Konstantinopolis ( Constantinople )

Constantinople (; ဂရိ- Κωνσταντινούπολις Constantinople; Latin: Constantinople ; အော်တိုမန်တူရကီ- ကွန်စတန်တီနိုပယ်၊ ရိုမန့်စ်- Ḳosṭanṭīnīye) သည် ရောမ/ဘိုင်ဇန်တိုင်း အင်ပါယာ (၃၃၀-၁၂၀၄ နှင့် ၁၂၆၁-၁၄၅၃)၊ လက်တင်အင်ပါယာ (၁၂၀၄-၁၂၆၁) နှင့် အော်တိုမန်အင်ပါယာ အင်ပါယာ (၁၄၅၃-၁၉၂၂)။ ထို့နောက် တူရကီလွတ်လပ်ရေးစစ်ပွဲအပြီး မြို့တော်အန်ကာရာသို့ ပြောင်းရွှေ့ခဲ့သည်။ ၁၉၃၀ ခုနှစ်တွင် အစ္စတန်ဘူလ်ကို တရားဝင်အမည်ပြောင်းခဲ့ပြီး ယနေ့ခေတ် တူရကီသမ္မတနိုင်ငံ (၁၉၂၃ မှ ယနေ့အထိ) အကြီးဆုံးမြို့နှင့် ဘဏ္ဍာရေးအချက်အချာဖြစ်သည်။ ဥရောပတွင် အကြီးဆုံးမြို့အဖြစ် တည်ရှိနေသည်။

324 ခုနှစ်တွင် Byzantium ၏ရှေးဟောင်းမြို့ကို "New Rome" ဟုအမည်ပြောင်းခဲ့ပြီး ရောမအင်ပါယာ၏မြို့တော်သစ်ကို ဧကရာဇ်ကွန်စတင်တိုင်းတင်းမှ မဟာဧကရာဇ် Constantine the Great မှအမည်ပြောင်းကာ မေလ 11 ရက်နေ့ 330 တွင်ဆက်ကပ်အပ်နှံခဲ့သည်။ Constantinople ယေဘူယျအားဖြင့် “သြသဒေါက်စ် ခရစ်ယာန်ယဉ်ကျေးမှု၏ အလယ်ဗဟို” ဟု ယူဆကြသည်။ 5 ရာစုအလယ်ပိုင်းမှ 13 ရာစုအစောပိုင်းအထိ Constantinople သည်ဥရောပတွင်အကြီးဆုံးနှင့်အချမ်းသာဆုံးမြို့ဖြစ်သည်။ မြို့တော်သည် ၎င်း၏ဗိသုကာလက်ရာများဖြစ်သည့် Hagia Sophia၊ Ecumenical Patriarchate၊ ဧကရာဇ်များနေထိုင်ရာ မြင့်မြတ်သော Imperial Palace၊ Galata Tower၊ Hippodrome၊ ရွှေရောင်၊ Gate of the Land Walls နှင့် ခမ်းနားထည်ဝါသော မင်းမျိုးမင်းနွယ်နန်းတော်များ။ University of Constantinople ကို ငါးရာစုတွင် တည်ထောင်ခဲ့ပြီး 1204 နှင့် 1453 တွင် ထုတ်ပယ်ခြင်းမခံရမီ အနုပညာနှင့် စာပေရတနာများ ပါ၀င်ပြီး ၎င်းသည် ၎င်း၏ ကျယ်ပြောလှသော Imperial စာကြည့်တိုက် အပါအဝင် အလက်ဇန္ဒြီးယား စာကြည့်တိုက်၏ အကြွင်းအကျန်များနှင့် အတွဲပေါင်း 100,000 ပါရှိသည်။ မြို့သည် Constantinople ၏ Ecumenical Patriarch နှင့် ခရစ်ယာန်ဘောင်၏ အမြင့်မြတ်ဆုံးသော ဆူးသရဖူ နှင့် True Cross ကဲ့သို့သော ခရစ်ယာန်ဘောင်၏ အမြင့်မြတ်ဆုံး အမွေအနှစ်များကို အုပ်ထိန်းသောနေရာဖြစ်သည်။

Constantinople သည် ရှေးခေတ်၏ အဆန်းပြားဆုံးသော ခံတပ်ဗိသုကာများထဲမှ အဆင့်သတ်မှတ်ထားသည့် ကြီးမားပြီး ရှုပ်ထွေးသောခံတပ်များကြောင့် ကျော်ကြားသည်။ Theodosian Walls များတွင် ပထမမြို့ရိုး၏ အနောက်ဘက် 2 ကီလိုမီတာ (1.2 မိုင်) ခန့်အကွာတွင် တည်ရှိပြီး ရှေ့တွင် palisades များပါသော ကျုံးတစ်ခုရှိသည်။ Golden Horn နှင့် Marmara ပင်လယ်ကြားရှိ Constantinople ၏တည်နေရာသည် ခံစစ်တံတိုင်းများလိုအပ်သော မြေဧရိယာကို လျော့ပါးစေခဲ့သည်။ ရောမမြို့ကို ပြိုင်ဆိုင်ရန် ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ တည်ဆောက်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး နံရံများအတွင်းမှ အမြင့်အများအပြားသည် ရောမမြို့၏ 'တောင်ကုန်းခုနစ်တောင်' နှင့် ကိုက်ညီသည်ဟု ဆိုထားသည်။ ခံနိုင်ရည်မရှိသော ကာကွယ်မှုများသည် ခမ်းနားထည်ဝါသော ဘုံဗိမာန်များ၊ အမိုးခုံးများနှင့် တာဝါတိုင်များကို ဝန်းရံထားပြီး၊ ချမ်းသာကြွယ်ဝမှုရလဒ်အဖြစ် ကွန်စတန်တီနိုပယ်သည် တိုက်ကြီးနှစ်ခု (ဥရောပနှင့် အာရှ) နှင့် ပင်လယ်နှစ်ခု (မြေထဲပင်လယ်နှင့် ပင်လယ်နက်) အကြား တံခါးပေါက်အဖြစ် ရရှိခဲ့သည်။ အမျိုးမျိုးသော စစ်တပ်များက အကြိမ်ကြိမ် ဝိုင်းရံထားသော်လည်း ကွန်စတန်တီနိုပယ်၏ ခုခံကာကွယ်မှုသည် နှစ်ပေါင်း ကိုးရာနီးပါးကြာအောင် ခံနိုင်ရည်မရှိခဲ့ပေ။

သို့သော် 1204 ခုနှစ်တွင် စတုတ္ထခရူးဆိတ်စစ်ပွဲ၏တပ်များသည် မြို့တော်ကို ဖျက်ဆီးခဲ့ပြီး၊ ၎င်း၏မြို့သူမြို့သားများသည် လက်တင်လက်အောက်သို့ ဆယ်စုနှစ်များစွာကြာအောင် လျော့နည်းလာပြီး လူဦးရေနည်းသောမြို့၌ နေထိုင်ခဲ့ကြသည်။ 1261 ခုနှစ်တွင် Byzantine ဧကရာဇ် Michael VIII Palaiologos သည်မြို့ကိုလွတ်မြောက်ခဲ့ပြီး Palaiologos မင်းဆက်အောက်တွင်ပြန်လည်ထူထောင်ပြီးနောက်တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းပြန်လည်ထူထောင်မှုကိုခံစားခဲ့ရသည်။ 1299 ခုနှစ်တွင် အော်တိုမန်အင်ပါယာ ထွန်းကားလာသောအခါ Byzantine အင်ပါယာသည် နယ်မြေများ ဆုံးရှုံးခဲ့ပြီး မြို့လူဦးရေလည်း ဆုံးရှုံးလာသည်။ 15 ရာစုအစောပိုင်းတွင် Byzantine အင်ပါယာသည် ကွန်စတန်တီနိုပယ်နှင့် ၎င်း၏ပတ်ဝန်းကျင်များအပြင် ဂရိနိုင်ငံရှိ Morea နှင့်အတူ အော်တိုမန်အင်ပါယာအတွင်း နယ်မြေတစ်ခုဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၅၃ ရက်ကြာ ဝိုင်းရံထားပြီးနောက် မြို့ကို နောက်ဆုံးတွင် အော်တိုမန်အင်ပါယာ၏ မြို့တော်သစ်အဖြစ် Sultan Mehmed II မှ 29 မေလ 1453 ခုနှစ်တွင် 29 မေလ တွင် သိမ်းပိုက်ပြီးနောက်တွင် အော်တိုမန်အင်ပါယာ၏မြို့တော်သစ်အဖြစ် Edirne (Adrianople) ကို အစားထိုးခဲ့သည်။