Taxila stond van de 5e eeuw v. Chr. tot de 5e eeuw n. Chr. onder het bewind van zeven verschillende, elkaar opeenvolgende naties: de Perzen, de Macedoniërs, de Maurya's, de Bactrische Grieken, de Scythen (Śaka's), de Parthen en de Kushanen.

Perzen

Volgens John Hubert Marshall maakte Taxila waarschijnlijk deel uit van het Achaemeniden Rijk van Perzië, maar los van de vermelding van Taxila in de boeddhistische Jataka's als universiteitsstad, beroemd om haar kunsten en wetenschappen, is er weinig over bekend vóór de invasie van Alexander de Grote.

Macedoniërs  Een kaart van Alexanders campagne in het Oude India

Alexander ontving de onderwerping van Taxila in de lente van 326 v. Chr. Hij verbleef er enkele weken in voorbereiding op de aanval op Porus. De stad was toen erg rijk, dichtbevolkt en goed bestuurd, met gebied dat reikte van de Indus tot de Hydaspes. Er kwamen, volgens de overlevering van Alexanders expeditie, polygamie en satī voor, meisjes die te arm waren om te worden uitgehuwelijkt werden op de markt verkocht en de overledenen werden voor de gieren geworpen. Āmbhi (Omphis of Taxiles) was destijds koning en in oorlog met Porus en Abhisāra. Āmbhi hoopte op Alexanders hulp om zijn tegenstanders te overwinnen en stuurde gezanten vooruit naar Und (Udabhānda) om Alexander te ontmoeten. Āmbhi leidde zijn troepen naar Alexander om zijn diensten aan te bieden, onderhield hem in Taxila en stuurde 5000 man om Alexander te steunen in zijn aanval op Porus. In ruil mocht Āmbhi in het bezit van zijn gebied blijven en na de vrede met Porus werd zijn positie alleen nog maar versterkt.

Binnen zes jaar na Alexanders overlijden in 323 v, Chr., trok de Griekse gouverneur Eudemus zich uit de Indusvallei terug, om Eumenes bij te staan in diens strijd tegen Antiochus.

Maurya's

Rond die tijd dreef Chandragupta Maurya de Griekse garnizoenen ten oosten van de Indus uit en nam Taxila op in zijn Rijk van Magadha.

Seleucus I Nicator probeerde de verloren bezittingen van Alexander te heroveren in 305 v. Chr., maar hij was gedwongen een haastige en vernederende vrede te sluiten met Chandragupta; alle oude Macedonische provincies, tot aan de Hindoe Kush, werden aan Chandragupta overgedragen. Onder diens zoon Bindusāra, kon Taxila het Maurische juk afschudden, maar door Chandragupta's kleinzoon, kroonprins Aśoka werd Taxila weer onderworpen. Onder zijn vader Bindusara, regeerde Asoka als onderkoning over Taxila. Onder Asoka won het boeddhisme aan invloed. Na Asoka's dood in 231 v. Chr. brak het rijk op en hervond Taxila korte tijd haar onafhankelijkheid.

 Dionysuskop met satersoren, Sirkap, Taxila, uit Marshalls A Guide to Taxila (1918) Bronzen beeldje van Harpocrates, de Egyptische kindgod van stilte, met daarom een vinger aan de mond, Laat-Hellenistisch, waarschijnlijk 1e eeuw v. Chr., Sirkap, Taxila, uit Marshalls A Guide to Taxila (1918)Bactrische Grieken

Grieken vielen rond 190 v. Chr. onder Demetrius, schoonzoon van Antiochus de Grote, vanuit Bactrië binnen. Twintig jaar later nam Eucratides Bactrië en delen van zijn Indiase bezittingen, waaronder Taxila, van Demetrius af. Van Demetrius en Eucratides stamden twee elkaar rivaliserende families, waarvan Griekse koningen over Taxila regeerden: zoals Apollodotus, Menander I en Antialcidas.

Scythen

Na honderd jaar Bactrische overheersing kwamen Scythen (Śaka's in India) uit het westen, die de Grieken verdrongen. Zij waren al lange tijd gevestigd in de Parthische provincie Seistan, waarvandaan ze Arachosia innamen. De Parth Vonones nam in Arachosia de regering op zich. De Scythische leider Maues stootte naar het oosten door en nam het koninkrijk Taxila in (omstreeks 85-80 v. chr.). Azes I volgde Maues op rond 58 v. Chr. Na Azes I kwamen Azilises en Azes II.

Parthen

Na de dood van Azes II verenigde in het derde decennium de Parth Gondophares de koninkrijken van Taxila en Arachosia. Sint Thomas de Apostel werd, volgens christelijke geschriften, aan het hof van Gondopharnes ontvangen. Gondopharnes annexeerde de Kaboelvallei, overmeesterde er het Griekse vorstendom en zette prins Hermaeus af. Later, toen de autoriteit van Gondopharnes afnam, namen de satrapen van de verschillende provincies zelf het bestuur in handen. Munten van Sasan, Sapedanes en Satavastra werden in Taxila gevonden. Gedurende deze Indo-Parthische overheersing bracht Apollonius van Tyana, waarschijnlijk in het jaar 44, een bezoek aan Taxila. Marshall acht het waarschijnlijk dat Apollonius werkelijk Taxila heeft bezocht en dat zijn biograaf Philostratus toegang had tot de notities van Apollonius' metgezel Damis.[1]

Rond het jaar 46 zou de in de Oudheid vermaarde, neopythagoreïsche filosoof Apollonius van Tyana vier dagen een bezoek hebben gebracht aan Phraotes, de Indiase koning, die in Taxila zijn paleis had. Phraotes was onafhankelijk van Vardanes, de Parthische koning van Babylon en heerste over de satrapie van Gandhāra. Phraotes zou de kleinzoon zijn van een koning met dezelfde naam. Philostratus (ca. 170 - ca. 247) schreef in opdracht van keizerin Julia Domna een biografie over Apollonius. In het verhaal wordt een tempel beschreven buiten de stad met in het heiligdom bronzen platen over de geschiedenis van Poros en Alexander de Grote. In de stad zou een tempel van Helios hebben gestaan met een cultusbeeld, dat uit parels was opgebouwd. Phraotes en zijn vader zouden tot filosoof zijn opgeleid door de wijzen, die Apollonius na zijn bezoek aan Taxila ontmoette. Hij zou vier maanden bij Iarchas, de oudste van de brahmaanse wijzen, blijven en zijn hele leven de lof hebben gezongen van de wijsheid van de Indiërs.

Kushanen

Taxila behoorde met Mathura en Baghram tot de hoofdsteden van het Kushanrijk (30 - 375). Nadat Hermaeus uit Kaboel was verdreven door Gondopharnes, lijkt hij een alliantie te hebben gevormd met Kujūla Kadphises, de machtige leider van de Kushanen, en met diens hulp Kaboel te hebben herwonnen. Daarna verenigden Hermaeus en Kadphises hun krachten om Gandhara en Taxila te veroveren. De Kushanen waren een stam van de Yueh-chih, die oorspronkelijk uit Noord-west China kwamen. Waarschijnlijk namen Hermaeus en Kadphises tussen 50 en 60 de Kaboelvallei en Taxila van de Parthen over. Enige jaren later werd Kujūla Kadphises opgevolgd door Wima Kadphises. In de 2e eeuw kwam Kanishka aan de macht en na hem Huvishka en Vasudeva. Kanishka maakte Purushapura (peshawar) tot zijn winterhoofdstad. Na de dood van Vasudeva, waarschijnlijk in de eerste helft van de 3e eeuw, nam de macht van het Kushanrijk af.

In de 5e eeuw vielen de Witte Hunnen of Hephthalieten binnen. De Chinese pelgrim Fa Hien bezocht de boeddhistische monumenten in Taxila. De boeddhistische heiligdommen waren toen nog in bloei en intact. De verwoesting is hoogstwaarschijnlijk het werk van de Witte Hunnen, die na het jaar 455 over India trokken. Ze namen niet alleen het koninkrijk van de Kushanen over, maar uiteindelijk ook het grote Gupta Rijk. Taxila herstelde zich niet van deze ramp. Hsuan Tsang bezocht Taxila in de 7e eeuw, toen het afhankelijk was van Kashmir en de kloosters in puin lagen.

↑ A Guide to Taxila, p.15