၁၅ ရာစုတွင် မလက္ကာ စူလ်တန်နယ်မြေမှ မလေးကျွန်းစု တဝှမ်းတွင် အစ္စလာမ် ဘာသာ ပြန့်ပွားရန် အဓိက နေရာမှ လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။

မလေးရှားတွင် လူသားတို့ စတင် အခြေချ နေထိုင်သည်မှာ လွန်ခဲ့သော နှစ်ပေါင်း ၄၀,၀၀၀ ကျော်မှ စခဲ့သည်။ [၁] မလေးကျွန်းဆွယ်တွင် ပထမဆုံး နေထိုင်သူများမှာ နီဂရစ်တို အနွယ်ဝင်များ ဖြစ်ကြသည်။[၂] တရုတ်နှင့် အိန္ဒိယမှ ကုန်သည်နှင့် အခြေချ နေထိုင်မည့်သူများ စတင်ရောက်ရှိခဲ့သည်မှာ အေဒီ ၁ ရာစု ကတည်းက ဖြစ်ပြီး ဒုတိယ နှင့် တတိယ ရာစုနှစ်များ အတွင်း ကုန်သွယ် ဆိပ်ကမ်းများနှင့် ကမ်းရိုးတန်းမြို့များကို တည်ထောင်ခဲ့ကြသည်။ ၎င်းတို့ ရောက်ရှိခဲ့ခြင်းကြောင့် ဒေသတွင်း ယဉ်ကျေးမှုတွင် တရုတ်နှင့် အိန္ဒိယတို့၏ အငွေ့အသက်များ ဖုံးလွှမ်းခြင်းကို ထင်ရှားစွာ တွေ့ရပြီး မလေးကျွန်းဆွယ်ရှိ လူမျိုးများမှာ ဟိန္ဒူဘာသာ နှင့် ဗုဒ္ဓဘာသာ တို့ကို စတင် ကိုးကွယ်ခဲ့ကြသည်။ သင်္သကရိုက်ဘာသာ ဖြင့် ရေးထိုးထားသော စာများကို အေဒီ ၄ ရာစု နှင့် ၅ ရာစုမှပင် စတင် တွေ့ရှိရသည်။[၃] လန်ကာဆူကာ မင်းဆက်မှာ မလေးကျွန်းဆွယ်၏ မြောက်ပိုင်းဒေသတွင် ဒုတိယ ရာစုမှ ပင် စတင် ပေါ်ပေါက်ခဲ့ပြီး ၁၅ ရာစု ခန့် အထိ တည်ရှိခဲ့သည်။[၄] ၇ရာစု နှင့် ၁၃ ရာစု အတွင်းတွင် မလေးကျွန်းဆွယ်၏ တောင်ပိုင်း ဒေသ အများစုမှာ ပင်လယ်ပိုင်း သီရိဝိဇယ အင်ပိုင်ယာ၏ အစိတ်အပိုင်း ဖြစ်ခဲ့သည်။ သီရိဝိဇယ အင်ပိုင်ယာ ပျက်သုဉ်းပြီးနောက်တွင် မဂျာပါဟစ် အင်ပိုင်ယာမှ မလေးကျွန်းဆွယ် ဒေသ အတော်များများနှင့် မလေးကျွန်းစုများတွင် ဩဇာ လွှမ်းမိုးခဲ့သည်။[၅] ၁၄ရာစုတွင် အစ္စလာမ်ဘာသာ မလေးလူမျိုးများ အကြား စတင် ပျံ့နှံ့ခဲ့သည်။[၆] ၁၅ ရာစုတွင် စင်ကာပူ ဘုရင်နိုင်ငံမှ ထွက်ပြေးလာသော ဘုရင်ဖြစ်သည့် စူလ်တန် အစ်စကန်းဒါး ရှား သည် မလက်ကာ စူလတန် နယ်မြေကို တည်ထောင်ခဲ့ပြီး ကျွန်းဆွယ်ဒေသ၏ ပထမဆုံး လွတ်လပ်သော ပြည်နယ် အဖြစ် မှတ်ယူနိုင်သည်။[၇] မလက်ကာသည် ထိုစဉ်က အရေးပါသော ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေး ဒေသ တစ်ခု ဖြစ်ခဲ့ပြီး ဒေသတွင်းမှ ကုန်သွယ်မှုများကို ဆွဲဆောင်နိုင်ခဲ့သည်။

 ၁၆၀၆ ခု နှစ် ဒတ်ချ်-ပေါ်တူဂီ စစ်ပွဲတွင် ဒတ်ချ်သင်္ဘောများ ပေါ်တူဂီတို့နှင့် တိုက်ခိုက်၍ မလက်ကာမြို့ ကို ထိန်းချုပ်ရန် ကြိုးစားကြစဉ်

၁၅၁၁ ခုနှစ်တွင် မလက်ကာမြို့ကို ပေါ်တူဂီတို့ သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး[၆] ဒတ်ချ်တို့မှ ၁၆၄၁ ခုနှစ်တွင် ထပ်မံ သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ၁၇၈၆ တွင် ဗြိတိသျှ အင်ပိုင်ယာသည် ကဒါ စူလ်တန်ထံမှ ပီနန်ကျွန်းကို အရှေ့အိန္ဒိယ ကုမ္ပဏီသို့ ငှားရမ်းခဲ့ပြီးနောက် မလာယာတွင် စတင် အခြေချခဲ့သည်။ ဗြိတိသျှတို့က စင်ကာပူအား ၁၈၁၉ တွင် ရယူခဲ့ပြီးနောက်[၈] ၁၈၂၄ ခုနှစ်တွင် အင်ဂလို-ဒတ်ချ် စာချုပ်ဖြင့် မလက်ကာအား ရယူနိုင်ခဲ့သည်။ ၁၈၂၆ ခုနှစ်တွင် ဗြိတိသျှတို့မှ ပီနန်၊ မလက်ကာ၊ စင်ကာပူနှင့် လာဘွမ်ကျွန်းတို့ကို တိုက်ရိုက်အုပ်ချုပ်ခဲ့ပြီး ရေလက်ကြားဒေသအား ဗြိတိသျှအစိုးရ တိုက်ရိုက် အုပ်ချုပ်သည့် ကိုလိုနီနယ်မြေ အဖြစ် တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ၂၀ ရာစုသို့ ရောက်သော အခါတွင် ဗဟိုအစိုးရအောက်ရှိ မလေးပြည်နယ်များဟု သိရှိကြသော ပါဟန်း၊ စလန်ဂေါ၊ ပီရတ် နှင့် နက်ဂရီ ဆမ်ဘီလန်း ပြည်နယ်များတွင် မလေးအုပ်ချုပ်သူများကို အကြံပေးမည့် ဗြိတိသျှ လူမျိုးများကို ခန့်ထားခဲ့ပြီး အုပ်ချုပ်သူများမှ စာချုပ်အတိုင်း အုပ်ချုပ်ခဲ့ရသည်။ [၉] အခြားသော ဗဟိုအစိုးရအောက်တွင် မဟုတ်သော ပြည်နယ် ၅ ခုမှာလည်း ဗြိတိသျှတို့၏ အုပ်ချုပ်မှု အောက်တွင် တိုက်ရိုက် ရှိမနေသော်လည်း ဗြိတိသျှ အကြံပေး အရာရှိများကို ၂၀ ရာစုတွင်း ဝင်ရောက်လာပြီးနောက် တွင် လက်ခံခဲ့ရသည်။ ကျွန်းဆွယ် ဒေသ နှင့် ဘော်နီယိုတို့တွင် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုများမှာ ၁၉ ရာစု အထိ ယေဘုယျအားဖြင့် ခွဲခြားထားခဲ့သည်။ ဗြိတိသျှတို့၏ အုပ်စိုးမှုအောက်တွင် တရုတ်နှင့် အိန္ဒိယ လူမျိုးတို့အား အလုပ်သမား အဖြစ် ခေါ်ယူခြင်းကို အားပေးခဲ့သည်။[၁၀] ဘရူနိုင်း စူလ်တန် နှင့် စူလူး စူလ်တန်တို့က ၁၈၇၇ နှင့် ၁၈၇၈ ကြားတွင် နယ်မြေပိုင်ဆိုင်ခွင့်အား ဗြိတိသျှတို့အား လွှဲပြောင်းပြီးနောက်တွင် ယခု အခါတွင် ဆာဘား ဖြစ်လာမည့် ဒေသသည် ဗြိတိသျှတို့၏ အုပ်ချုပ်မှု အောက်တွင် ဘော်နီယို မြောက်ပိုင်း ဒေသ အဖြစ် တည်ရှိလာခဲ့သည်။[၁၁] ၁၈၄၂ ခုနှစ်တွင် ဘရူနိုင်း စူလ်တန်မှ ဂျိမ်းစ် ဘရွတ်သို့ ဆာရာဝပ် ဒေသအား ပေးအပ်လိုက်ရပြီး ၎င်းအား ဆက်ခံသူများသည် လွတ်လပ်သော ဘုရင်နိုင်ငံ၏ အပေါ်မှ လူဖြူရာဂျာ များ အဖြစ် အုပ်ချုပ်ခဲ့ကြသည်မှာ ၁၉၄၆ ခုနှစ် ဗြိတိသျှ အစိုးရ တိုက်ရိုက်အုပ်ချုပ်သော ကိုလိုနီ နယ်မြေ ဖြစ်လာသည့် အချိန် အထိပင် ဖြစ်သည်။[၁၂]

 မလေးရှားဖြစ်လာမည့် နေရာမှ ပထမဆုံး ဗြိတိသျှ ကိုလိုနီ ပီနန်ရှိ ကွန်ဝေါလစ်ခံတပ်မှ ဖရန်စစ် လိုက်၏ ရုပ်တု

ဒုတိယ ကမ္ဘာစစ် အတွင်း ဂျပန်တပ်များမှ ကျူးကျော်ဝင်ရောက်ခဲ့ပြီး မလာယာ၊ ဘော်နီယိုမြောက်ပိုင်း၊ ဆာရာဝပ် နှင့် စင်ကာပူတို့အား ၃ နှစ်တာမျှ သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ထိုအချိန် အတွင်း လူမျိုးရေး တင်းမာမှုများ ပေါ်ပေါက်ခဲ့ပြီး မျိုးချစ်စိတ်ဓာတ်များ ရှင်သန်ထကြွ လာခဲ့သည်။[၁၃] မလာယာအား မဟာမိတ်တပ်များမှ ပြန်လည် သိမ်းယူခဲ့ပြီးနောက် လွတ်လပ်ရေးရရှိရန် အတွက် ထောက်ခံမှုများ မြင့်တက်လာခဲ့သည်။[၁၄] ဗြိတိသျှတို့မှ စစ်အပြီးတွင် မလာယာပြည်ထောင်စု ဟုခေါ်သည့် ဗြိတိသျှအစိုးရ တိုက်ရိုက်အုပ်ချုပ်သော ကိုလိုနီနယ်မြေ တစ်ခု၏ အောက်တွင် မလာယာဒေသ၏ အုပ်ချုပ်ရေးအား ပေါင်းစု၍ တစုတစည်းတည်းထားရန် စီစဉ်ခဲ့သော်လည်း မလေးတို့မှ ပြင်းပြင်းထန်ထန် ကန့်ကွက်ခဲ့သည်။ ထိုသို့ ကန့်ကွက်ရသည့် အကြောင်းရင်းမှာ မလေး အုပ်ချုပ်သူတို့၏ ဩဇာကို ကျဆင်းစေသည့် ကိစ္စနှင့် တရုတ်လူမျိုးတို့အား နိုင်ငံသား ပေးမည့် ကိစ္စတို့ ဖြစ်သည်။ မလာယာ ပြည်ထောင်စုကို ၁၉၄၆ ခုနှစ်တွင် စတင်တည်ထောင်၍ မလေးကျွန်းဆွယ်တွင် ရှိသော စင်ကာပူမှ အပ ဗြိတိသျှတို့ ပိုင်ဆိုင်သည့် နယ်မြေအားလုံး ပါဝင်သည်။ သို့သော်လည်း အလျှင်အမြန်ပင် ဖျက်သိမ်းခဲ့ရပြီး ၁၉၄၈ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်တွင် မလာယာ ဖက်ဒရေးရှင်း ဖြင့် အစားထိုးဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ထိုဖက်ဒရေးရှင်းအောက်တွက် မလေးပြည်နယ်များရှိ အုပ်ချုပ်သူတို့၏ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်အား ဗြိတိသျှတို့၏ အစောင့်အရှောက်ဖြင့် ပြန်လည် အပ်နှင်းခဲ့သည်။[၁၅] ထိုအချိန်တွင် မလာယန် ကွန်မြူနစ်ပါတီ၏ ဦးဆောင်မှုဖြင့် တရုတ်လူမျိုး အများစု ပါဝင်သော သူပုန်တို့သည် ဗြိတိသျှတို့အား မလာယာမှ ထွက်ခွာသွားစေရန် ပြောက်ကျားစစ်ဆင်ရေးဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ မလာယန် အရေးပေါ်အခြေအနေသည် ၁၉၄၈ မှ ၁၉၆၀ အထိ ရှိခဲ့ပြီး ပုန်ကန်ထကြွမှုများကို နှိမ်နင်းရန် ဓနသယာယ တပ်များက မလာယာတွင် အခြေချ တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။[၁၆] ထို့နောက်တွင် မလာယာအား ဖက်ဒရေးရှင်း တစ်ခု အဖြစ် ပြန်လည် ဖွဲ့စည်းရန် အတွက် စီစဉ်ခဲ့ပြီး ဗြိတိသျှ အစိုးရမှ တိုက်ရိုက်အုပ်ချုပ်သော နယ်မြေ ဖြစ်သည့် မြောက်ဘော်နီယို (ဆာဘား အဖြစ် ဝင်ရောက်ပေါင်းစည်းခဲ့သည်။)၊ ဆာရာဝပ် နှင့် စင်ကာပူ တို့လည်း ပါဝင်လာမည် ဖြစ်သည်။ ထိုသို့ ဖက်ဒရေးရှင်း အဖြစ် ပေါင်းစည်းမည့် နေ့ရက်အား မလာယန် လွတ်လပ်ရေး ရသည့် နှစ်ပတ်လည် နှင့် တိုက်ဆိုက်၍ ၁၉၆၃ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၃၁ ရက်တွင် စတင်ရန် စီစဉ်ခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ၁၉၆၃ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၁၆ ရက်နေ့ အထိ ကြာမြင့်ခဲ့ပြီး အကြောင်းမှာ ကုလသမဂ္ဂမှ ဦးစီးသော ဖက်ဒရေးရှင်း ဖွဲ့စည်းမည့် ကိစ္စကို သဘောတူညီကြောင်း စစ်တမ်းကို ပြီးစီးစေရန် အတွက် ဖြစ်ပြီး ဖက်ဒရေးရှင်း ဖွဲ့စည်းမည့် ကိစ္စကို ဆန့်ကျင်သော အင်ဒိုနီးရှား နိုင်ငံမှ ဆူကာနိုနှင့် ဆာရာဝပ် ပြည်သူ့ ပေါင်းစည်းရေး ပါတီ တို့၏ ကိစ္စများကို ဖြေရှင်းရန် အတွက် ဖြစ်သည်။[၁၇][၁၈]

ဖက်ဒရေးရှင်း ဖွဲ့စည်းခြင်းကြောင့် တင်းမာမှုများ ဖြစ်ပွားလာခဲ့ပြီး ၎င်းတို့တွင် အင်ဒိုနီးရှား နှင့် ပဋိပက္ခဖြစ်ခြင်း၊ ၁၉၆၅ ခုနှစ် စင်ကာပူ ဖက်ဒရေးရှင်းမှ ခွဲထွက်သွားခြင်း[၁၉][၂၀] နှင့် လူမျိုးရေး ပဋိပက္ခများ ဖြစ်ပွားခြင်း တို့ ပါဝင်သည်။ လူမျိုးရေး ပဋိပက္ခမှာ မေလ ၁၃ ရက် အဓိကရုဏ်းတွင် အထွဋ်အထိပ်သို့ ရောက်ရှိခဲ့သည်။ [၂၁] အဓိကရုဏ်း အပြီးတွင် အငြင်းပွားစရာ အများအပြား ရှိသော စီးပွားရေး ပေါ်လစီ အသစ်ကို ဝန်ကြီးချုပ် ထွန်း အဘဒူရ် ရာဇတ် မှ စတင် မိတ်ဆက်ခဲ့ပြီး စီးပွားရေး ကဏ္ဍတွင် ဘူမိပူထရတို့၏ ပိုင်ဆိုင်မှုကို တိုးပွားရန် ကြိုးစားခဲ့သည်။[၂၂] ဝန်ကြီးချုပ် မဟာသီယာ မိုဟာမက် လက်ထက်တွင် ၁၉၈၀ ခုနှစ်များမှ စတင်သော စီးပွားရေး တိုးတက်မှု နှင့် မြို့ပြ ဖွံ့ဖြိုးမှုများ အလျှင်အမြန် ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ စီးပွားရေးသည် စိုက်ပျိုးရေးကို အခြေခံရာမှ ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းနှင့် စက်မှုလုပ်ငန်းများကို အခြေခံသော စီးပွားရေး စနစ်သို့ ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ မက်ဂါဆင့် စီမံကိန်း အများအပြားကို အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်နိုင်ခဲ့ပြီး ပက်ထရိုးနက်စ် တာဝါ၊ တောင်-မြောက် အမြန်လမ်း၊ မာလ်တီမီဒီယာ စူပါ ကော်ရစ်ဒါ နှင့် ဖက်ဒရယ် အုပ်ချုပ်ရေး မြို့တော် အသစ်ဖြစ်သော ပူထရာဂျာရားမြို့ တို့ ပါဝင်သည်။[၂၃] သို့သော်လည်း ၁၉၉၀ ခုနှစ် နှောင်းပိုင်းတွင် အာရှ စီးပွားရေးဂယက်ကြောင့် ငွေကြေးစနစ် နှင့် စတော့ ဈေးကွက်၊ အိမ်ခြံမြေ ဈေးကွက်တို့ ပြိုလဲလု နီးနီး ဖြစ်ခဲ့ရသည်။[၂၄]

↑ Holme, Stephanie (13 February 2012)။ Getaway to romance in Malaysia။ stuff.co.nz။ 6 January 2014 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ ↑ Fix, Alan G. (June 1995). "Malayan Paleosociology: Implications for Patterns of Genetic Variation among the Orang Asli". American Anthropologist, New Series 97 (2): 313–323. doi:10.1525/aa.1995.97.2.02a00090.  ↑ Mühlhäusler၊ Peter; Tryon၊ Darrell T; Wurm၊ Stephen A (1996)။ Atlas of languages of intercultural communication in the Pacific, Asia and the Americas။ Walter de Gruyer & Co။ p. 695။ ISBN 978-3-11-013417-9။ ↑ ကိုးကား အမှား - Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Mapping ↑ Suporno, S. (1979)။ "The Image of Majapahit in late Javanese and Indonesian Writing"။ in A. Reid and D. Marr (ed.)။ Perceptions of the Past။ Southeast Asia publications။ 4။ Singapore: Heinemann Books for the Asian Studies Association of Australia။ p. 180။ ↑ ၆.၀ ၆.၁ Malaysia။ United States State Department (14 July 2010)။ 14 September 2010 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ ↑ Kent၊ Jonathan။ "Chinese diaspora: Malaysia"၊ BBC News၊ 3 March 2005။ 21 September 2010 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။  ↑ Luscombe၊ Stephen။ The Map Room: South East Asia: Malaya။ 18 September 2010 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ ↑ The Encyclopædia Britannica : a dictionary of arts, sciences, literature and general information။ Encyclopædia Britannica။ 17 October 2010 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ ↑ Kuar၊ Amarjit။ International Migration and Governance in Malaysia: Policy and Performance။ University of New England။ 9 May 2010 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 20 December 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ ↑ Gullick, J. M. (1967)။ Malaysia and Its Neighbours, The World studies series။ Taylor & Francis။ pp. 148–149။ ISBN 978-0-7100-4141-8။ ↑ Luscombe၊ Stephen။ The Map Room: South East Asia: North Borneo။ 1 July 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ ↑ Hock၊ David Koh Wee (2007)။ Legacies of World War II in South and East Asia။ Institute of Southeast Asian Studies, Singapore။ p. 48။ ISBN 978-981-230-457-5။ ↑ Mohamad, Mahathir။ "Our Region, Ourselves"၊ Time၊ 31 May 1999။ 26 October 2010 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 28 February 2010။  ↑ "MALAYA: Token Citizenship"၊ Time၊ 19 May 1952။ 26 October 2010 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 25 November 2010။  ↑ The Malayan Emergency: 1948–1960။ Australian Government Department of Veteran Affairs။ 6 July 2011 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 1 July 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ ↑ "Malaysia: Tunku Yes, Sukarno No"၊ Time၊ 6 September 1963။ 17 October 2010 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 17 August 2013။  ↑ Boon Kheng Cheah (2002)။ Malaysia: The Making of a Nation။ Institute of Southeast Asian Studies။ pp. 93–။ ISBN 978-981-230-154-3။ ↑ Proclamation on Singapore။ Singapore Attorney-General။ 11 May 2011 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 27 October 2010 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ ↑ "Malaysia: The Art of Dispelling Anxiety"၊ Time၊ 27 August 1965။ 26 October 2010 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 27 December 2010။  ↑ "Race War in Malaysia"၊ Time၊ 23 May 1969။ 26 October 2010 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ Archived from the original on 18 May 2007။  ↑ Sundaram, Jomo Kwame (1 September 2004)။ The New Economic Policy and Interethnic Relations in Malaysia။ UNRISD။ 27 October 2010 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ ↑ ကိုးကား အမှား - Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Bound for Glory ↑ Ping, Lee Poh။ Malaysia Ten Years After The Asian Financial Crisis။ Thammasat University။ 1 April 2010 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 25 July 2011 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။