Tuvana

( Tyana )

Tyana, Tiana (gr. Τύανα) – starożytne miasto w Kapadocji, położone u podnóża gór Taurus jedno z najstarszych miast Azji Mniejszej, dzisiejsze Kemerhisar w południowej Turcji.

Ośrodek miejski istniejący pod nazwą Tuwanuwa już w połowie II tysiąclecia p.n.e. jako jedno z ważnych miast państwa starohetyckiego, wymienione w tzw. edykcie Telepinu[1]. Znane później pod luwijską nazwą Tuwana, było istotnym punktem na szlaku wiodącym przez Wrota Cylicyjskie do Syrii i w VIII w. p.n.e. stolicą jednego z państw neohetyckich rządzonego przez króla Warpalawasa. Ksenofont wymienia je pod nazwą Dana mówiąc o mieście „wielkim i bogatym” (Anabasis II, 7)[2].

W okresie hellenistycznym przybrało nazwę Tyana (pierwotnie Thoana), którą Arrian wyjaśnia jako pochodzącą od mitycznego założyciela – trackiego króla Thoasa (Periplus Ponti Euxini 7). Stąd okoliczne terytorium zaczęto określać jako Tyanitis. W królestwie Kapadocji Tyana była drugim z dwóch właściwych miast na jego terytorium. Strabon w swym dziele – znaną mu także jako Eusebeia Tauryjska (Εὐσέβεια ἡ πρὸς Ταύρῳ), a przemianowaną tak na cześć króla Ariaratesa Eusebesa – umiejscawia ją w Kapadocji, u podnóża gór Taurus i nieopodal Wrót Cylicyjskich (Geographia XII, 537; XIII, 587). W wykazie miast kapadockich wspomina o niej też Pliniusz (Naturalis historia VI 3, 3)

 
Pozostałości rzymskiego akweduktu

Obok Cezarei była również drugim najważniejszym miastem rzymskiej Kapadocji, którego świetność podkreślał wybudowany za panowania Trajana i Hadriana okazały akwedukt. Za rządów Karakalli zyskało ono dodatkowo status kolonii (Antoniana Colonia Tyana), a od 372 pełniło funkcję stolicy odrębnej prowincji Cappadocia Secunda.

Miasto sławne było ze świątyni Zeusa Asbamejskiego (później Jowisza, rzym. Iuppiter Asbamaeus) koło źródła Asbamaion. Owidiusz w jego okolicy (mylnie sytuując je we Frygii) umieszcza akcję mitu o Filemonie i Baucis (Metamorfozy VIII, 616-715). W 175 r. w pobliżu zmarła Faustyna Młodsza[3]. Od czasów starożytnych miasto słynęło także jako miejsce rodzinne neopitagorejczyka Apoloniusza[4], zwanego Cudotwórcą (Thaumaturgos), który swym wstawiennictwem ocalił je przed rzezią mieszkańców i spustoszeniem po zdobyciu przez wojska Aureliana w 272 r.[5] Po krótkim panowaniu zmarł w Tyanie cesarz Tacyt (276)[6]. W IV wieku poniósł tam śmierć męczeńską św. Orestes[7].

Dla Bizantyjczyków była to ważna twierdza dzięki strategicznemu usytuowaniu na szlaku cylicyjsko-syryjskim i na pograniczu z kalifatem Umajjadów, co sprawiło, że miasto stało się częstym celem niszczących najazdów muzułmańskich. Po długotrwałym oblężeniu przez Arabów (707-09) spustoszone i wyludnione, potem częściowo odbudowane, lecz ponownie zajęte przez Abbasydów w 806 i 831, od pierwszej połowy X w. podupadało coraz bardziej. W XI wieku znalazło się w granicach państwa Seldżuków, przyjmując turecką nazwę Kilisehisar (Kilis Hisar), a w późniejszych czasach – Kemerhisar, nawiązującą do łuków rzymskiego akweduktu.

W chrześcijaństwie stolica metropolii kościelnej utworzonej w 372, w czasach bizantyjskich zwana także Chrystupolis (Χριστούπολις), skąd znani są biskupi z okresu IV-XI w. Obecnie biskupstwo tytularne Kościoła rzymskokatolickiego[8].

Wraz z trzema innymi, jedno z nielicznych zidentyfikowanych z całkowitą pewnością miast Hetytów (Encyclopædia Britannica, dz. cyt. w bibliografii, t. 28, s. 933). Ksenofont: Wyprawa Cyrusa, Warszawa: Czytelnik, 1955, s. 30. „...Nagle zachorowała i umarła we wsi Halala u podnóża gór Tauru” (Historia Augusta, Marek Antoninus Filozof 26,4); w następstwie miejscowość przemianowano na Faustinopolis. Der Kleine Pauly, dz. cyt. Por. Historia Augusta, Boski Aurelian 22-25. Por. Aureliusz Wiktor, De caesaribus 36,2. Za rządów Dioklecjana, prawdopodobnie w 304 r. (zob. stronę Nominis [1]). Encyklopedia katolicka. Lublin: Tow. Naukowe KUL, 2013, t. XIX, kol. 780.
Photographies by:
Zones
Statistics: Position
4244
Statistics: Rank
25525

Dodaj komentarz

To pytanie sprawdza czy jesteś człowiekiem i zapobiega wysyłaniu spamu.

Bezpieczeństwo
947826153Click/tap this sequence: 6161

Google street view

Where can you sleep near Tyana ?

Booking.com
487.372 visits in total, 9.187 Points of interest, 404 Cele, 5 visits today.