Opdracht  Een maquette van de voltooide basiliek

Het idee voor een kerk was afkomstig van de boekhandelaar Josep María Bocabella i Verdaguer, die in 1866 de Asociación Espiritual de Devots de San José oprichtte, de 'Geestelijke Vereniging van Vereerders van Sint-Jozef'. Hij wilde hiermee een tegenwicht bieden aan de toenemende ontkerstening van die tijd. Met behulp van vele donaties kocht Bocabella een stuk grond van 12.800 vierkante meter in het blok dat door de straten Marina, Provença, Mallorca en Sardenya wordt begrensd. Francisco de Paula del Villar bood vervolgens aan om kosteloos het ontwerp voor de kerk te maken. Hij tekende een kerkgebouw in de voor die tijd gangbare neogotische stijl. Del Villar begon in 1882 met de bouw van de crypte, maar na een jaar kreeg hij ruzie met zijn opdrachtgever en nam hij ontslag.[1]

Vervolgens ontving Gaudí de opdracht. Hij heeft de crypte volgens de originele ontwerpen van Del Villar afgemaakt, maar is daarna een volstrekt andere weg ingeslagen. Gaudí vormde Del Villars ontwerp van een op een Latijns kruis gebaseerde kruiskerk met een driebeukig schip en een enkelbeukig transept om tot een kerk met een vijfbeukig hoofdschip en een driebeukig dwarsschip.[2]

De Sagrada Família wordt door velen gezien als hét meesterwerk van Gaudí. Hij heeft al zijn opvattingen over architectuur erin samengevat. Hij bleef zijn basisontwerp veranderen tot de stijl niet gotisch meer te noemen was.[3] Tijdens de bouw stond Gaudí erop dat hij van alle details op de hoogte gehouden werd. Hij was zo bezig met het werk dat hij na 1914 geen andere opdrachten meer aannam. De kerk is zijn laatste werk. Hij wijdde er zijn laatste jaren aan, tegen het einde van zijn leven woonde hij zelfs enige tijd op de bouwplaats.[4] In 1926 werd Gaudí overreden door een tram en hij overleed enige dagen later. Hij werd begraven in de crypte van "zijn" kerk.

Bouw  De façade van de geboorte in de steigers Bouwvakkers aan het werk in het schip van de kerk Bouwvakkers aan het werk in bergbeklimmersuitrusting

In 1881 is de opdracht aan Francisco de Paula del Villar gegeven. In 1883 is deze overgedragen aan Gaudí. Gaudí dacht oorspronkelijk het gebouw in tien jaar af te hebben maar na een paar jaar zag hij in dat dit onmogelijk was. Hij heeft bij leven een aantal ontwerpen, maquettes en tekeningen gemaakt die na zijn overlijden in 1926 door zijn opvolgers als leidraad gebruikt konden worden. De bijzondere wijze waarop Gaudí bij leven werkte, en daarbovenop nog eens het verloren gaan van het merendeel van zijn ontwerpen en maquettes in een brand in 1936 tijdens de Spaanse Burgeroorlog, maakten echter dat er van al zijn oorspronkelijke ideeën en aanwijzingen weinig overgebleven is. Toen de bouw na de brand werd voortgezet, moest men met behulp van de restanten uit de brand en van wat men zich herinnerde proberen het ontwerp te reconstrueren. De nieuwere geveldelen van de kerk verschillen duidelijk van de oudste, de oostgevel.[5]

Na Gaudí zijn de volgende architecten bij de bouw betrokken geweest: Francesco Quintana, Isidre Puig Boada en Lluís Bonet i Garí. De beeldhouwwerken zijn toen verder gemaakt door Joan Busquets i Grau en de façades door Josep Maria Subirachs. De bouw van de kerk is nog niet voltooid, verwacht wordt dat de gehele kerk rond 2030 af zal zijn. Men hanteert hierbij de methode van 'slow architecture'.

Behalve het gebouw zelf, is het feit dat het nog niet af is een belangrijk deel van de attractie. Toeristen die de Sagrada Família bezoeken vergapen zich aan de gedeeltes die al voltooid zijn, maar ook aan het spectaculaire gezicht van hijskranen, hoogwerkers en de meer dan 100 arbeiders die dagelijks in de kerk aan het werk zijn.

AVE-tunnel

In 2010 leek de bouw van de Sagrada Família in gevaar te komen door de aanleg van de Spaanse hogesnelheidslijn, AVE genoemd. De tunnel, die voor de AVE onder Barcelona gegraven moest worden, loopt namelijk precies onder de fundamenten van de Sagrada Família door. Omdat de opdracht voor de tunnel aan dezelfde bouwcombinatie gegund is die bij de aanleg van de AVE ten zuiden van Barcelona grote grondverzakkingen heeft laten ontstaan, vreesde men het ergste. Er gingen dan ook steeds meer stemmen op om hetzij het contract te herzien, hetzij het tracé te heroverwegen, of beter nog: beide gelijktijdig te wijzigen.

Uiteindelijk deed de tunnelboormachine eind 2010 haar werk zonder schade aan de kerk aan te richten.

Chronologie 1866: Josep María Bocabella i Verdaguer richt de Geestelijke Vereniging van Vereerders van Sint-Jozef op. 1875: Er worden plannen gemaakt voor een kathedraal/basiliek naar voorbeeld van die in Loreto in Italië. 1877: De architect Francisco de Paula del Villar biedt aan gratis een ontwerp te maken. 1881: De Sint-Jozefvereniging koopt het terrein waar de Sagrada Família komt te staan. 1882: De eerste steen wordt gelegd op de feestdag van Sint-Jozef. 1883: Del Villar neemt ontslag, Gaudí neemt de leiding over de bouw over. 1884: De bouw van de crypte start (dit zou duren tot 1887). 1885: De eerste kapel in de crypte (gewijd aan Sint-Jozef) wordt ingewijd. 1891: De crypte wordt voltooid en ingewijd, de bouw van de oostfaçade begint. 1893: De muren en torens van de apsis zijn klaar. 1896: Wijziging van de plattegrond van de klokkentoren aan de oostkant van vierkant naar cilindervormig. 1900: De ornamenten aan de oostgevel worden afgemaakt; de klokkentorens zijn inmiddels 32 meter hoog. Rond 1906: De definitieve versie van het algemeen ontwerp van het gebouw is klaar, en iedereen stort zich op de bouw van het Geboorte-gedeelte; vertragingen in de bouw wegens geldgebrek eisen hun tol. 1914: De bouw wordt stilgelegd wegens gebrek aan fondsen: er is inmiddels 3,3 miljoen peseta aan de bouw gespendeerd. Gaudí vervaardigt een gipsmodel van de gehele kathedraal. 1918: Het ontwerp van de Lijdensfaçade is klaar (de 'Passiegevel' aan de westzijde). 1925: De klokkentoren, gewijd aan Sint-Barnabas, is klaar. 1926: Gaudí sterft en wordt in de crypte begraven. 1927-1930: De resterende drie klokkentorens aan de oostgevel worden afgemaakt. 1936: Een brand in de crypte verwoest deels het archief met bouwtekeningen en modellen. 1954: Start met de bouw van de fundamenten voor de westgevel. 1976: Vijftigste sterfdag van Gaudí; de torenspitsen van de westgevel zijn klaar. 1978: De bouw van de Passiefaçade wordt afgerond. 1985: Voltooiing van de details van de westgevel. 2004: Ongeveer 2,26 miljoen mensen hebben de kerk bezocht. 2005: Het door Gaudí gebouwde deel wordt door UNESCO tot werelderfgoed verklaard. 2008: De overkapping van de centrale beuk zou gereed moeten zijn. 2010: Paus Benedictus XVI wijdt op 7 november de Sagrada Família in als basiliek.[6] 2011: Op 19 april werd brand gesticht door een "verwarde man"; alle 1.500 aanwezige toeristen werden geëvacueerd, de schade viel mee. 2021: Op 29 november werd een 5000 kilo wegende twaalfpuntige ster op de spits van de toren van de Maagd Maria geplaatst. 2022: In december worden de pas afgewerkte torens van de evangelisten Lucas en Marcus verlicht. Hiermee zijn drie van de zes torens afgewerkt. Deze zijn 135 meter hoog. [7] 2023 (12 november) De torens van de evangelisten Johannes en Mattheüs worden gewijd. Ze zijn bekroond met een adelaar (Johannes) en een engel (Mattheüs). 2026 geplande voltooiing van de Christustoren, die boven alle andere uitrijst. omtrent 2030: Het jaar dat de bouw van de Sagrada Família klaar is (de bouw werd vertraagd door de coronapandemie).[8]↑ Sagrada Familia ↑ Citefout: Onjuist label <ref>; er is geen tekst opgegeven voor referenties met de naam sagfamweb his ↑ Barcelona, Gaudi y la Ruta del Modernismo, 2001 LOFT publications Barcelona, 2005 Librero b.v. (Nederlandse editie: Barcelona en Gaudi, het modernisme Modernism.) ↑ Gaudí: 1914-1926. sagradafamilia.cat (3 juli 2011). Gearchiveerd op 3 juli 2011. Geraadpleegd op 3 september 2022. ↑ Het verloren gaan van de oorspronkelijke ontwerpen van Gaudí is niet de oorzaak van de ontstane verschillen maar wellicht wel een gebeurtenis die de wijzigingen vergemakkelijkte. Immers, als men volledig in de stijl van Gaudí had willen voortbouwen, dan had men in de gereconstrueerde modellen en in de reeds gebouwde geveldelen voldoende aanknopingspunten kunnen vinden. Het is waarschijnlijker dat onder invloed van de tijdgeest -het hoogtepunt van het Catalaans modernisme was voorbij- de stijl van Gaudí enigszins is losgelaten. Financiële overwegingen spelen eveneens een rol: Gaudí's detailleringen waren zeer arbeidsintensief en arbeidskosten stegen sterk in de 20e eeuw. ↑ Viaggio Apostolico a Santiago de Compostela e Barcelona (6-7 novembre 2010). www.vatican.va. Geraadpleegd op 3 september 2022. ↑ https://m.standaard.be/cnt/dmf20221217_92238057 (17 december 2022). ↑ Ontwikkelingen in buitenland: bouw Sagrada Familia loopt vertraging op. NRC. Geraadpleegd op 3 september 2022.