Tarih Öncesi

Modern Gürcistan Paleolitik Çağdan beri Homo erectus yerleşim alanıydı. Proto-Gürcü kabileleri ilk olarak MÖ 12. yüzyılda yazılı tarih sahnesine çıktılar.[1] Şarap yapımına dair şimdiye dek bulunan en eski kalıntılar 8.000 yıllık şarap küplerinin ortaya çıkarıldığı Gürcistan'da bulunmuştur.[2][3] Arkeolojik buluntular ve antik kaynaklar ayrıca göstermektedir ki erken devlet ve siyasal oluşumlar MÖ 7. yüzyıl ve ötesine giden ileri derece metalurji ve kuyumculuk teknikleriyle karakterize edilmektedir.[1] Erken metalurji Şulaveri-Şomu kültürü ile ilişkili olarak MÖ 6. milenyum sırasında Gürcistan'da başlamıştır.[4]

Antik Dönem

Antik Çağ başlıca batıda Kolhis ve doğuda İberya olmak üzere çeşitli erken Gürcü devletlerinin ortaya çıkışını gördü. Kolhis, Yunan mitolojisinde Apollonius'un efsanesi Argonautika'da İason ve Argonotların Altın Post'u aradığı ülkeydi. Efsanedeki Altın Post'un bölgedeki nehirlerden altın tozunu toplamak için post kullanılması yönteminden kaynaklanabileceği düşünülmektedir.[5] MÖ 4. yüzyılda - bir kral ve aristokratik hiyerarşinin altında kurulmuş gelişmiş devlet organizasyonunun erken örneklerinden biri - İberya Krallığı kuruldu.[6]

Roma Cumhuriyeti'nin bugünkü Gürcistan'ı kısa süreli ele geçirmesinden sonra bölge 700 yıldan uzun bir süre boyunca Roma-Pers jeopolitik düşmanlığı ve savaşının öncelikli hedefi haline dönüştü.[7][8] Milattan sonra ilk yüzyıllarda Mitraizm, pagan inançları ve Zerdüştlük Gürcistan'da yaygın olarak inanılan inançlardı.[9] MS 337 yılında Kral III. Mirian Hristiyanlığı devlet dini olarak ilan etti ve edebiyatın, sanatın gelişmesine büyük bir teşvik verdi ve sonuçta birleşik Gürcü ulusunun oluşumunda kilit bir rol oynadı.[10][11] Hristiyanlığın kabulü MS 5. yüzyıla kadar İberya'da (doğu Gürcistan) ikinci bir yerleşik din haline gelmiş gibi görünen ve orada yaygın olarak uygulanan Zerdüştlüğün yavaş ama kesin bir şekilde gerilemesine yol açtı.[12][13]

Ortaçağlardan Modern Çağa Doğru

Yıllar süren Roma-Pers Savaşlarına sahne olan erken Gürcü krallıkları Orta Çağların başında çeşitli feodal bölgelere bölündüler. Bu kalan Gürcü krallıklarına karşı 7. yüzyılda ortaya çıkan Müslüman istilalarını kolaylaştırdı.

Tao-Klarceti Krallığı

Guaramiani ve Hosroviani gibi farklı İberya kraliyet hanedanlarının soylarının devam etmeyişi ve Abbasilerin kendi iç savaşları ve Bizansla olan çatışmaları Bagrationi Hanedanı'nın büyük bir şöhretle güçlenmesinin önünü açtı.[14] İberya'nın güney batı bölgesine göç etmiş Bagrationi Hanedanı'nın lideri Büyük Aşot Tao-Klarceti'nin başına geçti ve İberya Prensliği'ni 813 yılında yeniden kurdu. I. Aşot'un oğulları ve torunları üç ayrı kola ayrıldılar. Sürekli olarak hem birbirleri ile ve hem de komşu devletlerle savaştılar. Sonunda Kartli kolu galip geldi; 888 yılında IV. Adarnase, 550 yılından beri durgun olan kraliyet otoritesini yeniden diriltti. İberya monarşisinin canlanmasına rağmen geriye kalan Gürcü toprakları Arap işgali altında olan Tiflis ile birlikte birbirine rakip devletlere bölünmüştü.

Egrisi-Abhazya Krallığı

736 yılında Batı Gürcistan'a Mervan bin Muhammed liderliğinde yapılan Arap istilası I. Leon ve Lazikalı ve İberyalı müttefikleri tarafından geri püskürtüldü.  I. Leon daha sonra Mirian'ın kız kardeşi ile evlendi, bir varis II. Leon 770'lerde bu hanedan birliğini kullanarak Lazika'yı devraldı.[15] Arap istilacılara karşı kazanılan zafer ve yeni topraklar Abhazya prenslerine Bizans İmparatorluğu'ndan daha fazla otonomi kazanma gücü verdi. Yaklaşık 778 yılında II. Leon, Hazarlar'ın yardımıyla tam bağımsızlığını kazandı ve Abhazya Kralı olarak taç giydi. Devletin bağımsızlığının kazanılmasından sonra kilisenin bağımsızlığı esas problem haline gelmişti. 9. yüzyılın başlarında Abhazya Kilisesi Konstantinopolis ile bağlarını koparttı ve Mtsheta Katolikosluğu'nun otoritesini tanıdı; Gürcüce okur yazarlık ve kültürel dil olarak Yunancanın yerini aldı.[16][17] Abhazya Krallığı 850 ve 950 yılları arasında en müreffeh dönemini yaşadı. III. Demetre döneminde bir iç savaş ve feodal isyanlar başladı ve III. Teodos döneminde krallığı tamamıyla anarşiye sürükledi. Büyük çoğunlukla üvey babası III. Davit'in diplomasisi ve fetihleri sayesinde Kral III. Bagrat liderliğinde Abhazya Krallığı ve doğu Gürcü devletlerinin tek bir Gürcü monarşisi çatısı altında birleşmesiyle iç karışıklık dönemi son buldu.

Birleşik Gürcistan Krallığı

Feodalizmin gelişme dönemi ve ortak düşmanlara karşı mücadele en az çeşitli Gürcü devletlerinin aynı inanca olan bağlılığı kadar Gürcistan feodal monarşisinin 11. yüzyılda Bagrationi Hanedanı altında manevi ve politik birleşmesi için büyük bir öneme sahipti.

Gürcistan Krallığı 12. ve 13. yüzyıllarda gücünün doruğuna ulaştı. Kurucu Davit (1089-1125) ve onun büyük torunu Kraliçe Tamar (1184-1213)'ın hükümdarlıkları arasındaki bu dönem Gürcistan'ın Altın Çağı ya da Gürcü Rönesansı olarak bilinir.[18] Batı Avrupa'daki benzerinden önce gelen bu erken Gürcü Rönesansı etkileyici askeri zaferler, bölgesel yayılma ve mimari, edebiyat, felsefe ve bilimde kültürel rönesans olarak karakterize edilir.[19] Gürcistan'ın Altın Çağı geride muazzam katedraller, romantik şiir ve edebiyat ve daha sonra bir milli destan olarak kabul edilecek Kaplan Postlu Şövalye epik şiirini miras bıraktı.[20][21]

Davit, feodal lordların muhalefetini bastırdı ve yabancı işgalcilerle mücadele etmek için elindeki gücünü merkezileştirdi. 1121 yılında Didgori Muharebesi'nde kendisinden kat kat büyük Türk ordularını bozguna uğrattı ve Tiflis'i özgürleştirdi.[22]

Gürcistan'ın ilk kadın hükümdarı Tamar'ın 29 yıllık saltanatı Gürcistan tarihinin en başarılı dönemi olarak kabul edilir. Tamar'a “krallar kralı” (mepe mepeta) unvanı verildi.[23] Muhalefeti etkisiz hale getirmeyi başardı ve rakip devletler Selçuklu ve Bizansın çöküşüyle birlikte başarılı bir dış politika izledi. Tamar seçkin güçlü bir orduyla birlikte Kafkasya'yı ve bugünkü Azerbaycan, Ermenistan, Türkiye'nin doğusu ve aynı zamanda kuzey İran'ın büyük bir bölümünü hakimiyet altına alan bir imparatorluğu kurarak atalarının başarıları üzerine yenilerini inşa etti.[24] Tamarın 1213 yılında ölümünden sonraki yirmi yıllık dönemde Moğol istilaları ile krallık zayıfladı.[25]

Gürcistan Krallığı'nın yeniden canlanışı Tiflis'in 1226 yılında Celaleddin Harezmşah tarafından ele geçirilip harap edilmesiyle gecikti.[26] Ülkenin eski gücü ve Hristiyan kültürünü yeniden canlandırdığı için “Parlak” olarak anılan II. Demetre'nin oğlu V. Giorgi tarafından Moğollar kovuldu. V. Giorgi birleşik Gürcü devletinin büyük krallarından sonuncusuydu. Onun ölümünün ardından farklı yerel yöneticiler 15. yüzyılda krallığın kesin bölünüşüne dek kendi saltanatlarını kurmak için merkezi Gürcistan yönetimiyle savaştılar. Gürcistan daha sonra Timur'un istilaları ile zayıfladı. Karakoyunlu ve Akkoyunlu Türkmenlerinin krallığın güney bölgelerine yaptığı sürekli akınlarla birlikte istilaların devam etmesi krallığın yeniden canlanışına zaman vermedi.

Üç Taraflı Bölünme

Gürcistan Krallığı'nda 1466 yılında iç karışıklıklar ortaya çıktı ve ülke üç bağımsız krallık ve beş yarı bağımsız prensliğe bölündü. Komşu büyük imparatorluklar bu iç bölünmeden yararlandılar, 16. yüzyılın başlarından 18. yüzyılın sonlarına kadar Safevi İran (Ardılı Afşar ve Kaçar hanedanları) ve Osmanlılar doğu ve batı Gürcistan'da hakimiyet kurdular.[27]

Bölgelerin yöneticileri kısmen özerk kaldı ve çeşitli dönemlerde ayaklanmalar çıkardılar. Ancak daha sonraki Osmanlı ve İran işgalleri yerel krallıkları ve bölgeleri zayıflattı. Sürekli Osmanlı-İran Savaşları ve sürgünlerin sonucunda Gürcistan'ın nüfusu 18. yüzyılın sonunda 784.700'e düştü.[28] Doğu Gürcistan (Safevi Gürcistan), Kartli ve Kaheti krallıklarını kapsamaktaydı ve komşu rakip devlet Osmanlı ile imzalanan 1555 Amasya Antlaşması'ndan beri İran hâkimiyeti altındaydı. 1744 yılında II. Erekle Osmanlı-İran Savaşları'nda İran'a bağlılığı ve başarıları sonucunda Nadir Şah tarafından Kartli Kralı olarak tanındı. 1747 yılında Nadir Şah'ın ölümünün ardından iki krallık da İran hakimiyetinden kurtuldu ve Kral II. Erekle'nin liderliğinde 1762 yılında yeniden birleşti.[29]

1783 yılında Rusya ve Doğu Gürcistan Kartli-Kaheti Krallığı Georgiyevsk Antlaşması'nı imzaladılar. Bu antlaşma ile Gürcistan, İran'a veya başka bir dış güce bağlanmayacak ve dış ilişkilerde bağlılığı karşılığında Gürcistan'ın toprak bütünlüğünü ve yönetici Bagrationi Hanedanı'nın sürekliliğini garanti eden Rusya'nın sözde himayesi altında olacaktı.[30]

Ancak Gürcistan'ı savunma sözüne rağmen Rusya, İranlılar 1795 yılında Tiflis'i ele geçirip yağmaladığında ve şehrin ahalisini katlettiğinde hiçbir yardımda bulunmadı.[31] Daha sonra 1796'da Kaçar İran'a karşı başlatılan cezalandırıcı bir sefere rağmen, bu dönem, 1801'de Rusya'nın Georgiyevsk Antlaşması'nı ihlal etmesi ve Doğu Gürcistan'ı ilhak etmesiyle sonuçlandı, ardından bunu kraliyet Bagrationi Hanedanı'nın yönetim haklarının ve aynı zamanda Gürcü Ortodoks Kilisesi'nin otosefalinin kaldırılması izledi. Pyotr Bagration, yönetim hakkı kaldırılan Bagrationi Hanedanı'ndan bir prens, Napolyon Savaşları'nda Rusya İmparatorluğu ordusunu yöneten önde gelen bir generaldi.[32]

Rus İmparatorluğu'nda Gürcistan

22 Aralık 1800'de Çar I. Pavel, Kartli-Kaheti Kralı XII. Giorgi'nin sözde daveti ile 8 Ocak 1811'de kesinleşen Gürcistan'ın (Kartli-Kaheti) Rus İmparatorluğu'na katılması ilanını imzaladı [33][34] ve 12 Eylül 1801 yılında Çar I. Aleksandr tarafından onaylandı.[35][36] Bagrationi krallık ailesi krallıktan sürgün edilmişti. Sankt-Peterburg'daki Gürcü elçisi Prens Kurakin'e sunulan protesto notu ile tepki verdi.[37] Mayıs 1801'de, Emperyal Rusya General Karl Knorring'in gözetimi altında, Doğu Gürcistan'daki yönetimi İvan Petroviç Lazarev'in başkanlık ettiği hükûmete devretti.[38] Gürcistan asilleri Knorring'in soyluları Sioni Katedrali'nde topladığı ve Emperyal Rusya Tacı üzerine yemin etmeye zorladığı 12 Nisan 1802 tarihine kadar kararnameyi kabul etmediler. Yemin etmeyenler geçici olarak tutuklandılar.[39]

1805 yazında, Rus birlikleri Zagam yakınlarındaki Askerani Nehri'nde 1804-1813 Rus-İran Savaşı sırasında İran ordusunu yenilgiye uğrattı ve şimdi resmi olarak imparatorluk bölgesi olan Tiflis'i yeni bir İran işgalinden kurtardı. Doğu Gürcistan üzerindeki Rus hakimiyeti 1813 Gülistan Antlaşması ile İran tarafından resmi olarak kabul edildi.[40] Doğu Gürcistan'ın işgalini takiben Batı Gürcistan İmereti Krallığı I. Aleksandr tarafından işgal edilmişti. Son İmereti kralı ve Gürcü Bagrationi yöneticisi II. Solomon halkı işgalci Rusya'ya karşı harekete geçirme ve yabancı devletlerin desteğini sağlama çabalarının sonuçsuz kalmasından sonra 1815 yılında sürgünde öldü.[41] 1803 yılından 1878 yılına kadar gerçekleşen sayısız Osmanlı-Rus savaşının sonucu olarak Gürcistan'ın daha önce kaybedilmiş birkaç bölgesi - Acara gibi- geri kazanıldı ve imparatorluğa dahil oldu. Guria Prensliği feshedilip 1829 yılında imparatorluğa katılırken Svaneti 1858 yılında kademeli olarak işgal edildi. Megrelya, 1803 yılından itibaren Rus İmparatorluğu vasalı olmasına rağmen 1867 yılına dek imparatorluğa katılmadı.[42]

Bağımsızlığın İlanı

1917 yılı Rus Devriminden sonra Nikolay Çheidze başkanlığında Transkafkasya Demokratik Federatif Cumhuriyeti kuruldu. Federasyon üç ülkeyi kapsamaktaydı: Gürcistan, Ermenistan ve Azerbaycan. Osmanlı'nın dağılan Rusya İmparatorluğu'nun Kafkasya bölgeleri üzerinde hak iddia etmesi üzerine Gürcistan 26 Mayıs 1918 yılında bağımsızlığını ilan etti. Menşevik Gürcistan Sosyal Demokratik Partisi parlamento seçimlerini kazandı ve Noe Jordania başbakan oldu. Sovyet işgaline rağmen Noe Jordania, 1930'lar boyunca Fransa, Birleşik Krallık, Belçika ve Polonya tarafından Gürcü Hükümeti'nin meşru başbakanı olarak tanındı.[43]

Gürcistan ve Ermenistan arasındaki çoğunlukla Ermeni nüfusa sahip tartışmalı bölgeler üzerine patlak veren 1918 Gürcü-Ermeni Savaşı İngiliz arabuluculuğu ile sona erdi. 1918-1919 yılları arasında Gürcü general Giorgi Mazniaşvili, bağımsız Gürcistan için Karadeniz kıyısında Tuapse'den Soçi'ye kadar ve Adler için hak iddia eden Moisev ve Denikin tarafından yönetilen Beyaz Ordu'ya karşı bir saldırıyı yönetti.[44] Ülkenin bağımsızlığı çok uzun sürmedi, 1922'de Sovyetler Birliği tarafından işgal edildi.

Sovyetler Birliği'nde Gürcistan

Şubat 1921'de Rus İç Savaşı sırasında Kızıl Ordu Gürcistan'a ilerledi ve yerel Bolşevikleri iktidara getirdi. Gürcü ordusu yenilmişti ve Sosyal Demokrat hükûmeti ülkeyi terk etti. 25 Şubat 1921'de Kızıl Ordu Tiflis'e girdi ve Flipp Maharadze'nin başbakanlık yaptığı işçilerin ve köylülerin sovyetler hükûmetini kurdu. Gürcistan, 1921 yılında Ermenistan ve Azerbaycan ile birlikte 1922 yılında Sovyetler Birliği'nin kurucu üyelerinden biri olacağı Transkafkasya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'ne dahil oldu.

Endüstrileşmemiş ve sosyal olarak geri kalmış görülen Gürcistan'da Bolşeviklere karşı kayda değer bir muhalefet kalmıştı ve bu 1924 Ağustos Ayaklanması'nda doruğa ulaştı. Sovyet yönetimi resmi olarak ancak ayaklanma hızlıca bastırıldığında kurulmuş oldu.[45] Gürcistan birinci beş yıllık plana dek SSCB'nin endüstrileşmemiş bir parçası olarak kalacak ancak birinci beş yıllık plan ile birlikte tekstil ürünlerinin büyük merkezi haline gelecekti. Daha sonra 1936 yılında TSFSC dağıldı ve Gürcistan bir birlik cumhuriyeti olarak ortaya çıktı: Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti.

Josef Stalin, Gori'de doğmuş etnik bir Gürcü (იოსებ ჯუღაშვილი) İoseb Cughaşvili, Bolşevikler arasında önde gelen bir isimdi.[46] Stalin en yüksek mevkiye ulaşacak ve Sovyetler Birliği'ni 1920'lerden 5 Mart 1953 yılında ölümüne dek yönetecekti.

1941 Haziran ayında Nazi Almanyası Kafkas petrol alanları ve cephane fabrikalarına ulaşmak hedefi ile Sovyetler Birliği'ni işgal etti. Naziler Gürcistan'a asla ulaşamadı ancak neredeyse 700.000 Gürcü işgalcileri kovmak ve Berlin'e ilerlemek için Kızıl Ordu saflarında savaştı. Savaşa katılanlardan neredeyse 350.000 Gürcü asker öldü.[47] Texel'deki Gürcü Ayaklanması 2. Dünya Savaşı'nda Avrupa'daki son muharebeydi.

Stalin'in ölümünden sonra Nikita Kruşçev Sovyetler Birliği'nin lideri oldu ve bir de-Stalinizasyon politikası uygulandı. Buna Kruşçev Raporu'nun yayınlanmasının üzerine neredeyse 100 öğrencinin hayatını kaybettiği 1956 isyanlarının patlak verdiği Gürcistan dışında hiçbir yerde bu kadar alenen ve şiddetli bir karşıtlık bulunmuyordu.

Sovyetler Birliği'nin geri kalan dönemi boyunca Gürcistan ekonomisi büyümeye devam etti ve giderek artan bariz yolsuzluklar sergilenmesine ve hükûmetin halka yabancılaşmasına rağmen önemli bir gelişme tecrübe edildi. Gürcü Komünist liderliği, 1986 yılında Perestroyka'nın başlangıcıyla birlikte değişikliklere ayak uydurmada yetersiz kaldı ve rütbeli Komünistler de dahil olmak üzere birçok Gürcü tek çözüm yolunun mevcut Sovyet sisteminden ayrılmak olduğuna karar verdi.

Yeniden bağımsızlığın ilanı

9 Nisan 1991'de, Sovyetler Birliği'nin dağılmasından kısa bir süre önce, Gürcistan Yüksek Konseyi, 31 Mart 1991'de yapılan referandumdan sonra bağımsızlığını ilan etti.[48] 26 Mayıs 1991'de Zviad Gamsahurdia, bağımsız Gürcistan'ın ilk Cumhurbaşkanı seçildi. Gamsahurdia, Gürcü milliyetçiliğini canlandırdı ve Tiflis'in Sovyetler Birliği altında özerk oblastlar olarak sınıflandırılan Abhazya ve Güney Osetya gibi bölgeler üzerindeki otoritesini savunacağına söz verdi.[49]

Kısa süre sonra 22 Aralık 1991'den 6 Ocak 1992'ye kadar süren kanlı bir darbeyle iktidardan indirildi. Darbe, Ulusal Muhafızların bir kısmı ve "Mhedrioni" ("Süvari") adlı paramiliter bir örgüt tarafından kışkırtıldı. Ülke, neredeyse 1995 yılına kadar süren şiddetli bir iç savaşın içine girdi. Eduard Şevardnadze (1985'ten 1991'e kadar Sovyet Dışişleri Bakanı) 1992'de Gürcistan'a döndü ve darbenin liderleri olan Tengiz Kitovani ve Jaba İoseliani ile birlikte "Devlet Konseyi" adlı bir koalisyon hükûmetine başkanlık etti.

Gürcistan'ın iki bölgesinde, Abhazya ve Güney Osetya'da, yerel ayrılıkçılar ile Gürcü nüfusun çoğunluğu arasında artan anlaşmazlıklar, etnik gruplar arası yaygın şiddet ve savaşlara dönüştü.[49] Rusya tarafından desteklenen Abhazya ve Güney Osetya, Gürcistan'ın tartışmalı bölgelerde sadece bazı kısımları kontrolde tutmasıyla Gürcistan'dan de facto bağımsızlık elde etti.[49] 1995 yılında, Şevardnadze resmi olarak Gürcistan cumhurbaşkanı seçildi.

Abhazya Savaşı (1992-1993) sırasında, Abhaz ayrılıkçıları ve Kuzey Kafkasyalı gönüllüler (Çeçenler dahil) tarafından yaklaşık 230.000 ila 250.000 Gürcü [50] Abhazya'dan sürgün edildi. Yaklaşık 23.000 Gürcü [51] de Güney Osetya'dan (Tshinvali) kaçtı ve birçok Oset aile Borcomi bölgesindeki evlerini terk etmek zorunda kaldı ve Rusya'ya taşındı.

2003 yılında, (2000 yılında yeniden seçimleri kazanan) Şevardnadze, Gürcü muhalefeti ve uluslararası gözlemcilerin 2 Kasım parlamento seçimlerinin sahtekarlıkla gölgelendiğini iddia etmelerinin ardından Gül Devrimi ile görevden alındı.[52] Devrim, Şevardnadze'nin iktidar partisinin eski üyeleri ve liderleri olan Miheil Saakaşvili, Zurab Jvania ve Nino Burcanadze tarafından yönetildi. Miheil Saakaşvili, 2004 yılında Gürcistan Devlet Başkanı seçildi.[53]

Gül Devrimi'nin ardından, ülkenin askeri ve ekonomik yeteneklerini güçlendirmek için bir dizi reform başlatıldı. Yeni hükûmetin güneybatıdaki Acara Özerk Cumhuriyeti'nde merkezi otoritesini yeniden sağlamaya yönelik çabaları, 2004'ün başlarında büyük bir krize yol açtı. Acara'daki başarısı, Saakaşvili'yi ayrılıkçı Güney Osetya'da çabalarını yoğunlaştırmaya teşvik etti, ancak başarılı olamadı.

Bu olaylar, Gürcistan'ın İkinci Çeçen Savaşı'na karıştığı yönündeki suçlamaların yanı sıra,[54] Rusya'nın iki ayrılıkçı bölgeye açık yardımı ve desteğiyle de kötüleşen Rusya ile ilişkilerin ciddi şekilde bozulmasına neden oldu. Giderek zorlaşan bu ilişkilere rağmen, Mayıs 2005'te Gürcistan ve Rusya, Batum ve Ahalkalaki'deki Rus askeri üslerinin (Sovyet döneminden kalma) çekildiği ikili bir anlaşmaya vardı.[55] Rusya, 1999 İstanbul Zirvesi sırasında Uyarlanmış Avrupa'da Konvansiyonel Silahlı Kuvvetler Antlaşması'nın kabul edilmesinin ardından boşaltmak zorunda olduğu Abhazya'daki Gudauta üssünden geri çekilmediği halde,[56] Batum ve Ahalkalaki'de bulunan üslerden tüm personel ve teçhizatı Aralık 2007'ye kadar geri çekti.[57]

Rus-Gürcü Savaşı ve sonrası

Gürcistan ve Rusya arasındaki gerilim Nisan 2008'de tırmanmaya başladı.[58][59][60] 1 Ağustos 2008'de Gürcü barış güçlerini taşıyan bir arabayı hedef alan bombalı saldırı meydana geldi. Güney Osetyalı ayrılıkçılar, çatışmaların başlamasına neden olan ve beş Gürcü askerini yaralayan bu olayı kışkırtmaktan sorumluydu. Buna karşılık,[61] birkaç Güney Osetyalı milis vuruldu.[62] Güney Osetyalı ayrılıkçılar 1 Ağustos'ta Gürcü köylerini bombalamaya başladı. Bu topçu saldırıları, 1 Ağustos'tan itibaren Gürcü askerlerinin periyodik olarak karşı ateş açmalarına neden oldu.[58][62][63][64][65]

30 Eylül 2009'da, Avrupa Birliği sponsorluğundaki Gürcistan'daki Çatışmaya İlişkin Bağımsız Uluslararası Gerçek Bulma Misyonu, aylar süren karşılıklı provokasyonlar sürmektekteyken, "Gürcistan'ın Tshinvali kasabasına ve çevresindeki bölgelere yönelik geniş çaplı bir askeri operasyonuyla, 7-8 Ağustos 2008 gecesi açık çatışmalar başladı." şeklinde raporunda ifade etmektedir.[66][67]

7 Ağustos 2008 günü saat 19:00 civarında, Gürcistan Cumhurbaşkanı Miheil Saakaşvili tek taraflı ateşkes ilan etti ve barış görüşmeleri çağrısında bulundu.[68] Ancak, Gürcü köylerine (Güney Osetya çatışma bölgesinde yer alan) yönelik artan saldırılara kısa süre sonra Gürcü birliklerinin silah sesleri eşlik etti [69][70] ve Gürcü askerleri daha sonra 8 Ağustos gecesi sözde Güney Osetya Cumhuriyeti'ne (Tshinvali) doğru harekete geçtiler, 8 Ağustos sabahı Tshinvali'nin merkezine ulaştılar.[71] Bir Gürcü diplomat, 8 Ağustos'ta Rus Kommersant gazetesine verdiği demeçte Tiflis'in Tshinvali'nin kontrolünü ele geçirerek Gürcistan'ın Gürcü vatandaşlarının öldürülmesine müsamaha etmeyeceğini göstermek istediğini söyledi.[72] Rus askeri uzmanı Pavel Felgenhauer'e göre, Oset provokasyonu, önceden planlanmış Rus askeri işgali için bir bahane olarak ihtiyaç duyulan Gürcü tepkisini tetiklemeyi amaçlıyordu.[73] Gürcü istihbaratına [74] ve bazı Rus basınında çıkan haberlere göre, normal (barış gücü olmayan) Rus Ordusu'nun bazı kısımları, Gürcistan'ın askerî harekâtından önce Roki Tüneli üzerinden Güney Osetya topraklarına taşınmıştı.[75]

Rusya, Gürcistan'ı "Güney Osetya'ya saldırmakla" suçladı [76] ve 8 Ağustos 2008'de "barışı uygulama" bahanesiyle Gürcistan'a büyük çaplı bir kara, hava ve deniz saldırısı başlattı.[64] Gürcistan içindeki hedeflere yönelik Rus hava saldırıları da başlatıldı.[77] Ayrılıkçı Abhaz güçleri, Gürcistan'ın elindeki Kodori Geçidi'ne saldırarak 9 Ağustos'ta ikinci bir cephe açtı.[78] Tshinvali, 10 Ağustos'ta Rus ordusu tarafından ele geçirildi.[77] Rus güçleri, Gürcistan'ın Zugdidi,[79] Senaki,[80] Poti[81] ve Gori şehirlerini (ateşkes anlaşmasının müzakerelerinin ardından sonuncusu) işgal etti.[82] Rus Karadeniz Filosu Gürcistan kıyılarını ablukaya aldı.[64]

Güney Osetyalı militanlar, Güney Osetya'daki Gürcülere karşı bir etnik temizlik yürüttüler[83] ve savaş sona erdikten sonra Tshinvali civarındaki Gürcü köylerini yok ettiler.[84] Savaş 192.000 kişiyi yerinden etti [85] ve birçoğu savaştan sonra evlerine dönebilse de, bir yıl sonra yaklaşık 30.000 etnik Gürcü yerinden edildi.[86] Sözde Güney Osetya lideri Eduard Kokoity, Kommersant'ta yayınlanan bir röportajda Gürcülerin geri dönmesine izin vermeyeceğini söyledi.[87][88]

Fransa Cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy, 12 Ağustos 2008'de bir ateşkes anlaşmasını müzakere etti.[89] 17 Ağustos'ta Rusya Devlet Başkanı Dmitri Medvedev, Rus kuvvetlerinin ertesi gün Gürcistan'dan çekilmeye başlayacağını duyurdu.[90] Rusya, Abhazya ve Güney Osetya'yı 26 Ağustos'ta ayrı cumhuriyetler olarak tanıdı.[91] Rusya'nın tanımasına cevaben, Gürcistan hükûmeti Rusya ile diplomatik ilişkilerini kesti.[92] Rus güçleri Abhazya ve Güney Osetya sınırındaki tampon bölgeleri 8 Ekim'de terk etti ve Gürcistan'daki Avrupa Birliği İzleme Misyonu tampon bölgelere gönderildi.[93] Savaştan bu yana Gürcistan, Abhazya ve Güney Osetya'nın Gürcistan'ın işgal altındaki toprakları olduğunu belirtiyor.[94][95]

^ a b Phoenix: The Peoples of the Hills: Ancient Ararat and Caucasus by Charles Burney, David Marshall Lang, Phoenix Press; New Ed edition (31 Aralık 2001) ^ Keys, David (28 Aralık 2003). "Now that's what you call a real vintage: professor unearths 8,000-year-old wine". The Independent. 25 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2017.  ^ "Evidence of ancient wine found in Georgia a vintage quaffed some 6,000 years BC". Euronews. 21 Mayıs 2015. 24 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2015.  ^ Thomas Stöllner, Irina Gambaschidze (2014) The Gold Mine of Sakdrisi and Earliest Mining and Metallurgy in the Transcausus and the Kura-Valley System 18 Kasım 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ^ "Christianity and the Georgian Empire" (early history) Library of Congress, March 1994, webpage:LCweb2-ge0015 5 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. ^ David Marshall Lang (1997). Lives and Legends of the Georgian Saints (2 bas.). St. Vladimir's Seminary Press. ISBN 978-0913836293.  ^ Ronald Grigor Suny. Armenia, Azerbaijan, and Georgia – "Christianity and the Georgian Empire". DIANE Publishing, 1 April 1996, s. 158 ^ Mikaberidze, Alexander (2015). Historical Dictionary of Georgia (2 bas.). Rowman & Littlefield. ss. 527-529. ISBN 978-1-4422-4146-6. 1 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2017.  ^ "Georgia iii. Iranian elements in Georgian art and archeology". 17 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2015.  ^ Cyril Toumanoff (1967). Studies in Christian Caucasian History. Georgetown University Press. ss. 83-84, 377.  ^ Sketches of Georgian Church History by Theodore Edward Dowling ^ Dr Stephen H Rapp Jr. The Sasanian World through Georgian Eyes: Caucasia and the Iranian Commonwealth in Late Antique Georgian Literature 16 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Ashgate Publishing, Ltd., 28 Eylül 2014. 1472425529 p 160 ^ Ronald Grigor Suny. The Making of the Georgian Nation Indiana University Press, 1994 0-253-20915-3 p 22 ^ Suny (1994), s. 29 ^ Smith, Graham; Vivien Law (1998). Nation-building in the post-Soviet borderlands. Cambridge University Press. s. 56. ISBN 978-0-521-59968-9.  ^ Alexei Zverev, Ethnic Conflicts in the Caucasus; Graham Smith, Edward A Allworth, Vivien A Law et al., ss. 56–58; Abkhaz by W. Barthold [V. Minorsky] in the Encyclopaedia of Islam; The Georgian-Abkhaz State (summary), by George Anchabadze, in: Paul Garb, Arda Inal-Ipa, Paata Zakareishvili, editors, Aspects of the Georgian-Abkhaz Conflict: Cultural Continuity in the Context of Statebuilding, Volume 5, 26–28 Ağustos 2000. ^ Rapp 2007, s. 145 ^ David Marshall Lang (1976). Modern History of Soviet Georgia. Londra: Greenwood Press. s. 29. ISBN 978-0837181837.  ^ Ivana Marková; Alex Gillespie, (Ed.) (2011). Trust and Conflict: Representation, Culture and Dialogue. Cultural Dynamics of Social Representation. s. 43. ISBN 978-0415593465.  ^ Howard Aronson; Dodona Kiziria (1999). Georgian Literature and Culture. Slavica. s. 119. ISBN 978-0893572785.  ^ Suny, Ronald Grigor (1996). Armenia, Azerbaijan, and Georgia. DIANE Publishing. s. 184. ISBN 978-0-7881-2813-4. 21 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2017. The Knight in the Panther Skin occupies a unique position as the Georgian national epic.  ^ (Gürcüce) Javakhishvili, Ivane (1982), k'art'veli eris istoria (The History of the Georgian Nation), vol. 2, ss. 184–187. Tbilisi State University Press. ^ a b Eastmond, s. 109. ^ Imagining history at the crossroads: Persia, Byzantium, and the architects of the written Georgian past, Volume 2 p 652. University of Michigan 1997. 1997. ISBN 9780591308280. Erişim tarihi: 25 Eylül 2016.  ^ Eastmond, s. 93-95. ^ René Grousset, Rene (1991). 'The Empire of the Steppes. Rutgers University Press. s. 260.  ^ Mikaberidze, Alexander (2015). Historical Dictionary of Georgia (2 bas.). Rowman & Littlefield. s. xxxi. ISBN 978-1442241466.  ^ ჯაოშვილი, ვახტანგ (1984). საქართველოს მოსახლეობა XVIII-XX საუკუნეებში: დემოგრაფიულ-გეოგრაფიული გამოკვლევა (1 bas.). მეცნიერება. s. 72.  ^ Ronald Grigor Suny. "The Making of the Georgian Nation" Indiana University Press, 1994. s. 55 ^ Георгиевский трактат [Treaty of Georgievsk] (Rusça). Moscow State University. 24 Temmuz 1783. 1 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2015.  ^ "Relations between Tehran and Moscow, 1797–2014". 19 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2015.  ^ Mikaberidze, Alexander (2009), Burnham, Robert (Ed.), Peter Bagration: The Best Georgian General of the Napoleonic Wars, The Napoleon Series, 16 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 19 Şubat 2019  ^ Gvosdev (2000), s. 85. ^ Avalov (1906), s. 186. ^ Gvosdev (2000), s. 86. ^ Lang (1957), s. 249. ^ Lang (1957), s. 251. ^ Lang (1957), s. 247. ^ Lang (1957), s. 252. ^ Timothy C. Dowling Russia at War: From the Mongol Conquest to Afghanistan, Chechnya, and Beyond 8 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. pp 728 ABC-CLIO, 2 Aralık 2014 1598849484 ^ Suny, Ronald Grigor (1994), The Making of the Georgian Nation: 2nd edition, s. 64. Indiana University Press, 0253209153 ^ Allen F. Chew: An Atlas of Russian History: Eleven Centuries of Changing Borders. Yale University Press, 1970, s. 74. ^ Stefan Talmon (1998), Recognition of Governments in International Law, ss. 289–290. Oxford University Press, 0-19-826573-5. ^ Широков, И. В.; Тарасов, А. А. (2010). Наша маленькая Хоста – Исторический очерк (Rusça). Sochi. 20 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2014.  ^ Knight, Amy. Beria: Stalin's First Lieutenant, Princeton University Press, Princeton, New Jersey, s. 237, 978-0-691-01093-9. ^ "Ethnic tensions: War in the Caucasus is Stalin's legacy 20 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". The Independent. 17 Ağustos 2008. ^ "Georgian World War II hero's remains return home". Agenda.ge. 30 Eylül 2015. 21 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2020.  ^ "Government of Georgia:About Georgia". gov.ge. 21 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2016.  ^ a b c "Georgia: Abkhazia and South Ossetia". www.pesd.princeton.edu. Encyclopedia Princetoniensis. 4 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2019.  ^ "Georgia/Abchasia: Violations of the laws of war and Russia's role in the conflict". Hrw.org. March 1995. 20 Şubat 2001 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2016.  ^ "Russia – The Ingush–Ossetian conflict in the Prigorodnyi region". Human Rights Watch/Helsinki. May 1996. 13 Mayıs 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2007.  ^ "EurasiaNet Eurasia Insight – Georgia's Rose Revolution: Momentum and Consolidation". Eurasianet.org. 5 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2009.  ^ "არჩევნების ისტორია". Tabula. 17 Ağustos 2016. 7 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2017. (Gürcüce) ^ Gorshkov, Nikolai (19 Eylül 2002). "Duma prepares for Georgia strike". BBC News. 29 Eylül 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2009.  ^ "Russia, Georgia strike deal on bases". Civil Georgia, Tbilisi. 30 Mayıs 2005. 13 Ağustos 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi.  ^ Russia's retention of Gudauta base – An unfulfilled CFE treaty commitment 5 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Socor, Vladirmir. The Jamestown Foundation. 22 Mayıs 2006 ^ "Russia Hands Over Batumi Military Base to Georgia". Civil Georgia, Tbilisi. 13 Kasım 2007. 14 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2009.  ^ a b Brian Whitmore (12 Eylül 2008). "Is The Clock Ticking For Saakashvili?'". RFE/RL. 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2014.  ^ "Russia criticised over Abkhazia". BBC News. 24 Nisan 2008. 15 Ağustos 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2015.  ^ "Russia says UN Abkhazian refugee resolution counterproductive". RIA Novosti. 16 Mayıs 2008. 9 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2015.  ^ "Countdown in the Caucasus: Seven days that brought Russia and Georgia to war". Financial Times. 26 Ağustos 2008. 20 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi.  ^ a b Marc Champion; Andrew Osborn (16 Ağustos 2008). "Smoldering Feud, Then War". The Wall Street Journal. 18 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2020.  ^ Luke Harding (19 Kasım 2008). "Georgia calls on EU for independent inquiry into war". The Guardian. 13 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2017.  ^ a b c Roy Allison (2008). "Russia resurgent? Moscow's campaign to 'coerce Georgia to peace'" (PDF). International Affairs. 84 (6): 1145-1171. doi:10.1111/j.1468-2346.2008.00762.x. 23 Nisan 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2015.  ^ Jean-Rodrigue Paré (13 Şubat 2009). "The Conflict Between Russia and Georgia". Parliament of Canada. 2 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2015.  ^ "Georgia 'started unjustified war'". BBC News. 30 Eylül 2009. 20 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2019.  ^ "EU Report: Independent Experts Blame Georgia for South Ossetia War". Der Spiegel. 21 Eylül 2009. 2 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2019.  ^ "Saakashvili Appeals for Peace in Televised Address". Civil.Ge. 7 Ağustos 2008. 19 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2014.  ^ "The Goals Behind Moscow's Proxy Offensive in South Ossetia". The Jamestown Foundation. 8 Ağustos 2008. 26 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2014.  ^ "Georgian conflict puts U.S. in middle". Chicago Tribune. 9 Ağustos 2008. 16 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2014.  ^ Peter Finn (17 Ağustos 2008). "A Two-Sided Descent into Full-Scale War". The Washington Post. 6 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2017.  ^ Allenova, Olga (8 Ağustos 2008). Первая миротворческая война (Rusça). Kommersant. 23 Ağustos 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2015.  ^ Pavel Felgenhauer (14 Ağustos 2008). "The Russian-Georgian War was Preplanned in Moscow". 20 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2014.  ^ Chivers, C.J. (15 Eylül 2008). "Georgia Offers Fresh Evidence on War's Start". The New York Times. 16 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2017.  ^ СМИ: российские войска вошли в Южную Осетию еще до начала боевых действий (Rusça). NEWSru.com. 11 Eylül 2008. 2 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2015.  ^ "Russian Federation: Legal Aspects of War in Georgia". Library of Congress. 16 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi.  ^ a b Harding, Luke (11 Ağustos 2008). "I got my children out minutes before the bombs fell". The Guardian. 5 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2017.  ^ "Abkhaz separatists strike disputed Georgia gorge". Reuters. 9 Ağustos 2008. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2017.  ^ "Russia opens new front, drives deeper into Georgia". Associated Press. 11 Ağustos 2008. 14 Ağustos 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi.  ^ Schwirtz, Michael; Barnard, Anne; Kramer, Andrew E. (11 Ağustos 2008). "Russian Forces Capture Military Base in Georgia". The New York Times. 22 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2017.  ^ Kramer, Andrew E.; Barry, Ellen (12 Ağustos 2008). "Russia, in Accord With Georgians, Sets Withdrawal". The New York Times. 9 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2017.  ^ Steven Lee Myers (13 Ağustos 2008). "Bush, Sending Aid, Demands That Moscow Withdraw". The New York Times. 29 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2017.  ^ "Report. Volume I" (PDF). Independent International Fact-Finding Mission on the Conflict in Georgia. Eylül 2009. s. 27. 7 Ekim 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.  ^ "Amnesty International Satellite Images Reveal Damage to South Ossetian Villages After..." Reuters. 9 Ekim 2008. 22 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi.  ^ "Civilians in the line of fire" (PDF). Amnesty International. November 2008. 22 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Eylül 2014.  ^ "Georgia Marks Anniversary of War". BBC News. 7 Ağustos 2009. 8 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2014.  ^ Эдуард Кокойты: мы там практически выровняли все (Rusça). Kommersant. 15 Ağustos 2008. 16 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2014.  ^ "Rights Groups Say South Ossetian Militias Burning Georgian Villages". RFE/RL. 30 Eylül 2008. 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2014.  ^ "Russia Endorses Six-Point Plan". Civil.Ge. 12 Ağustos 2008. 12 Ağustos 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2008.  ^ Kunkle, Fredrick (18 Ağustos 2008). "Bush, European Leaders Urge Quick Withdrawal From Georgia". The Washington Post. 30 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2017.  ^ "Statement by President of Russia Dmitry Medvedev". The Kremlin. 26 Ağustos 2008. 2 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi.  ^ "Georgia breaks ties with Russia". BBC News. 29 Ağustos 2008. 6 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2014.  ^ "Russia hands over control of Georgian buffer zones to EU". RIA Novosti. 9 Ekim 2008. 12 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi.  ^ "Resolution of the Parliament of Georgia on the Occupation of the Georgian Territories by the Russian Federation". 29 Ağustos 2008. 3 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi.  ^ "Abkhazia, S.Ossetia Formally Declared Occupied Territory". Civil.Ge. 28 Ağustos 2008. 3 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2018.