajse-pashembullt në prosperitet e bëri Argjentinën vendin e shtatë më të pasur, e të zhvilluar në botë në fillim të shekullit të 20-të.

Pas vitit 1930 Argentina ra në paqëndrueshmëri politike dhe kriza periodike ekonomike që e cuan atë në moszhvillim, edhe pse ajo mbeti ndër pesëmbëdhjetë vendet më të pasura deri në mesin e shekullit të 20-të. Argentina ruan statusin e saj historik si një fuqi e mesme në çështjet ndërkombëtare, dhe është një fuqi rajonale shquar në Amerikën Latine.

Argjentina ka ekonominë e dytë më të madhe në Amerikën e Jugut, të tretën më të madhe në Amerikën Latine dhe është anëtare e Grupi-15 (G-15) dhe Grupit-20 (G-20) të ekonomive më të mëdha. Ajo është gjithashtu anëtare themeluese e Kombeve të Bashkuara, Bankës Botërore, Organizatës Botërore të Tregtisë, Mercosur-it, Unionit të Kombeve të Amerikës së Jugut, Komunitetit të Shteteve të Amerikës Latine dhe të Karaibeve dhe të Organizatës së Shteteve Ibero-Amerikane. Ajo është vendi me Indeksin e lartë Zhvillimit Njerëzor në Amerikën Latine me një vlerësim të "shumë i lartë". Për shkak të stabilitetit, madhësinë e saj të tregut dhe rritjes së sektorit të teknologjisë së lartë, Argentina klasifikohet si ekonomi me të ardhura të larta.

More about Argjentina

Basic information
  • Native name Argentina
  • Calling code +54
  • Internet domain .ar
  • Mains voltage 220V/50Hz
  • Democracy index 6.95
Population, Area & Driving side
  • Population 47327407
  • Area 2780400
  • Driving side right
Kronollogjia
  • Argjentina e sotme ka qenë pjesë e administruar nga Nën-Mbretëria Peruane, e cila administronte territorin e Amerikës jugore me përjashtim të tokave nën sundimin e portugezëve. Në vitin 1776 krijohet Nën-Mbretëria e Rio de la Platës me kryeqendrën në Buenos Aires, e cila administronte përveç Argjentinës së sotme edhe Bolivinë, Paraguajin dhe Uruguajin.

    Revolucioni i majit filloi Luftën e Argjentinës për Pavarësi midis patriotëve dhe monarkistëve. Junta e Parë, qeveria e re në Buenos Aires, i dërgoi fushata ushtarake në Kordova, Perunë e Sipërme dhe Paraguaj, dhe mbështeti kryengritjet në Banda Orientale. Fushatat ushtarake u thyen dhe Brazili kolonial mbështeti monarkistët në Montevideo, duke e detyruar Buenos Airesin të nënshkruajë një armëpushim. Paraguaji qëndroi neutral gjatë pjesës së mbetur të konfliktit, Peruja e Sipërme mposhti fushatat e mëtejshme ushtarake, dhe Banda Orientale u pushtua nga William Brown gjatë ripërtëritjes së armiqësive. Organizimi kombëtar, si nën një qeveri të centralizuar të vendosur në Buenos Aires, ose si një federatë, filloi gjithashtu Luftën Civile të Argjentinës, me konfliktet e Buenos Aires dhe José Gervasio Artigas.

     Disa Gauço (spanjisht Gauchos), të fotografuar nga 1890 deri 1923

    Deklarata e Pavarësisë Argjentinase është lëshuar nga Kongresi i Tucumán-it në 1816. Martín Miguel de Guemes i mbajti monarkistët në gji në veri, ndërsa José de San Martín bëri Kalimin e Andeve, duke siguruar pavarësinë e Kilisë. Me Marinën kiliane në dispozicion të tij ai pastaj filloi luftën në fortesën mbretërore të Limës.

    ...Lexo akoma

    Argjentina e sotme ka qenë pjesë e administruar nga Nën-Mbretëria Peruane, e cila administronte territorin e Amerikës jugore me përjashtim të tokave nën sundimin e portugezëve. Në vitin 1776 krijohet Nën-Mbretëria e Rio de la Platës me kryeqendrën në Buenos Aires, e cila administronte përveç Argjentinës së sotme edhe Bolivinë, Paraguajin dhe Uruguajin.

    Revolucioni i majit filloi Luftën e Argjentinës për Pavarësi midis patriotëve dhe monarkistëve. Junta e Parë, qeveria e re në Buenos Aires, i dërgoi fushata ushtarake në Kordova, Perunë e Sipërme dhe Paraguaj, dhe mbështeti kryengritjet në Banda Orientale. Fushatat ushtarake u thyen dhe Brazili kolonial mbështeti monarkistët në Montevideo, duke e detyruar Buenos Airesin të nënshkruajë një armëpushim. Paraguaji qëndroi neutral gjatë pjesës së mbetur të konfliktit, Peruja e Sipërme mposhti fushatat e mëtejshme ushtarake, dhe Banda Orientale u pushtua nga William Brown gjatë ripërtëritjes së armiqësive. Organizimi kombëtar, si nën një qeveri të centralizuar të vendosur në Buenos Aires, ose si një federatë, filloi gjithashtu Luftën Civile të Argjentinës, me konfliktet e Buenos Aires dhe José Gervasio Artigas.

     Disa Gauço (spanjisht Gauchos), të fotografuar nga 1890 deri 1923

    Deklarata e Pavarësisë Argjentinase është lëshuar nga Kongresi i Tucumán-it në 1816. Martín Miguel de Guemes i mbajti monarkistët në gji në veri, ndërsa José de San Martín bëri Kalimin e Andeve, duke siguruar pavarësinë e Kilisë. Me Marinën kiliane në dispozicion të tij ai pastaj filloi luftën në fortesën mbretërore të Limës.

    Beteja e Cepedës e 1820-ës, e zhvilluar midis Centralistëve dhe Federalistëve, rezultoi në fundin e autoritetit të centralizuar kombëtar dhe ka krijoi një vakuum të pushtetit. Një kushtetutë e re u miratua në 1826, gjatë Luftës me Brazilin, dhe Bernardino Rivadavia u emërua President i parë i Argjentinës. Kjo kushtetutë u refuzua shpejt nga provincat, për shkak të paragjykimeve të saj centraliste, dhe Rivadavia dha dorëheqjen menjëherë pas kësaj. Guvernatori i ri Manuel Dorrego u rrëzua dhe u ekzekutua nga Juan Lavalle, gjë që keqësoi luftën civile. Juan Manuel de Rosas, i cili ishte deri më tani një kauboj i thjeshtë, organizoi rezistencën kundër Lavalle dhe restauroi autoritetet e rrëzuara. Krahinat u riorganizuan pastaj vetë si Konfederata e Argjentinës, një konfederatë të lirshme e krahinave që u mungonte një kryetar të përbashkët të shtetit. Në vend të kësaj ata deleguan disa kompetenca të rëndësishme për guvernatorin e Provincës Buenos Aires, të tilla si pagesa e borxhit ose menaxhimin e marrëdhënieve ndërkombëtare.

    Juan Manuel de Rosas sundoi nga 1829 deri në 1832, dhe nga 1835 deri në 1852. Gjatë mandatit të tij të parë ai thirri paktin Federal dhe mundi Ligën Unitariane. Ai u përball me disa sulme unitariane dhe një gjendje të vazhdueshme lufte, duke përfshirë një bllokadë franceze 1838-1840, Luftën e Konfederatës në veri, një bllokadë anglo-franceze (1845-1850), dhe revoltën e krahinës Corrientes. Rosas mbeti i pamposhtur në këtë seri të konflikteve dhe parandaloi humbje të mëtejshme të territorit kombëtar. Refuzimin e tij për miratimin e një kushtetute kombëtare, në bazë të paktit Federal, bëri që guvernatori i Entre Rios, Justo José de Urquiza të kthehet kundër Rosas. Ai e mundi atë në betejën e Caseros, duke e detyruar atë të shkojë në mërgim. Marrëveshja e San Nicolás pasoi, dhe më pas u shpall Kushtetuta e Argjentinës më 1853. Duke e refuzuar atë, Buenos Aires u shkëput nga Konfederata dhe u bë shteti i Buenos Aires. Lufta midis tyre zgjati gati një dekadë, dhe përfundoi me fitoren e Buenos Aires në betejën e Pavonit.

    Buenos Aires iu bashkua Konfederatës, dhe Bartolomé Mitre u zgjodh presidenti i parë i vendit të bashkuar në 1862. Mitre filloi fushatat ushtarake kundër dy federalëve të mbetur në Argjentinë, të bardhët nga Uruguaji, dhe Paraguaji. Lufta e Aleancës së Trefishtë, në aleancë me Uruguajin dhe Brazilin, la mbi 300,000 të vdekur dhe shkatërroi Paraguajin. Në pamundësi për të ndikuar zgjedhjet e presidentëve të mëvonshme, Domingo Faustino Sarmiento dhe Nicolás Avellaneda u zgjodhën pas tij. Megjithëse ishin unitarianë, ata nuk ishin nga Buenos Aires dhe kishin konflikte me të. Mitre u përpoq dy herë të shkëpuste Buenos Aires nga vendi përsëri, por dështoi. Avellaneda propozoi federalizimin e Buenos Aires, dhe selia e qeverisë kombëtare u zhvendos përkohësisht në Belgrano (e cila nuk ishte pjesë e Buenos Aires deri atëherë). Konflikti ushtarak përfundoi me fitoren e ushtrisë kombëtare dhe federalizimin e qytetit.

    Pas 1875 një valë e investimeve të huaja dhe emigracioni nga Evropa çoi në forcimin e një shteti koheziv, zhvillimin e bujqësisë moderne dhe në një rizhvillim të shoqërisë dhe ekonomisë argjentinase. Sundimi i ligjit u konsolidua, në masë të madhe, nga Dalmacio Vélez Sársfield, Kodi Tregëtar i 1860-ës i të cilit dhe Kodit Civil i 1869-ës hodhi themelet për ligjet statutore Argjentinës. Fushata ushtarake e gjeneral Julio Argentino Roca në 1870 krijoi dominimin e Argjentinës mbi Pampas jugore dhe Patagoninë, nënshtruar popujt e mbetur vendas, dhe e la 1,300 indigjenë të vdekur.

    Koha gjatë viteve 1880-1912 përshkruhet nga migrimi i emigrantëve të dominuar nga spanjollët dhe italianët të cilët vendoseshin në qytete dhe në të ashtuquajturat "koloni".

    Në vitin 1893 filloi konflikti me Kilin, pasi rajoni në Bolivi, i quajtur Puna de Atacama, iu bashkëngjit Argjentinës.

    Brenda viteve 1912 dhe 1946 bëhet disa herë ndërrimi në mes të qeverive demokratike dhe diktatorëve. Para së gjithash vitet e ’30 të këtij shekullit mbahen mend si vitet e mëdha (spanjisht: década infame).

    Gjatë Luftës së Dytë Botërore zyrtarisht Argjentina ishte neutrale. Gjatë luftës Argjentina ishte caku i emigrantëve evropianë.

    Në vitin 1978 krijohet gjendja kritike e konfliktit të armatosur në mes të Argjentinës dhe Kilisë. Shkak i këtij acarimi ishin ishujt Lemox, Picton dhe Nueva në kanalin Beagle në të cilat mendohej se kanë rezerva të naftës. Konflikti përfundonë me një marrëveshje mbi kufinjët të propozuar nga Vatikani më 16 dhjetor 1988.

    Në prill të 1982-së shefi i "jutes", Leopoldo Galtieri e shtinë Argjentinën në konflikt të armatosur me Britaninë e Madhe. Lufta filloi për shkak të ishujve në lindje të Argjentinës (Islas Malvinas) të cilat sipas kushtetutës së Argjentinës ishin pjesë e federatës por që administroheshin nga Britanikët. Zbarkimit të trupave argjentinase britanikët ju kundërpërgjigjën me një sulm në ajër, det dhe tokë. Pas sulmit të britanikëve më datën 14 korrik 1982, forcat argjentinase në ishuj kapitullojnë.

    Gjatë viteve 1998 dhe 2002 vendin e përshkruan një krizë e rrëndë ekonomike me një rënje prej 20 % të zhvillimit ekonomik.

    Read less

Phrasebook

Përshëndetje
Hola
Botë
Mundo
Përshendetje Botë
Hola Mundo
Faleminderit
Gracias
Mirupafshim
Adiós
po
Nr
No
Si jeni?
¿Cómo estás?
Mire faleminderit
Bien, gracias
Sa kushton?
¿Cuánto cuesta?
Zero
Cero
Një
Una

Where can you sleep near Argjentina ?

Booking.com
487.356 visits in total, 9.187 Points of interest, 404 Destinations, 41 visits today.