Μοντέλο κλίμακας του βασιλικού κτηρίου της Mάφρα στο μουσείο του παλατιού.

Το παλάτι, το οποίο χρησίμευε επίσης ως μοναστήρι των Φραγκισκανών, κτίστηκε κατά τη διάρκεια της βασιλείας του βασιλιά Ιωάννη Ε΄ (1717-1750), ως συνέπεια του όρκου που έκανε ο βασιλιάς το 1711, να κτίσει ένα μοναστήρι εάν η σύζυγός του, βασίλισσα Μαρία-Άννα,[1] του έδινε απογόνους. Η γέννηση της πρώτης του κόρης, της ινφάντα Βαρβάρας της Πορτογαλίας, έκανε να ξεκινήσει η κατασκευή του παλατιού. Το παλάτι βρισκόταν σε βολική τοποθεσία, κοντά σε βασιλικά κυνηγετικά καταφύγια και ήταν συνήθως δευτερεύουσα κατοικία για τη βασιλική οικογένεια.

Η κατασκευή χρηματοδοτήθηκε σε μεγάλο βαθμό από τα έσοδα των αποικιών στη Βραζιλία, όπου εξορύσσονταν χρυσός και στη συνέχεια διαμάντια σε τεράστιες ποσότητες.[2]

Αυτό το τεράστιο συγκρότημα, σε μεγάλο βαθμό κτισμένο από πέτρα Lioz, είναι ένα από τα πιο πολυτελή μπαρόκ κτίρια στην Πορτογαλία και με τα 40.000 m2, ένα από τα μεγαλύτερα βασιλικά ανάκτορα. Σχεδιασμένο από τον Γερμανό αρχιτέκτονα Γιόχαν Φρήντριχ Λούντβιχ (João Frederico Ludovice), το παλάτι κτίστηκε συμμετρικά γύρω από έναν κεντρικό άξονα, που καταλαμβάνεται από τη βασιλική, και συνεχίζει κατά μήκος της κύριας πρόσοψης μέχρι τους δύο μεγάλους πύργους. Οι κατασκευές της μονής βρίσκονται πίσω από την κύρια πρόσοψη. Το κτίριο περιλαμβάνει επίσης μια μεγάλη βιβλιοθήκη, με περίπου 30.000 σπάνια βιβλία.[3][4] Η βασιλική είναι διακοσμημένη με πολλά ιταλικά αγάλματα[5] και περιλαμβάνει έξι ιστορικά εκκλησιαστικά όργανα[6] και δύο καριγιόν, που αποτελούνται από 98 καμπάνες.[7][8]

Κατασκευή

Η ακριβής τοποθεσία επιλέχθηκε το 1713 και αγοράστηκε το 1716. Η κατασκευή ξεκίνησε με την κατάθεση της πρώτης πέτρας στις 17 Νοεμβρίου 1717, με μια μεγαλειώδη τελετή παρουσία του βασιλιά, ολόκληρης της αυλής του και του καρδινάλιου πατριάρχη της Λισαβόνας.

 Κάτοψη του ανακτορικού συγκροτήματος.

Αρχικά ήταν ένα σχετικά μικρό έργο, για μια αδελφότητα 13 μοναχών Καπουτσίνων, οι οποίοι έπρεπε να τηρούν αυστηρή πενία. Ωστόσο, όταν η ροή του χρυσού και των διαμαντιών από την πορτογαλική αποικία της Βραζιλίας άρχισε να φτάνει στη Λισαβόνα σε αφθονία, ο βασιλιάς άλλαξε τα σχέδιά του και ανακοίνωσε την κατασκευή ενός πολυτελούς παλατιού[9], μαζί με ένα πολύ διευρυμένο μοναστήρι. Αυτός ο τεράστιος πλούτος επέτρεψε στον βασιλιά να είναι γενναιόδωρος προστάτης των τεχνών.

 Ο βασιλιάς Ιωάννης Ε΄ της Πορτογαλίας, κατασκευαστής του παλατιού.

Διόρισε τον αρχιτέκτονα João Frederico Ludovice ως διευθυντή των βασιλικών έργων στη Mάφρα. Ο Λούντβιχ είχε σπουδάσει αρχιτεκτονική στη Ρώμη και γνώριζε τη σύγχρονη ιταλική τέχνη. Το εύρος της ευθύνης του Λούντβιχ είναι ασαφές, καθώς αρκετοί άλλοι αρχιτέκτονες συμμετείχαν σε αυτό το έργο: ο Μιλανέζος οικοδόμος Κάρλος Μπαπτίστα Γκάρμπo, ο Κουστόντιο Βιέιρα, ο Mανουέλ ντε Μάια και ακόμη και ο γιος του Aντόνιο. Ωστόσο, η εφαρμογή του ίδιου αρχιτεκτονικού στυλ σε ολόκληρο το κτίριο υποδηλώνει τον Λούτβιχ ως επικεφαλής αρχιτέκτονα, υπεύθυνου του Βασιλικού Γραφείου Έργων (Real Obra).

Η κατασκευή διήρκεσε 13 χρόνια και κινητοποίησε έναν τεράστιο στρατό εργατών από ολόκληρη τη χώρα (κατά μέσο όρο 15.000 καθημερινά, αλλά στο τέλος ανεβαίνοντας σε 30.000, ως το πολύ 45.000), υπό τις διαταγές του António Ludovice, του γιου του αρχιτέκτονα.[10] Επιπλέον, 7.000 στρατιώτες ανατέθηκαν να διατηρήσουν την τάξη στο εργοτάξιο.[11] Χρησιμοποίησαν 400 κιλά πυρίτιδας να ανατινάξει το βράχο για την τοποθέτηση των θεμελίων. Υπήρχε ακόμη και νοσοκομείο για άρρωστους ή τραυματίες εργάτες. Συνολικά 1.383 εργάτες έχασαν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια της κατασκευής.[12]

Η πρόσοψη έχει μήκος 220 μέτρα. Ολόκληρο το συγκρότημα καλύπτει 37.790 m2 με περίπου 1.200 δωμάτια, περισσότερες από 4.700 πόρτες και παράθυρα και 156 σκάλες.[13][14]

Όταν ολοκληρώθηκε, το κτίριο αποτελούταν από ένα μοναστήρι ικανό να στεγάσει 330 μοναχούς, μαζί με ένα βασιλικό παλάτι και μια τεράστια βιβλιοθήκη με 30.000 βιβλία, διακοσμημένο με μάρμαρο, εξωτικά ξύλα και αμέτρητα έργα τέχνης από τη Γαλλία, τη Φλάνδρα και την Ιταλία, τα οποία περιελάμβαναν έξι μνημειώδη εκκλησιαστικά όργανα και δύο καριγιόν.

Η βασιλική και το μοναστήρι εγκαινιάστηκαν την ημέρα των 41ων γενεθλίων του βασιλιά, στις 22 Οκτωβρίου 1730. Οι εορτασμοί διήρκεσαν 8 ημέρες και ήταν τέτοιας κλίμακας, που δεν είχαν ξαναδεί στην Πορτογαλία. Η βασιλική ήταν αφιερωμένη στην Παναγία και στον Άγιο Αντώνιο.

Ωστόσο το κτίριο δεν είχε τελειώσει. Το φανάρι στον τρούλο ολοκληρώθηκε το 1735. Οι εργασίες συνεχίστηκαν μέχρι το 1755, όταν το εργατικό δυναμικό χρειάστηκε στη Λισαβόνα, με τις καταστροφές του σεισμού της Λισαβόνας.[15]

Μεταγενέστερη ιστορία  Το παλάτι το 1853, επί βασιλείας της Μαρίας Β΄ της Πορτογαλίας. Αεροφωτογραφία του παλατιού, τραβηγμένη το 1936.

Το παλάτι δεν ήταν μόνιμα κατειλημμένο από τους βασιλείς, οι οποίοι θεωρούσαν τα δωμάτια πολύ ζοφερά. Ωστόσο, ήταν ένας δημοφιλής προορισμός για τα μέλη της βασιλικής οικογένειας, που απολάμβαναν το κυνήγι στο κοντινό καταφύγιο θηραμάτων, το Tapada Nacional de Mafra. Επί βασιλείας Ιωάννη ΣΤ΄ το παλάτι κατοικήθηκε για έναν ολόκληρο χρόνο το 1807. Ο βασιλιάς ήταν υπεύθυνος για τη μερική ανακαίνιση του κτιρίου από κάποιους γνωστούς καλλιτέχνες. Ωστόσο, με τη γαλλική εισβολή στην Πορτογαλία, το 1807, η βασιλική οικογένεια κατέφυγε στη Βραζιλία, παίρνοντας μαζί της μερικά από τα καλύτερα έργα τέχνης και έπιπλα του κτιρίου. Ο στρατάρχης Ζυνό (Junot) εγκαταστάθηκε στο παλάτι, για να τον εκδιώξει με τη σειρά του ο Γουέλινγκτον.

Το 1834, μετά τους Φιλελεύθερους Πολέμους, η βασίλισσα Μαρία Β΄ διέταξε τη διάλυση των θρησκευτικών ταγμάτων και το μοναστήρι εγκαταλείφθηκε από τους Φραγκισκανούς. Κατά την τελευταία βασιλεία του Οίκου Μπρακάντσα, το παλάτι χρησιμοποιήθηκε κυρίως ως βάση για το κυνήγι. Το 1849 το μοναστηριακό τμήμα του κτιρίου ανατέθηκε στους στρατιωτικούς, κατάσταση που χρησιμοποιείται ακόμη και σήμερα. 

Ο τελευταίος βασιλιάς της Πορτογαλίας, Μανουήλ Β', μετά την ανακήρυξη της δημοκρατίας, έφυγε στις 5 Οκτωβρίου 1910 από το παλάτι στο κοντινό παραθαλάσσιο χωριό Ερικέιρα στο δρόμο του προς την εξορία. Το παλάτι ανακηρύχθηκε εθνικό μνημείο το 1907.  Προς το παρόν, το κτίριο συντηρείται από το Πορτογαλικό Ινστιτούτο Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς, το οποίο πραγματοποίησε πολλά προγράμματα ανάκαμψης, συμπεριλαμβανομένης της συντήρησης της κύριας πρόσοψης. Μια σημαντική αποκατάσταση των ιστορικών εκκλησιαστικών οργάνων ξεκίνησε το 1998, με τη συνεργασία ξένων ειδικών και ολοκληρώθηκε το 2010.[16] Η αποκατάσταση κέρδισε το βραβείο Europa Nostra 2012.[17]