Lịch sử Thế kỷ 13-14

Các vị vua của nước Anh và các hoàng tử xứ Wales đã giành giật quyền kiểm soát Bắc Wales kể từ những năm 1070, và các cuộc xung đột mới trong thế kỷ 13 dẫn đến việc can thiệp lần thứ hai của vua Edward I ở Bắc Wales vào năm 1282.[1] Edward xâm lược với một đội quân rất hùng hậu, tiến về phía bắc từ Carmarthen, phía tây từ Montgomery và Chester.[2] Ông quyết chiếm giữ Bắc Wales vĩnh viễn và các quy định về việc cai trị đã được soạn thảo trong Điều lệ của xứ Wales ban hành ngày 3 tháng 3 năm 1284. Điều lệ được ban hành từ Lâu đài Rhuddlan với việc chia Bắc Wales thành các quận Caernarfon, Merioneth, Anglesey và Flint.[3] Thị trấn mới và các lâu đài phòng thủ đã được thành lập tại Caernarfon và Harlech tại hai quận mới (Caernarfon và Merioneth) và một lâu đài với thành lũy bao quanh được xây dựng tại Conwy. Kế hoạch có khả thi được thực hiện để thiết lập một lâu đài tương tự và khu định cư gần thị trấn Llanfaes ở Anglesey.[3] Llanfaes là một quận giàu có ở xứ Wales và cũng là quận có số dân đông nhất, một thương cảng quan trọng nằm trên tuyến đường từ Bắc Wales tới Ireland.[3] Chi phí được xác định là lớn hơn so với những lâu đài khác và kế hoạch Llanfaes đã phải hoãn lại.[3]

 Các bức tường phía tây bắc và con hào bao quanh.

Năm 1294, cuộc nổi loạn của Madog ap Llywelyn chống lại chế độ Anh.[4] Các cuộc đấu tranh đẫm máu và trong số thương vong có cả Roger de Pulesdon, quận trưởng của Anglesey.[4] Edward đàn áp các cuộc nổi loạn trong mùa đông năm đó và đã lấy lại được Anglesey vào tháng 4 năm 1295. Ông ngay lập tức hoãn kế hoạch xâm chiếm để củng cố khu vực.[4] Địa điểm được chọn được gọi là Beaumaris có nghĩa là "đầm lầy sạch", cái tên xuất phát từ Norman-Pháp là Beau Mareys, và trong tiếng La-tinh lâu đài được gọi là Bello Marisco.[5] Vị trí lâu đài nằm cách khoảng 1 dặm (1,6 km) từ Llanfaes và quyết định đã được thực hiện với việc di rời những người dân xứ Wales ở Llanfaes về phía tây nam khoảng 12 dặm (19 km). Nơi định cư mới có tên là Newborough đã được thành lập. Việc di rời những người Wales đã mở đường cho việc xây dựng một khu định cư người Anh thịnh vượng, được bảo vệ bởi một lâu đài.[6]

Lâu đài được bố trí ở góc của thị trấn, sau kế hoạch tương tự tại thị trấn Conwy.[7] Công việc bắt đầu vào mùa hè năm 1295 với sự chỉ đạo giám sát bởi James Saint George.[4] James được mệnh danh là bậc thầy về các tác phẩm của nhà vua ở Wales, phản ánh trách nhiệm của ông trong việc thiết kế và cho thi công. Từ năm 1295 trở đi, lâu đài Beaumaris trở thành nhiệm vụ quan trọng chính của ông, và ông được trao danh hiệu Magister operacionum de Bello Marisco[8] Công trình được ghi chép lại khá đáng kể trong các ống cuộn, và các hồ sơ về chi tiêu kinh phí hoàng gia Trung Cổ, kết quả là việc xây dựng trong giai đoạn này tương đối dễ hiểu.[9]

 Lối vào qua chòi cổng phía nam.

Khối lượng lớn công việc được tiến hành ngay trong mùa hè đầu tiên, với trung bình khoảng 1.800 công nhâm, 450 thợ đẽo gọt đá, 375 thợ khai thác đá.[10] Mỗi tuần chi phí nhân công tốn 270 bảng khiến dự án nhanh chóng thiếu hụt kinh phí, buộc chính phủ phải chi trả bằng da thuộc thay vì trả tiền đúc thông thường.[11] Trung tâm lâu đài được lấp đầy bởi những túp lều tạm bợ cho những công nhân trong mùa đông.[12] Mùa xuân năm sau, James đã trình bày với vua Edward về một số khó khăn cùng việc chi phí cao của công trình.[13]

Việc xây dựng bị trì trệ vào năm 1296, mặc dù công việc vẫn được tiến hành hơn một năm sau đó thông qua các khoản nợ và dừng lại với việc 11.000 bảng đã bỏ ra.[14] Việc dừng chủ yếu là do kết quả của một cuộc chiến tranh mới của vua Edward ở Scotland và kinh phí đã phải dồn cho cuộc chiến. Vì vậy, lâu đài chỉ có một phần đã được hoàn chỉnh, đó là các bức tường bên trong và các tháp canh trừ một phần nhỏ về chiều cao chưa đủ của tháp canh ở phía bắc và tây bắc, trong khi hoàn toàn chưa có lớp phòng thủ bên ngoài.[15] Năm 1306, Edward lo sợ về một cuộc xâm lược của người Scotland có thể vào Bắc Wales, trong khi lâu đài Beaumaris vẫn chưa được hoàn thành và đang xuống cấp.[16] Công việc xây dựng đã được tiếp tục để hoàn thành lớp phòng thủ bên ngoài, dưới sự chỉ đạo của James và sau khi ông qua đời vào năm 1209 thì người đảm nhiệm là Nicolas de Derneford.[17] Công việc cuối cùng cũng dừng vào năm 1330, nhưng lâu đài vẫn chưa có độ cao như dự kiến, và dự án đã tiêu tốn 15.000 bảng, một khoản tiền khổng lồ vào thời kỳ đó.[17] Một cuộc khảo sát hoàng gia năm 1343 cho thấy, cần ít nhất là 684 bảng để hoàn thành lâu đài, nhưng điều này đã không bao giờ xảy ra.[18]

Thế kỷ 15-21  Bản đồ của John Speed cho thấy vị trí lâu đài và thị trấn liền kề vào năm 1610.

Năm 1400, một cuộc nổi dậy nổ ra ở Bắc Wales chống lại chế độ Anh, dẫn đầu bởi Owain Glyndŵr.[19] Lâu đài Beaumaris bị bao vây và sau đó bị phiến quân chiếm giữ vào năm 1403, sau đó được quân đội hoàng gia chiếm lại vào năm 1405.[18] Lâu đài sau đó bị xuống cấp và hư hại và đến năm 1534 khi Roland de Velville giám sát lâu đài thì một trận mưa khiến nước rò rỉ vào hầu hết tất cả các phòng của lâu đài.[20] Năm 1539, một báo cáo phản ánh rằng, họ chỉ được bảo vệ trong lâu đài có một kho vũ khí với 8 hoặc 10 khẩu súng, 40 cây cung mà theo Richard Bulkeley, người giám sát mới của lâu đài cho rằng, hoàn toàn không đủ để bảo vệ lâu đài chống lại một cuộc tấn công của Scotland có thể xảy ra.[18] Vấn đề trở nên tồi tệ và lâu đài được coi là hoàn toản đổ nát vào năm 1609.[21]

Cuộc Nội chiến Anh nổ ra năm 1642 giữa Bảo hoàng Anh ủng hộ vua Charles I với những người theo Quốc hội dài hạn được gọi là những "kẻ đầu tròn"(roundheads). Lâu đài Beaumaris trở thành nơi có vị trí chiến lược trong chiến tranh vì nó kiểm soát một phần của tuyến đường giữa các vùng đất kiểm soát của nhà vua ở Ireland và với vùng lãnh thổ ở Anh.[21] Thomas Bulkeley và gia tộc của ông đã tham gia vào việc quản lý lâu đài trong nhiều thế kỷ, tổ chức lại Beaumaris giúp nhà vua và có thể là đã chi 3.000 bảng để cải thiện hệ thống phòng thủ.[22] Nhưng vào năm 1646, quân đội của Quốc hội đã đánh bại đã đánh bại quân hoàng gia và lâu đài đã đầu hàng vào tháng 6 năm đó theo lệnh của đại tá Richard Bulkeley.[21] Anglesey đã nổi dậy chống lại Quốc hội một lần nữa vào năm 1648, và đã tái chiếm được Beaumaris trong một thời gian ngắn bởi lực lượng Bảo hoàng, nhưng đã bị chiếm lại vào tháng 10 năm đó.[21]

Sau chiến tranh, lâu đài đã bị hủy hoại và hư hại nhiều khiến nó bị đặt ngoài mục đích quân sự, nhưng Quốc hội đã lo ngại về một mối đe dọa tới từ cuộc xâm chiếm của Bảo hoàng từ Scotland và lâu đài đã được cần tới.[23] Đại tá John Jones trở thành thống lĩnh lâu đài và một đơn vị đồn trú đã được xây dựng tại đây với chi phí 1.703 bảng mỗi năm.[21] Khi Charles II lên ngôi vua vào năm 1660 và khôi phục cho gia tộc Bulkeley như là đốc quân của lâu đài và Beaumaris đã bị tước bỏ những giá trị chính của nó và những nguồn lực còn sót lại, bao gồm cả những nơi trú ngụ.[24]

Thomas Bulkeley là người đã mua lại lâu đài từ nhà vua vào năm 1807 với giá 735 bảng, tích hợp nó vào công viên cảnh quan bao quanh của ông, Baron Hill.[25] Đến thời điểm đó thì lâu đài đã trở thành một địa điểm hấp dẫn ở Bắc Wales cho những họa sĩ và khách du lịch. Lâu đài được xem là di tích kiến trúc lãng mạn. Mặc dù không phổ biến như nhiều địa danh khác trong khu vực nhưng lâu đài Beaumaris đã hình thành một phần của xu hướng này, lâu đài đã được Nữ hoàng tương lai Victoria viếng thăm vào năm 1832 trong lễ hội Eisteddfod và đã được họa sĩ JMW Turner vẽ lại vào năm 1835.[24] Một số lượng đá của lâu đài có thể đã được tái sử dụng vào năm 1829 để xây dựng nhà tù Beaumaris gần đó.[21]

Năm 1925, Richard Williams-Bulkeley đã trao Beaumaris cho Ủy viên của Văn phòng Công trình, những người sau đó đã thực hiện chương trình phục hồi quy mô lớn như là dỡ bỏ thảm thực vật leo, cải tạo những con hào và sửa chữa các công sự đá.[26] Năm 1950, lâu đài được cơ quan chức năng công nhận là một trong những lâu đài của Edward thời Trung Cổ nổi bật nhất ở xứ Wales và được bảo vệ như là một Tòa nhà được liệt kê nhóm I - bậc cao nhất của danh sách bảo vệ các tòa nhà đặc biệt, mang tính quốc gia và có tầm quan trọng.[27]

Lâu đài Beaumaris sau đó đã được tuyên bố là một phần của Các lâu đài và tường thành thời vua Edward I tại Gwynedd được công nhận là Di sản thế giới vào năm 1986. UNESCO đã đánh giá nó như là một trong những ví dụ tốt nhất cuối thế kỷ 13 đầu 14 về kiến trúc quân sự ở châu Âu.[28] Trong thế kỷ 21, lâu đài được quản lý bởi Cadw, một cơ quan của Chính phủ Wales quản lý các di tích lịch sử và lâu đài trở thành một địa điểm hấp dẫn khách du lịch, với khoảng 75.000 du khách ghé thăm trong năm tài chính 2007-08.[29] Nhưng nó cũng đòi hỏi việc sửa chữa và bảo trì tốn kém, với 58.000 bảng đã chi ra trong năm 2002-03.[30]

^ Ashbee 2007, tr. 5; Taylor 2004, tr. 6–7 ^ Ashbee 2007, tr. 6 ^ a b c d Taylor 2004, tr. 5 ^ a b c d Taylor 2004, tr. 6 ^ Taylor 2004, tr. 3, 6 ^ Taylor 2004, tr. 5–6 ^ Taylor 2004, tr. 36; Lilley 2010, tr. 104 ^ Taylor 1987, tr. 125 ^ Taylor 1987, tr. 125–126; Lyon1980, tr. 112–113 ^ Taylor 2004, tr. 7 ^ Taylor 2004, tr. 8; Prestwich 2003, tr. 17 ^ Pounds 1994, tr. 147 ^ McNeill 1992, tr. 43 ^ Taylor 2004, tr. 8, 11 ^ Taylor 2004, tr. 8; Prestwich2003, tr. 25 ^ Taylor 2004, tr. 8, 10–11 ^ a b Taylor 2004, tr. 11 ^ a b c Taylor 2004, tr. 14 ^ Taylor 2007, tr. 10 ^ Taylor 2004, tr. 14; Weir 2008, tr. 152 ^ a b c d e f Taylor 2004, tr. 15 ^ Taylor 2004, tr. 14–15 ^ Thompson 1994, tr. 153–155 ^ a b Taylor 2004, tr. 15, 17 ^ Taylor 2004, tr. 17; “Part 2: Significance and Vision” (PDF), Cadw, tr. 62, Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 24 tháng 3 năm 2012, truy cập ngày 12 tháng 9 năm 2012 ^ Taylor 2004, tr. 17 ^ Cadw 2005, tr. 6; Cadw (2009), “Beaumaris Castle”, Historic Wales, Bản gốc lưu trữ ngày 4 tháng 11 năm 2013, truy cập ngày 1 tháng 10 năm 2012 ^ “Castles and Town Walls of King Edward in Gwynedd”, UNESCO, truy cập ngày 22 tháng 9 năm 2012 ^ “Interpretation Plan for the Castles and Town Walls of Edward I, for Cadw” (PDF), Cadw, tr. 3, Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 29 tháng 5 năm 2014, truy cập ngày 20 tháng 9 năm 2012 ^ “Part 2: Significance and Vision” (PDF), Cadw, tr. 56, Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 24 tháng 3 năm 2012, truy cập ngày 12 tháng 9 năm 2012