Naveta d'Es Tudons, of Naveta van Es Tudons (in het Menorquí-Catalaans betekent naveta "schip", en Es Tudons, letterlijk "de houtduiven", is de naam van de plek), is een megalitische grafkamer op het Baleareneiland Menorca in Spanje. Het ongeveer 5 meter hoge en 14 meter lange stenen bouwwerk bevindt zich in het westelijke deel van het eiland, op ongeveer 5 kilometer van Ciutadella, 200 meter ten zuiden van de Me-1-hoofdweg naar Maó. Het staat op een licht verhoogd terrein in een glooiende vallei. De Naveta d'Es Tudons kan worden bezichtigd, al is de binnenkant van het bouwwerk niet toegankelijk. Het is een van de belangrijkste toeristische attracties van het eiland.
Op Menorca en Majorca zijn enkele tientallen naveta-complexen gevonden die hetzij als woning, hetzij als grafkamer dienst deden, en waarvan er enkelen ook uit twee boven elkaar liggende ruimtes bestonden.[1][2][3] Navetas (navetes in Menorquí) zijn lithische constructies die dateren van voor de Talayotische periode.[3][4] Hoewel de navetas al in de vroege 19e eeuw zijn beschreven, werden de eerste archeologische opgravingen pas in de 20e eeuw uitgevoerd, met name in de jaren zestig en zeventig.[2] De benaming "naveta" werd in 1818 geïntroduceerd door Dr. Juan Ramis vanwege de gelijkenis die de bouwwerken vertonen met een omgedraaide scheepsromp.[5][6]
De Naveta d'Es Tudons werd tussen 1200 en 750 v.Chr. als gemeenschappelijk ossuarium gebruikt en is de grootste en best bewaard gebleven funeraire naveta in Menorca.[7] De onderste ruimte diende voor het opeenstapelen van de losse beenderen,[8] terwijl de bovenste ruimte waarschijnlijk werd gebruikt voor het laten drogen van recent bijgezette lichamen.[9] Koolstofdatering van de beenderen die zijn gevonden in de verschillende funeraire navetas van Menorca wijst op een gebruiksperiode tussen ongeveer 1130-820 v.Chr.,[10] maar navetas als die van Es Tudons zijn waarschijnlijk ouder. Pre-Talayotische constructies zijn met behulp van ongekalibreerde koolstofdatering, op 1640 tot 1400 v.Chr. gedateerd.[3] De navetas die voor gemeenschappelijke grafrituelen werden gebruikt zijn gedateerd op het einde van het tweede millennium - begin eerste millennium v.Chr.[7][11]
Hoewel de Naveta d'Es Tudons al sinds 3 juni 1931 in het register voor Spaans cultureel erfgoed is opgenomen (RI-51-0003442, gearchiveerd), vonden er pas in de jaren 1959-1960 opgravingen plaats onder leiding van de archeoloog Lluís Pericot García. De grafkamer bleek de botresten van minstens honderd skeletten te bevatten, waarvan er een sporen vertoonde van schedeltrepanatie. Ook werden er verschillende koperen en benen objecten gevonden, waaronder bronzen armbanden en knopen van ceramiek en been,[5][12] die tentoongesteld worden in het Museu de Menorca in Maó. Het monument werd gerestaureerd en de twee ontbrekende steenlagen werden weer teruggeplaatst.[5] Ter bescherming is een stapelmuur rondom het gerestaureerde monument gebouwd.[13]
↑ Citefout: Onjuist label <ref>; er is geen tekst opgegeven voor referenties met de naam Grinsell 1975, p. 194 ↑ a b Gerster 2007, p. 250 (Es Tudons in Menorca, Spain) ↑ a b c Fernández Miranda 1997, pp. 60–61 ↑ Navetas, Menorca, Baleares Islands. The History Of The Spanish Architecture. ↑ a b c Grinsell 1975, p. 193 ↑ Hoskin & Morales Núñez 1991, p. 25 ↑ a b Chapman & Grant 1997, pp. 69–71 ↑ Phil Lee, The Rough Guide to Menorca, Rough Guides, 2001, 288 p. 187. ↑ Blake & Knapp 2005, p. 170 ↑ Micó, Rafael (2006). Radiocarbon dating and balearic prehistory: reviewing the periodization of the prehistoric sequence. Radiocarbon 48 (3): 421–434. ISSN: 0033-8222. Geraadpleegd op 8 mei 2012. ↑ Lagarda i Mata, Ferran, Es Tudons. Menorcaweb.net. Gearchiveerd op 28 september 2006. Geraadpleegd op 8 mei 2012. ↑ Naveta des Tudons. MenorcaWeb.com. ↑ Dominique Auzias, Jean-Paul Labourdette, Baléares, Ibiza — Minorque — Majorque, Le Petit Fûté, 2012, 336 p., p. 281 : "Inutile de vous extasier sur le mur de pierre sèche qui entoure la Naveta, il est de construction récente"
Reactie toevoegen