Stephansdom

( Katedra św. Szczepana w Wiedniu )

Katedra Świętego Szczepana (niem. Stephansdom, Domkirche St. Stephan) – duma i jeden z symboli Wiednia, znana z licznych przedstawień w dziejach malarstwa i grafiki. Wznosi się pośrodku Stephansplatz w sercu najstarszej części miasta.

Katedra jest najważniejszą i jedną z najstarszych świątyń w stolicy Austrii. Początkowo kościół farny w 1365 świątynia stała się siedzibą kapituły, od 1469/1479 biskupstwa wiedeńskiego, które w 1723 zostało podniesione do rangi arcybiskupstwa. Zbudowana została w latach 1230/1240-1263 w stylu późnoromańskim, a następnie ją rozbudowywano od XIV do początku XVI w. Wówczas to katedra otrzymała obecną gotycką formę.

Katedra ta należy do największych świątyń europejskich, jej całkowita długość wynosi 107, zaś szerokość 34 metry. Ponad dachami katedry wznoszą się cztery wieże: najwyższa z nich potocznie nazywana Steffl ma 136,4 metry wysokości, podczas gdy północna (której budowy nigdy nie ukończono) zaledwie 68 metr...Czytaj dalej

Katedra Świętego Szczepana (niem. Stephansdom, Domkirche St. Stephan) – duma i jeden z symboli Wiednia, znana z licznych przedstawień w dziejach malarstwa i grafiki. Wznosi się pośrodku Stephansplatz w sercu najstarszej części miasta.

Katedra jest najważniejszą i jedną z najstarszych świątyń w stolicy Austrii. Początkowo kościół farny w 1365 świątynia stała się siedzibą kapituły, od 1469/1479 biskupstwa wiedeńskiego, które w 1723 zostało podniesione do rangi arcybiskupstwa. Zbudowana została w latach 1230/1240-1263 w stylu późnoromańskim, a następnie ją rozbudowywano od XIV do początku XVI w. Wówczas to katedra otrzymała obecną gotycką formę.

Katedra ta należy do największych świątyń europejskich, jej całkowita długość wynosi 107, zaś szerokość 34 metry. Ponad dachami katedry wznoszą się cztery wieże: najwyższa z nich potocznie nazywana Steffl ma 136,4 metry wysokości, podczas gdy północna (której budowy nigdy nie ukończono) zaledwie 68 metrów. Zachodnią fasadę katedry flankują dwie oktagonalne wysokie na 65 metrów wieże. Spośród dwudziestu dwóch dzwonów zawieszonych w wieżach najsławniejszy jest zawieszony w wieży północnej Pummerin, który znany jest od 1711 r., obecny pochodzi z połowy XX w. Do wnętrza świątyni prowadzi kilka wejść, z których najbardziej znane są późnoromańska Brama Olbrzymów oraz bramy Biskupia i Śpiewaków z bogata gotycką dekoracją rzeźbiarską. Ostatnią z nich zdobią figury jednego z głównych fundatorów katedry Rudolfa IV i jego małżonki.

Świątynia kryje liczne dzieła sztuki gotyckiej oraz barokowej m.in. gotycki ołtarz z Wiener Neustadt, monumentalny grobowiec Fryderyka III – dzieło Mikołaja z Lejdy, późnogotycką kazalnicę wykonaną prawdopodobnie przez Antona Pilgrama oraz kilkanaście barokowych ołtarzy, w tym główny z obrazem przedstawiającym męczeńską śmierć Świętego Szczepana, pierwszego męczennika w dziejach chrześcijaństwa. W podziemiach znajdują się groby książąt z austriackiej linii Habsburgów i ważnych osobistości Austrii. Ważny ośrodek kultu maryjnego, w południowej nawie znajduje się cudowny obraz Matki Boskiej z Pócs.

Dawne widoki katedry
 Rycina z widokiem na katedrę z 1609 r. Katedra w 1830 r. Katedra – fotografia z 1905 r. Rudolf von Alt – katedra Św. Szczepana (1832) Katedra według Jakoba von Alt (1847)

Obecna katedra jest trzecią świątynią znajdującą się w tym miejscu. Dwie z nich powstały za czasów panowania miejscowej dynastii Babenbergów; z pierwszej zachowały się jedynie relikty w podziemiach obecnej katedry, z drugiej zachowała się częściowo fasada zachodnia. Obecny gotycki kościół powstał od XIV i XVI w. jest jedną z najważniejszych fundacji władców z dynastii Habsburgów w średniowieczu.

Czasy Babenbergów i dwa romańskie kościoły

Pierwsza dekada XII w. jest uważana za datę rozpoczęcia realizacji inwestycji, której inicjatorami byli biskupi Pasawy oraz książę bawarski Leopold IV, którzy ustanowili w rozwijającym się Wiedniu nową parafię. Wówczas w Wiedniu, który przeżywał rozwój gospodarczy i urbanistyczny były dwie parafie: najstarsza – św. Ruperta oraz św. Piotra. Świątynię erygował w 1137 r. biskup pasawski Reginbert von Hagenau. Miało to miejsce za panowania króla niemieckiego Konrada III Hohenstaufa. Niebawem na podstawie pierwotnej, romańskiej, trójnawowej świątyni z transeptem i wydzielonym prezbiterium, za panowania ostatnich Babenbergów, wzniesiono nowy większy kościół o formach późnoromańskich i wczesnogotyckich. Pożar w 1258 zniszczył niemal całkowicie kościół. Do dziś zachowały się elementy tej świątyni w dolnych partiach zachodniej fasady: portal zw. Riesentor, dolne kondygnacje wież zachodnich zwanych Wieżami Pogan (Heidentürme) oraz niewielkie fragmenty pierwotnego chóru zachodniego.

Czasy Habsburgów i kościół gotycki  Widok katedry od strony północno-wschodniej

Za panowania króla Albrechta I zapadła decyzja wzniesienia nowego gotyckiego chóru. Prace rozpoczęto w 1304 r. W 1340 za panowania następcy Albrechta I, Albrechta II Kulawego poświęcono trójnawowy chór, zwany od imienia fundatora albertyńskim, w formie trójnawowej hali o szerokości dawnego romańskiego transeptu z prezbiterium na osi. Za czasów panowania Rudolfa IV (lata 1358-1365) w 1359 r. rozpoczęto budowę korpusu nawowego o odmiennej strukturze – w formie tzw. pseudohali (światło pada z okien naw bocznych niższych od nawy głównej) nakrytej wspólnym dachem. W celu zintegrowania dawnego westwerku z nawami dobudowano dwie kaplice przeznaczone dla fundatora. Po obu bokach transeptu zaczęto wznosić wieże z kaplicami, które pierwotnie miały mieć taką samą formę i wysokość, jednak w całości wzniesiono jedynie wieżę południową (lata budowy 1396-1433). W 1511 przerwano budowę wieży północnej. Za panowania Rudolfa IV powołano niezależną od biskupów Pasawy kapitułę katedralną pw. Wszystkich Świętych (obecnie drugie wezwanie świątyni). W 1469 r., za panowania cesarza Fryderyka III, podniesiono kościół do rangi katedry. Na pierwszego biskupa Wiednia wybrano Leo von Spaura.

Znamy imiona mistrzów budowlanych, oraz artystów, którzy realizowali tę – jedną z najważniejszych w Austrii – sakralnych inwestycji doby średniowiecza. Na koniec XIV w. przypada działalność Michaela Knaba, nadwornego architekta książąt Austrii, Wenzela Parlera, Petera von Prachtitza i jego syna Petera. Trzej ostatni wznieśli południową, wysoką na 137 metrów, wieżę. Prachtitzowie znali działającego w sąsiednich Czechach Petera Parlera i jego strzechę, stąd można odnaleźć wiele analogii do głównej realizacji Parlera, jaką jest katedra św. Wita w Pradze. Od 1440 r. znany jest Hans Buchshaum (Puxhaum), autor m.in. niedokończonej wieży północnej, sklepienia nawy głównej i przybudówki pod portalem południowym – tzw. Bramy Śpiewaków (Singertor). Zachowało się ponad 50 rysunków tegoż budowniczego. Elementy rzeźbiarskie oraz ambonę wzniósł Anton Pilgram, znany także m.in. w Brnie. Niedokończoną wieżę północną zwieńczono renesansowym hełmem.

Dalsze dzieje
Zobacz też kategorię: Pochowani w katedrze św. Szczepana w Wiedniu.

Od 1723 r. katedra jest siedzibą arcybiskupa wiedeńskiego. Na XIX w. przypada gruntowna konserwacja katedry. Od 1857 r. pracami kierował Leopold von Ernst, a następnie Friedrich von Schmidt (architekt wiedeńskiego ratusza). Dobudowano m.in. według zachowanych rysunków Hansa Puchshauma wimpergi, planowano także podwyższenie wieży północnej, ale ze względów technicznych i finansowych przeciwko tej koncepcji były władze Wiednia. Friedrich von Schmidt zastosował zachowawczą metodę konserwatorską rezygnując z purystycznej regotycyzacji, nie naruszając wystroju wnętrza z czasów późniejszych (m.in. barokowe ołtarze). II wojna światowa, a szczególnie walki o Wiedeń w 1945 r., spowodowały poważne zniszczenia katedry. Dzieła ruchome zostały ewakuowane, natomiast ambona i nagrobek Fryderyka III zostały zamurowane. Trwający trzy dni pożar zniszczył późnogotyckie stalle z 1487 r. – dzieło snycerza Rollingera. Odbudowa i konserwacja trwały aż do lat 80. XX w., przy czym kościół ponownie otwarto 23 kwietnia 1952. Prace konserwatorskie wciąż trwają, po skomplikowanych pracach nad wieżą południową w trakcie gruntownego remontu jest obecnie zachodnia fasada.

Ikonografia

Katedra wiedeńska znana jest z licznych przekazów ikonograficznych sięgających jeszcze czasów budowy. W wiedeńskim Archiwum Państwowym (Staatsarchiv) zachowało się kilkanaście oryginalnych rysunków na pergaminie wykonanych przez niektórych architektów i budowniczych katedry, w tym Hansa Puschbauma. Są to plany sklepień korpusu nawowego, kaplic przywieżowych, przedsionków (m.in. rzut wieży północnej, zarys opracowania elewacji bocznych, przedsionka Bramy Śpiewaków) przekroje filarów międzynawowych, projekty elewacji zewnętrznych wraz ze szczegółowym opracowaniem detali architektonicznych, niezrealizowane wizje rozbudowy fasady zachodniej oraz projekt wieży północnej, który był przedmiotem rozważań dokończenia budowy wieży w XIX i XX w. Kilkakrotnie została uwieczniona w dziełach późnogotyckiego malarstwa tablicowego oraz grafiki. W sposób swobodny zinterpretował Hartmann Schedel charakterystyczną sylwetkę katedry w umieszczonej Liber Chronicarum panoramie Wiednia. Katedra i wieża pojawia się kilkakrotnie w wedutach Bernarda Bellotto, w XIX w. była tematem dzieł takich malarzy jak Eduard Gurk, Carl Pippich, Jakub Ritter von Alt oraz jego syn Rudolf i wielu innych.

Photographies by:
投稿者本人 - CC BY 3.0
Statistics: Position
1084
Statistics: Rank
108226

Dodaj komentarz

To pytanie sprawdza czy jesteś człowiekiem i zapobiega wysyłaniu spamu.

Bezpieczeństwo
692581473Click/tap this sequence: 8138

Google street view

Where can you sleep near Katedra św. Szczepana w Wiedniu ?

Booking.com
487.372 visits in total, 9.187 Points of interest, 404 Cele, 5 visits today.