Lịch sử

Khu vực tỉnh tự trị Do Thái đã sáp nhập vào lãnh thổ đế quốc Nga vào năm 1858 theo Điều ước Aigun giữa đế quốc Nga và nhà Thanh. Tháng 12 năm 1858, chính quyền Nga đã cho phép hình thành đơn vị hành chính Cossack Amur để bảo vệ biên giới đông nam của Siberi cũng như quản lý việc giao thông liên lạc trên sông Amur và sông Ussuri. Đơn vị thuộc địa quân sự này bao gồm những người định cư đến từ Ngoại Baikal. Trong những năm 1858–82, 63 khu định cư đã được hình thành; năm 1857 có Radde; năm 1858 có Pashkovo, Pompeyevka, Puzino, Yekaterino-Nikolskoye, Mikhailo-Semyonovskoye, Voskresenovka, Petrovskoye, and Ventzelevo; năm 1860 có Storozhevoye, Soyuznoye, and Golovino; sau đó là các khu định cư Babstovo, Bidzhan, và Bashurovo. Các cuộc thám hiểm của những nhà khoa học — bao gồm các nhà địa lý học, dân tộc học, tự nhiên học, và thực vật học như Venyukov, Schrenck, Maksimovich, Radde, và Komarov - đã thúc đẩy sự phát triển của vùng lãnh thổ mới.

 Tỉnh tự trị Do Thái với trung tâm hành chính Birobidzhan được đánh dấu

Việc kiến thiết bắt đầu vào thập niên 1890 khi chính quyền Nga xây dựng đoạn đường sắt kết nối Chita và Vladivostok đi qua địa phận khu vực mà nay là tỉnh tự trị Do Thái. Dự án này đã tạo nên một làn sóng những người định cư mới và hình thành nên các khu định cư mới. Năm 1908, đã xuất hiện các ga Volochayevka, Obluchye, và Bira; năm 1910, đã xuất hiện các ga Birakan, Londoko, và In; năm 1912, xuất hiện ga Tikhonkaya. Việc xây dựng tuyến đường sắt đã hoàn thành vào tháng 10 năm 1916 với việc khai thông cầu Khabarovsk 2.590 mét (8.500 ft) bắc qua sông Amur tại Khabarovsk. Trong thời kỳ trước Cách mạng Tháng Mười, hầu hết các cư dân địa phương là nông dân. Cơ sở công nghiệp suy nhất là xưởng gỗ Tungussky, bên cạnh đó, người ta cũng khai thác vàng ở khu vực sông Sutara, và một số phân xưởng đường sắt nhỏ. Trong Nội chiến Nga, vùng lãnh thổ mà nay là tỉnh tự trị Do Thái đã diễn ra các trận chiến ác liệt. Kinh tế bị suy giảm, song nó đã được phục hồi vào năm 1926 và 1927.

Ngày 28 tháng 3 năm 1928, đoàn Chủ tịch của Ủy ban Chấp hành Trung ương Liên Xô đã thông qua nghị định về việc giành một lãnh thổ gần sông Amur ở Viễn Đông cho những người lao động Do Thái. Nghị định có nghĩa là "một khả năng về việc thành một đơn vị hành chính lãnh thổ của người Do Thái.[1]

Ngày 20 tháng 8 năm 1930, Ủy ban Chấp hành Trung ương của Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Liên bang Nga đã phê chuẩn nghị định "Về việc thành lập khu vực quốc gia Birobidzhan trong cấu trúc của Lãnh thổ Viễn Đông". Ủy ban Kế hoạch Nhà nước đã xem khu vực quốc gia Birobidzhan là một đơn vị kinh tế riêng biệt. Cơ quan Thực dân hóa người Do Thái tại Liên Xô, một cơ quan Do Thái cộng sản tại Bắc Mỹ, đã thành công trong việc khuyến khích một số cư dân Hoa Kỳ di cư đến khu vực này, chẳng hạn như gia đình của George Koval, họ đến vào năm 1932.[2]

 Tượng những người định cư tại ga Birobidzhan.

Vào ngày 7 tháng 5 năm 1934, đoàn Chủ tịch của Ủy ban Chấp hành Trung ương đã thông qua nghị định về việc chuyển khu vực thành tỉnh tự trị Do Thái trong thành phần Liên bang Nga. Năm 1938, với việc thành lập Lãnh thổ Khabarovsk, tỉnh tự trị Do Thái (JAR) trở thành một bộ phận trong cấu trúc của đơn vị hành chính này.[1]

Theo chính sách dân tộc của Joseph Stalin, mỗi một dân tộc hình thành nên Liên Xô sẽ nhận được một vùng lãnh thổ để duy trì quyền tự chủ về văn hóa trong một khuôn khổ xã hội chủ nghĩa. Theo quan điểm đó, việc thành lập tỉnh tự trị Do Thái cũng giúp đối phó với hai mối đe dọa cho nhà nước Xô viết:

Do Thái giáo, có xu hướng chống lại chính sách vô thần quốc gia Chủ nghĩa phục quốc Do Thái — ủng hộ cho một nhà nước dân tộc Do Thái tại Palestine — đối nghịch với quan điểm của Liên Xô về chủ nghĩa dân tộc

Liên Xô dự tính sẽ lập ra một "Zion Liên Xô" mới, nơi một văn hóa Do Thái vô sản có thể phát triển. Tiếng Yiddish, chứ không phải là tiếng Hebrew, sẽ là ngôn ngữ quốc gia, và một nền văn học nghệ thuật xã hội chủ nghĩa mới sẽ thay thế tôn giáo để trở thành biểu hiện chính của văn hóa Do Thái.

Khi số dân Do Thái tăng lên, nó đã tác động đến văn hóa Yiddish tại khu vực. Những người định cư đã thiết lập nên một tờ báo tiếng Yiddish, Birobidzhaner Shtern (tiếng Nga: Биробиджанер Штерн; tiếng Yiddish: ביראָבידזשאַנער שטערן, "Ngôi sao của Birobidzhan"); một đoàn ca kịch đã được thành lập; và các đường phố được xây dựng được đặt theo tên của các tác giả Yiddish nổi tiếng như Sholom Aleichem và Y. L. Peretz. Tiếng Yiddish được ủng hộ một cách có chủ ý nhằm tạo một nền tảng cho các nỗ lực nhằm thế tục hóa những người Do Thái, song điều này đã chấm dứt sau đó, Birobidzhaner Shtern tiếp tục phát hành với một phần bằng tiếng Yiddish.[3]

 Biển hiệu tại trụ sở chính quyền tỉnh tự trị Do Thái (được viết bằng cả tiếng Nga và tiếng Yiddish.

Valdgeym, một khu định cư Do Thái thuộc tỉnh tự trị Do Thái,[4] đã hình thành ngay từ năm 1928 và hình thành nên hợp tác xã nông nghiệp đầu tiên tại tỉnh.[5] Năm 1980, một trường học Yiddish đã được mở tại khu định cư.[6] Amurzet cũng có một lịch sử định cư Do Thái.[7][8] Trong giai đoạn từ 1929 đến 1939, làng này là trung tâm của các khu định cư Do Thái ở phía nam của Birobidzhan.[9]. Nhiều hậu duệ của những người định cư ban đầu đã dời bỏ ngôi làng của họ. Những người còn ở lại Amurzet, đặc biệt là những người có thân nhân tại Israel, đang học về truyền thống và gốc rễ của người Do Thái.[10]

Cuộc thử nghiệm Birobidzhan đã dừng lại vào giữa thập niên, trong các chiến dịch đại thanh trừng đầu tiên của Stalin. Chính quyền Liên Xô đã bắt giữ và hành quyết các lãnh đạo Do Thái, và các trường học Yiddish đã bị đóng cửa. Ngay sau đó, Chiến tranh thế giới thứ hai đã kết thúc nỗ lực nhằm đưa người Do Thái đến phía đông. Sau khi chiến tranh kết thúc vào năm 1945, ý tưởng biến Birobidzhan thành một nơi sinh sống tiềm năng cho những người tị nạn Do Thái lại hồi sinh.

Năm 1991, tỉnh tự trị Do Thái chuyển từ trực thuộc vùng Khabarovsk sang trực thuộc trực tiếp liên bang, song đó cũng là khoảng thời gian mà hầu hết người Do Thái đã ra đi và số người Do Thái còn ở lại chỉ còn chiếm ít hơn 2% dân số địa phương. Tuy vậy, tiếng Yiddish lại một lần nữa được giảng dạy trong trường học, một đài phát thanh tiếng Yiddish đang hoạt động.

^ a b Establishment and Development of the JAR Lưu trữ 2007-12-20 tại Wayback Machine Jewish Autonomous Region official government website. Truy cập ngày 30 tháng 8 năm 2007. ^ Michael Walsh George Koval: Atomic Spy Unmasked Lưu trữ 2013-04-11 tại Archive-It Smithsonian (magazine) May 2009 ^ “Birobidzhaner Shtern in Yiddish”. Gazetaeao.ru. Bản gốc lưu trữ ngày 14 tháng 4 năm 2016. Truy cập 30 tháng 8 năm 2010. ^ “Jewish Autonomous Oblast”. Travel East Russia. Bản gốc lưu trữ ngày 2 tháng 2 năm 2009. Truy cập ngày 18 tháng 2 năm 2009. ^ “Stalin's forgotten Zion: the harsh realities of Birobidzhan”. Swarthmore. ^ Pinkus, Benjamin (1990). “The Post-Stalin period, 1953–83”. The Jews of the Soviet Union: the History of a national minority. Cambridge University Press. tr. 272. ISBN 978-0-521-38926-6. Truy cập ngày 18 tháng 2 năm 2009. ^ “Amurzet, Russia map”. Travel Post. Lưu trữ bản gốc ngày 27 tháng 9 năm 2007. Truy cập ngày 18 tháng 2 năm 2009.Quản lý CS1: bot: trạng thái URL ban đầu không rõ (liên kết) ^ “Festive Mood Mounts For Jews In Russia's Far East”. Birobidjan, Nga: The Federation of Jewish Communities of the CIS. ngày 24 tháng 11 năm 2004. Bản gốc lưu trữ ngày 27 tháng 9 năm 2007. Truy cập ngày 18 tháng 2 năm 2009. ^ “A Jew Receives State Award in Jewish Autonomous Republic”. Birobidjan, RU: The Federation of Jewish Communities of the CIS. ngày 31 tháng 8 năm 2004. Bản gốc lưu trữ ngày 3 tháng 2 năm 2009. Truy cập ngày 18 tháng 2 năm 2009. ^ “Remote Far East Village Mobilizes for Purim”. Birobidjan, Russia: The Federation of Jewish Communities of the CIS. ngày 10 tháng 3 năm 2005. Bản gốc lưu trữ ngày 27 tháng 9 năm 2007. Truy cập ngày 18 tháng 2 năm 2009.