Tak Kisra (arab. طاق كسرى, Ṭāq Kisrá; pers. طاق کسری, Ṭāq-e Kesrā także ایوانِ کسری, Ayvān-e Kesrā) – zimowy pałac królewski sasanidzkich władców Persji, najprawdopodobniej z VI wieku, w historycznym Ktezyfonie w Iraku. Do XXI wieku zachowały się jedynie ruiny ejwanu, z ogromnym sklepieniem kolebkowym (pozostałość sali audiencyjnej).
Data budowy pałacu nie jest do końca znana[1]. Problemy z jej określeniem związane są z mylnym utożsamianiem Tak Kisry z Białym Pałacem przez kronikarzy średniowiecznych oraz z powszechnym użyciem słowa „kisra” jako tytułu wszystkich królów sasanidzkich[1].
Hamza Esfahani, cytowany przez Jakuta Ibn Abdallaha al-Hamawiego (1179–1229), przytaczał tłumaczenie Abd Allaha Ibn al-Mukaffy (721–757) z kroniki perskiej, mówiącej, że pałac wzniesiono za panowania perskiego władcy z dynastii Sasanidow Szapura I, który władał Persją w latach 241–272[1][2]. Takie datowanie uznawał m.in. niemiecki archeolog i iranista Ernst Herzfeld (1879–1948), który w latach 1903–1911 prowadził pierwsze systematyczne badania topograficzne obszaru Seleucji-Ktezyfonu[3]. Hamza natomiast skłaniał się ku tezie, że pałac powstał za panowania Chosroua II Parwiza (591–628)[1]. Inne źródła podają, że budowa pałacu została rozpoczęta przez Chosroua I Anoszirwana (531–579) i to datowanie uznawane jest przez współczesnych za najbardziej prawdopodobne[1][2].
Oscar Reuther, prowadzący niemiecką ekspedycje na obydwu brzegach Tygrysu w regionie Seleucji-Ktezyfonu w latach 1928–1929[3], datował budowę pałacu na VI w. na podstawie charakterystycznego stylu fasady[1]. Ku temu datowaniu skłaniał się również włoski archeolog Giorgio Gullini (1923–2004)[1], prowadzący prace archeologiczne na zachodnim brzegu Tygrysu od 1964 roku[3]. Teza, jakoby pałac powstał w III w., a jego dekoracje w VI w. nie została potwierdzona[1].
Perski historyk z X wieku, Ibn al-Faqih, uznawał Tak Kisrę za jeden z cudów świata[1]. Arabski historyk At-Tabari (838–923) odnotował, że kalifowi Al-Mansurowi (712–775) odradzono zburzenie pałacu[1].
Ruiny pałacu zostały w jednej trzeciej zniszczone podczas powodzi w 1888 roku[1]. Kolejne zniszczenia przyniosła powódź w 1909 roku[4].
W latach 70. XX wieku rozpoczęto renowację – w 1972 ukończono odnawianie skrzydła południowego a w 1975 podjęto prace nad skrzydłem północnym[1].
Dodaj komentarz