Zie Geschiedenis van Nieuw-Zeeland voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Tussen 1250 en 1300 vestigen de eerste Polynesiërs, die vanaf dan Maori's heten, zich in het noorden van het land dat zij Aotearoa noemen. Sommige vondsten wijzen op eerdere bewoning, maar daar is geen zekerheid over. Op enkele vleermuizen na kwamen er dan nog geen zoogdieren voor.

De aankomst van mensen en hun huisdieren heeft tot het uitsterven van veel inheemse diersoorten geleid.

De eerste Europeanen die Nieuw-Zeeland ontdekten, waren Abel Tasman en zijn bemanning, die in december 1642 in het noorden van het Zuidereiland contact hadden met plaatselijke Maori's. De ontmoeting verliep erg stroef en nadat enkele manschappen gedood waren, vertrok deze Nederlandse ontdekkingsreiziger zonder aan land te zijn geweest richting Tonga. In oktober 1769 ging de Britse luitenant James Cook wel meerdere keren aan land en was hij in staat handel te drijven met de Maori's.

Vanaf ongeveer 1790 bezochten Britse, Franse en Amerikaanse walvisvaarders regelmatig de wateren rondom Nieuw-Zeeland en enkele decennia later vestigden de eerste Europeanen zich op Nieuw-Zeeland. Als gevolg van de Europese inmenging en de verkoop van wapens aan Maori's, braken er regelmatig schermutselingen uit tussen Maori's onderling en Europeanen (die Pākehā worden genoemd). In een poging een eind te maken aan de onenigheden over land, werd op donderdag 6 februari 1840 door enkele Maori-stamhoofden en vertegenwoordigers van de Britse Kroon het Verdrag van Waitangi getekend. Vanaf dat moment was Nieuw-Zeeland een zelfstandige Britse kolonie en waren er afspraken over de verdeling van land.

Als gevolg van schendingen van het verdrag door de verschillende partijen, liepen de spanningen regelmatig hoog op. Tussen 1845 en 1872 vonden er veel conflicten plaats die samen bekendstaan als de Maori-oorlogen, de 'New Zealand Wars' of 'The Land Wars'. De 'Dog Tax War' in 1890 was het laatste grote gewapende conflict. Ook daarna waren nog niet alle onenigheden verholpen, maar veelal werden ze in de rechtbank opgelost.

In 1893 voerde Nieuw-Zeeland als eerste land algemeen stemrecht voor vrouwen in.

Tijdens de Eerste en Tweede Wereldoorlog vochten veel Nieuw-Zeelandse militairen in Europa en Afrika mee met het Britse leger. De dreiging van een Japanse aanval op Nieuw-Zeeland zorgde ervoor dat ook in Nieuw-Zeeland zelf militairen in hoogste staat van paraatheid werden gebracht. Deze aanval kwam er echter nooit.

De jaren na de oorlog hield Nieuw-Zeeland een sterke band met het Verenigd Koninkrijk hoewel het in 1947, met de ratificatie van het Statuut van Westminster wel volledige onafhankelijkheid verkreeg. In 1967 ging het land over van het Pond sterling op de Dollar (en werd het imperial maatstelsel vervangen door het metrieke). Vanaf 1973 ging het Britse moederland zich steeds meer richten op Europa; dit ging ten koste van de overzeese Commonwealth-partners.

Vanaf 1984 bouwden opeenvolgende kabinetten het overwegend socialistische en agrarische land om tot een zelfstandige industriële natie met een vrijemarkteconomie (met behoud van de sterke agrarische sector).

De socialistische regering-Lange kwam in 1984 in conflict met de Verenigde Staten, nadat was besloten dat onderzeeboten met kernwapens aan boord niet langer welkom waren in de territoriale wateren van Nieuw-Zeeland. De militaire samenwerking met de VS kwam tot een einde. In 1985 was er ook een conflict met Frankrijk, dat in de haven van Auckland het vlaggenschip van Greenpeace, de Rainbow Warrior, tot zinken bracht.

Tot en met 1993 werden de parlementen van Nieuw-Zeeland elke drie jaar gekozen volgens het districtenstelsel. Vanaf 1996 geldt een stelsel van evenredige vertegenwoordiging. Daarmee krijgen ook kleinere partijen een kans en sindsdien wordt met coalities geregeerd. Tussen 1990 en 1999 had de Nationale Partij het voortouw, tussen 1999 en 2008 was Labour aan de macht, vanaf 2008 regeerde de Nationale Partij weer. Sinds 2017 regeert Labour, aanvankelijk onder leiding van Jacinda Ardern (2017–2023) en sinds 2023 onder Chris Hipkins.

Op 15 maart 2019 werd het land, dat bekend staat als zeer vredig en tolerant, opgeschrikt door terroristische aanslagen op een tweetal moskeeën. Bij deze aanslagen vonden 50 mensen de dood en raakten tientallen mensen gewond.[1]