الجزائر
AlgieriaContext of Algieria
Algieria (arab. الجزائر, trl. Al-Jazā’ir, trb. Al-Dżaza’ir), Algierska Republika Ludowo-Demokratyczna (arab. الجمهورية الجزائرية الديمقراطية الشعبية, trl. Al-Jumhūriyyah al-Jazā’iriyyah ad-Dīmuqrāţiyyah ash-Sha‘biyyah, trb. Al-Dżumhurijja al-Dżaza’irijja ad-Dimukratijja asz-Szabijja, tamazight ⴷⵣⴰⵢⴻⵔ) – 10. co do wielkości państwo świata (największe w Afryce), położone w Afryce Północnej nad Morzem Śródziemnym, członek Unii Afrykańskiej. Znaczną część obszaru Algierii zajmują wchodzące w skład Sahary pustynie oraz półpustynie.
More about Algieria
- Currency Dinar algierski
- Native name الجزائر
- Calling code +213
- Internet domain .dz
- Mains voltage 230V/50Hz
- Democracy index 3.77
- Population 43900000
- Obszar 2381741
- Driving side right
- Rynek niewolników w Algierze, 1684
Terytorium współczesnej Algierii w starożytności zamieszkiwały ludy berberyjskie. Od XII wieku p.n.e. na wybrzeżach kraju powstawały fenickie osady handlowe, które od IX wieku p.n.e. należały do Kartaginy. W III wieku p.n.e. w głębi kraju utworzone zostało państwo Numidii, dołączone w I wieku p.n.e. do Imperium Rzymskiego. W okresie rządów rzymskich kraj stał się jednym ze spichlerzy imperium, dzięki czemu nastąpił szybki rozwój kulturalny i gospodarczy ziem. W V wieku n.e. wybrzeże Algierii zajęli Wandalowie, w 533 Bizancjum, z kolei w drugiej połowie VII wieku Arabowie. Arabowie przeprowadzili w kraju proces islamizacji i arabizacji miejscowych ludów berberyjskich. W ciągu średniowiecza tereny często zmieniały władców. Wybrzeża były opanowane przez piratów berberyjskich. U schyłku XV wieku licznie osiedlili się tu muzułmańscy uchodźcy z Hiszpanii, zasilili oni osady pirackie. Częste eskapady piratów na tereny Hiszpanii i hiszpańskie okręty, doprowadziły do zajęcia przez Hiszpanów portu w Oranie w 1509 (kontrolowała go do 1708), a w 1510 Algieru. Zagrożeni ekspansją hiszpańską piraci zwrócili się o pomoc do Imperium Osmańskiego i w 1519 przyjęli zwierzchnictwo tureckie. Obecna Algieria została włączona w skład Imperium Osmańskiego pod arabską nazwą Al-Dżazair. Od początku XVIII wieku władzę przejmowali lokalni władcy[1].
...Czytaj dalejRynek niewolników w Algierze, 1684Read lessTerytorium współczesnej Algierii w starożytności zamieszkiwały ludy berberyjskie. Od XII wieku p.n.e. na wybrzeżach kraju powstawały fenickie osady handlowe, które od IX wieku p.n.e. należały do Kartaginy. W III wieku p.n.e. w głębi kraju utworzone zostało państwo Numidii, dołączone w I wieku p.n.e. do Imperium Rzymskiego. W okresie rządów rzymskich kraj stał się jednym ze spichlerzy imperium, dzięki czemu nastąpił szybki rozwój kulturalny i gospodarczy ziem. W V wieku n.e. wybrzeże Algierii zajęli Wandalowie, w 533 Bizancjum, z kolei w drugiej połowie VII wieku Arabowie. Arabowie przeprowadzili w kraju proces islamizacji i arabizacji miejscowych ludów berberyjskich. W ciągu średniowiecza tereny często zmieniały władców. Wybrzeża były opanowane przez piratów berberyjskich. U schyłku XV wieku licznie osiedlili się tu muzułmańscy uchodźcy z Hiszpanii, zasilili oni osady pirackie. Częste eskapady piratów na tereny Hiszpanii i hiszpańskie okręty, doprowadziły do zajęcia przez Hiszpanów portu w Oranie w 1509 (kontrolowała go do 1708), a w 1510 Algieru. Zagrożeni ekspansją hiszpańską piraci zwrócili się o pomoc do Imperium Osmańskiego i w 1519 przyjęli zwierzchnictwo tureckie. Obecna Algieria została włączona w skład Imperium Osmańskiego pod arabską nazwą Al-Dżazair. Od początku XVIII wieku władzę przejmowali lokalni władcy[1].
W 1830 Algier został zdobyty przez Francję. W kolejnych latach Francuzi prowadzili systematyczny podbój kraju, spotykając się z oporem algierskich plemion. Wnętrze Algierii siły francuskie opanowały po 1847 wraz z rozbiciem wojsk emira Abd al-Kadira. Rząd francuski przyznał Algierii status osadniczego terytorium zamorskiego Francji i od lat 40. XIX wieku prowadził akcję osadniczą. Przeciwko francuskiej kolonizacji kraju występowała miejscowa ludność, która kilkukrotnie (między innymi w latach 1857, 1864-66, 1870-71) organizowała antyfrancuskie powstania. W 1881 Francuzi nadali Algierii kodeks tubylczy. Kodeks zakazał lokalnej ludności przynależności do partii politycznych i związków zawodowych. Część represyjnych praw zniesiono po I wojnie światowej. W okresie 20-lecia międzywojennego powstały pierwsze lokalne partie nawołujące do obrony interesu narodowego[1].
Podczas II wojny światowej Algieria stała się terenem walk aliantów z siłami rządu Vichy. Po zakończeniu wojny nasiliły się tendencje antykolonialne. W 1946 powstał Ruch na rzecz Triumfu Wolności Demokratycznych (MTLD), który 1947 wyłonił konspiracyjną Organizację Specjalną. Na bazie Organizacji Specjalnej powstał Komitet Rewolucyjny Jedności i Akcji[1][2]. W 1954 Komitet Rewolucyjny Jedności i Akcji (CRUA) zorganizował antyfrancuskie powstanie i przekształcił się we Front Wyzwolenia Narodowego. Powstanie objęło cały kraj. Francuzi w trakcie powstania wprowadzili w kolonii system rządów terroru i odpowiedzialności zbiorowej wobec cywilów. Powszechne stały się tortury, ekspedycje karne i pacyfikacje[2][3]. W 1958 w Kairze utworzono Tymczasowy Rząd Republiki Algierskiej. W 1962 przedstawiciele Frontu Wyzwolenia Narodowego i rządu Francji podpisali układ w Évian-les-Bains, na mocy którego proklamowano niepodległość republiki[1][2].
U progu niepodległości kraju nasiliły się zamachy terrorystyczne podejmowane przez Organizację Tajnej Armii, skupiającą pozostałych w kraju francuskich osadników. Terroryzm i jego reakcja ze strony władz spowodowały masowy exodus ludności francuskiej z kraju, do połowy 1962 Algierię opuściło 80% osadników[1]. W 1963 przyjęto pierwszą konstytucję algierską. Premierem i pierwszym prezydentem republiki został Ahmad Ben Bella. W październiku 1963 suwerenność Algierii zakwestionowało Maroko, w trakcie tak zwanej wojny piaskowej, w której siły algierskie pokonały wojska marokańskie[4]. W 1964 w Algierskiej Karcie Narodowej nakreślono socjalistyczny program rozwoju państwa, w którym monopartyjne rządy objął Front Wyzwolenia Narodowego. W 1965 miał miejsce zamach stanu z Huari Bumedienem na czele. Bumedien w trakcie rządów przeprowadził reformę rolną i nacjonalizację części sektorów przemysłu[1].
W 1979, po śmierci Bumediena, urząd prezydenta objął Szadli Bendżedid. Uchwalona w 1989 nowa, demokratyczna konstytucja, spowodowała chaos polityczny. Duże poparcie społeczne uzyskał islamistyczny Islamski Front Ocalenia, który w 1990 wygrał wybory komunalne i regionalne. Po wygranej pierwszej turze wyborów parlamentarnych w 1991 doszło do reakcji wojska i zwolenników państwa laickiego: Islamski Front Ocalenia został zdelegalizowany, a wybory unieważnione. W latach 90. XX wieku w kraju trwała wojna domowa. W styczniu 2000 rozwiązała się Islamska Armia Ocalenia, zbrojne skrzydło Islamskiego Frontu Ocalenia (FIS), a wielu jej bojowników poddało się w zamian za amnestię[1]. W XXI wieku Algieria znalazła się w czołówce najlepiej rozwiniętych państw kontynentu[5]. Na przełomie 2010 i 2011 w kraju wybuchły ogólnokrajowe protesty[1]. W kwietniu 2019 do dymisji podał się wieloletni prezydent Abd al-Aziz Buteflika, na co miały wpływ trwające masowe protesty spowodowane przez rosnące koszty życia i bezrobocie[6].
↑ a b c d e f g h Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie PWNBŁĄD PRZYPISÓW↑ a b c Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie PWNIBŁĄD PRZYPISÓW↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie PRBŁĄD PRZYPISÓW↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie ottBŁĄD PRZYPISÓW↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie gdpBŁĄD PRZYPISÓW↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie steBŁĄD PRZYPISÓW