تَختِ رُستَم نام یکی از آثار تاریخی ایران باستان در افغانستان، واقع در استان سمنگان این کشور است. این تخت عظیم سنگی با قدمت حدود ۳۵۰۰سال، تختگاه رستم، و یکی از مهم ترین بناهای به جا مانده از دوره ی زرتشتیان می باشد. محیط توپ رستم(تشله رستم) حدود ۸۵متر است و در اطراف آن غار ها و اتاق های متعددی وجود دارد. بوداییان از این اتاق ها به عنوان معبد یا بت خانه استفاده می کردند. آنها بت های خود را در این مکان نگه داشته و به عبادت آنها می پرداختند. این تخت همچنین دارای حفره هایی برای نگه داری و مخفی نمودن اشیای گران بها و مسکوکات آن زمان بوده است. هنر هیکل تراشی و مجسمه سازی نیز در این دوره بسیار مرسوم بوده و رونق داشته است. نشانه های این هنر بر روی دیوارها به وضوح قابل مشاهده می باشد. تخت رستم و غارهای آن که مربوط به دوره بودایی است و غارهای آن امروزه تقریباً %٢٥ ویران شده‌است. خود تخت نیز نیاز به بازسازی دارد. از آنجا که افغانستان و اریانا و خراسان بزرگ در دوره هخامنشی و در بخشی عمده دوره ساسانی جزو ممالک این دو سلسله پادشاهی بودند به یک تعبیر می توان تاریخ افغانستان (پیش از اسلام) و آثار تاریخی آن پیوند محکمی با آثار پارسی یا ایرانی دارد. از جمله تمدن بلخ و بامیان و شهر ضحاک، دره اژدر (اژدها)، شهر غلغله، دره فولادی، چهل دختران، غار یخی، بت‌های بزرگ بودا، مغاره‌ها، کوه بابا، شهر شاهی، بالاحصار و چهل‌برج از بارزترین آنان هستند. در بامیان روبروی مجسمه های بودا پارک ملی بند امیر قرار بود مجموعه ای فرهنگی ایجاد شود

1. گنجینه باختر یا طلاتپه در نزدیکی شهر شبرغان در سال ۱۹۷۸ میلادی مشتمل بر بیش از بیست هزار آرایه‌های طلا، پارچه‌های زیور و سکه‌های بجای‌مانده از دوره‌های کوشانیان و اشکانیان است [۱]

[۲]

1. تمدن آمودریاتمدن آمودریا ( Oxus Civilization) هزاران شی باستانی از جغرافیای افغانستان بویژه تمدن خراسان بزرگ در طول جنگهای داخلی و قبل از آن به غارت رفته که در موزه های خارجی است . مجسمه های سنگی و برنزی بودا از حوزه خراسان بزرگ با قیافه ایرانی و از بودا در کنار تشابه نام بودا با نام بزرگان هخامنشی و همچنین بعضی نشانه های بودایی مانند مراسم ابن بنُ و همچنین عود یا دود مقدس و علامت صلیب شکسته و بخت و اقبال که از ادیان پگان ایرانی ریشه می گیردنکته قابل جالب توجه است. [۳]

[۴]