H Βολούμπιλις (Λατινική προφορά: [wɔˈɫuːbɪlɪs]; αραβικά: وليلي‎‎, romanized: walīlī; Βερβερικές γλώσσες: ⵡⵍⵉⵍⵉ, romanized: wlili) είναι μια μερικώς ανασκαμμένη Βερβερική-ρωμαϊκή πόλη στο Μαρόκο, που βρίσκεται κοντά στην πόλη Μεκνές, και μπορεί να ήταν η πρωτεύουσα του βασιλείου της Μαυριτανίας, τουλάχιστον από την εποχή του βασιλιά Ιόβα Β'. Πριν από την Βολούμπιλις, η πρωτεύουσα του Βασιλείου μπορεί να ήταν η Γκίλντα. Χτισμένη σε μια εύφορη γεωργική περιοχή, αναπτύχθηκε από τον 3ο αιώνα π.Χ. και μετά ως οικισμός Βερβέρων, τότε πρωτοκαρχηδονίων, πριν γίνει πρωτεύουσα του βασιλείου της Μαυριτανίας. Αναπτύχθηκε γρήγορα υπό ρωμαϊκή κυριαρχία από τον 1ο αιώνα μ.Χ. και επεκτάθηκε για να καλύψει περίπου 42 εκτάρια με περίμετρο τοιχών 2,6 χιλιομέτρων. Η πόλη απέκτησε μια σειρά από σημαντικά δημόσια κτήρια τον 2ο αιώνα, συμπεριλαμβανομένης μιας βασιλικής, ενός ναού και της αψίδας του θριάμβου. Η ακμή της, η οποία προήλθε κυρίως από την ελαιοκαλλιέργεια, ώθησε την κατασκευή πολλών ωραίων αρχοντικών με μεγάλα μωσαϊκά δάπεδα.

Η πόλη περιήλθε σε τοπικές φυλές γύρω στο 285 και δεν ανακαταλήφθηκε ποτέ από τη Ρώμη λόγω της απομακρυσμένης και ανυπεράσπιστης θέσης της στα νοτιοδυτικά σύνορα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Συνέχισε να κατοικείται για τουλάχιστον άλλα 700 χρόνια, αρχικά ως λατινοποιημένη χριστιανική κοινότητα και μετά ως πρώιμος ισλαμικός οικισμός. Στα τέλη του 8ου αιώνα έγινε η έδρα του Ιντρίς ιμπν Αμπντάλαχ, του ιδρυτή της δυναστείας των Ιδρισιδών του Μαρόκου. Τον 11ο αιώνα η Βολούμπιλις είχε εγκαταλειφθεί αφού η έδρα της εξουσίας μεταφέρθηκε στη Φες. Μεγάλο μέρος του τοπικού πληθυσμού μεταφέρθηκε στη νέα πόλη Μουλάι Ιντρίς Ζερχούν, περίπου 5 χιλιόμετρα από τη Βολούμπιλις.

Τα ερείπια παρέμειναν ουσιαστικά ανέπαφα μέχρι που καταστράφηκαν από σεισμό στα μέσα του 18ου αιώνα και στη συνέχεια λεηλατήθηκαν από Μαροκινούς ηγεμόνες, που αναζητούσαν πέτρες, για να χτίσουν τη Μεκνές. Μόλις στα τέλη του 19ου αιώνα η τοποθεσία αναγνωρίστηκε οριστικά ως αυτή της αρχαίας πόλης Βολούμπιλις. Κατά τη διάρκεια και μετά την περίοδο της γαλλικής κυριαρχίας στο Μαρόκο, ανασκάφηκε περίπου το ήμισυ της τοποθεσίας, αποκαλύπτοντας πολλά ωραία ψηφιδωτά, και μερικά από τα πιο εξέχοντα δημόσια κτήρια και σπίτια υψηλής ποιότητας αναστηλώθηκαν ή ανακατασκευάστηκαν. Σήμερα είναι Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, που έχει χαρακτηριστεί ως "ένα εξαιρετικά καλά διατηρημένο παράδειγμα μιας μεγάλης ρωμαϊκής αποικιακής πόλης στις παρυφές της Αυτοκρατορίας".