အနောက်ဆာဟာရ (အာရပ်- الصحراء الغربية < i lang="ar-Latn">aṣ-Ṣaḥrā' al-Gharbiyyah; ဘာဘာဘာသာစကားများ- Taneẓroft Tutrimt; စပိန် Sáhara Occidental) သည် အနောက်မြောက်ဘက်ကမ်းရိုးတန်းနှင့် အာဖရိကမြောက်ပိုင်းနှင့် အနောက်ဘက်ရှိ Maghreb ဒေသရှိ အငြင်းပွားနယ်မြေတစ်ခုဖြစ်သည်။ နယ်မြေ၏ 20% ခန့်ကို ကိုယ်ပိုင်ကြွေးကြော်ထားသော Sahrawi အာရပ်ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံ (SADR) က ထိန်းချုပ်ထားပြီး ကျန် 80% ကို အိမ်နီးချင်း မော်ရိုကိုက သိမ်းပိုက်ထားသည်။ ၎င်း၏ မျက်နှာပြင်ဧရိယာသည် 266,000 စတုရန်းကီလိုမီတာ (103,000 စတုရန်းမိုင်) ရှိသည်။ ၎င်းသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် လူဦးရေကျဲပါးဆုံး နယ်မြေများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်ပြီး အဓိကအားဖြင့် ကန္တာရမြေပြန့်များ ပါဝင်သည်။ လူဦးရေ 500,000 ကျော်သာရှိမည်ဟု ခန့်မှန်းထားပြီး 40% နီးပါးသည် အနောက်ဆာဟာရရှိ အကြီးဆုံးမြို့ဖြစ်သည့် Laayoune တွင် နေထိုင်ကြသည်။

မော်ရိုကို တောင်းဆိုမှုအပြီး ၁၉၆၃ ခုနှစ်ကတည်းက အနောက်ဆာဟာရကို စပိန်က သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး ၁၉၆၃ ခုနှစ်ကတည်းက ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်မရှိသော နယ်မြေများစာရင်းတွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ထိုစာရင်းတွင် လူဦးရေအများဆုံး နယ်မြေဖြစ်ပြီး ယခုအချိန်အထိ ဧရိယာတွင် အကြီးဆုံးဖြစ်သည်။ 1965 ခုနှစ်တွင် ကုလသမဂ္ဂအထွေထွေညီလာခံသည် အနောက်ဆာဟာရအရေးနှင့်ပတ်သက်၍ ၎င်း၏ပထမဆုံးဆုံးဖြတ်ချက်ကို ချမှတ်ခဲ့ပြီး စပိန်အား ပိုင်နက်နယ်မြေအဖြစ် သတ်မှတ်ရန် တောင်းဆိုခဲ့သည်။ တစ်နှစ်အကြာတွင် စပိန်မှ ကိုယ်ပိုင်ပြဌာန်းခွင့်ဆိုင်ရာ လူထုဆန္ဒခံယူပွဲကျင်းပရန် တောင်းဆိုသည့် အထွေထွေညီလာခံမှ ဆုံးဖြတ်ချက်အသစ်ကို အတည်ပြုခဲ့သည်။ 1975 ခုနှစ်တွင် စပိန်သည် နယ်မြေစိုးမိုးရေးထိန်းချုပ်မှုကို မော်ရိုကို (၁၉၅၇ ခုနှစ်ကတည်းက နယ်မြေအဖြစ် တရားဝင်တောင်းဆိုခဲ့သော) နှင့် Mauritania တို့၏ ပူးတွဲအုပ်ချုပ်မှုသို့ စွန့်လွှတ်ခဲ့သည်။ အယ်လ်ဂျီးရီးယားနိုင်ငံ၊ Tindouf တွင် ပြည်နှင်ဒဏ်ခံရသော အစိုးရနှင့်အတူ SADR ကို ကြွေးကြော်ထားသည့် Sahrawi အမျိုးသားရေးလှုပ်ရှားမှုအဖွဲ့ Polisario Front နှင့် ထိုနိုင်ငံများကြား စစ်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ Mauritania သည် ၎င်း၏တောင်းဆိုချက်များကို 1979 ခုနှစ်တွင် ရုပ်သိမ်းခဲ့ပြီး မော်ရိုကိုသည် နောက်ဆုံးတွင် မြို့ကြီးများနှင့် သဘာဝအရင်းအမြစ်အများစုအပါအဝင် နယ်မြေအများစုကို ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။ United Nations သည် Polisario Front ကို Sahrawi လူမျိုးများ၏ တရားဝင်ကိုယ်စားလှယ်အဖြစ် မှတ်ယူထားပြီး Sahrawis တွင် ကိုယ်ပိုင်ပြဌာန်းခွင့်ရှိသည်ကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားသည်။

ကုလသမဂ္ဂက ကမကထပြုသော ၁၉၉၁ ခုနှစ် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး သဘောတူညီပြီးကတည်းက နှစ်- အတ္တလန္တိတ်ကမ်းရိုးတန်း အများစုအပါအဝင် နယ်မြေသုံးပုံတစ်ပုံကို ပြင်သစ်နှင့် အမေရိကန်တို့မှ တိတ်တဆိတ်ထောက်ခံမှုဖြင့် မော်ရိုကိုအစိုးရမှ အုပ်ချုပ်ခဲ့သည်။ ကျန်နယ်မြေများကို အယ်လ်ဂျီးရီးယားမှ ကျောထောက်နောက်ခံပြုထားသော SADR မှ အုပ်ချုပ်သည်။ မော်ရိုကိုအနောက်ဆာဟာရတံတိုင်းအပြင်ဘက်ကမ်းခြေ၏တစ်ခုတည်းသောအစိတ်အပိုင်းသည် Ras Nouadhibou ကျွန်းဆွယ်အပါအဝင်တောင်ဘက်စွန်းဖြစ်သည်။ နိုင်ငံတကာတွင်၊ ရုရှားကဲ့သို့သော နိုင်ငံများသည် တစ်ဖက်နှင့်တစ်ဖက် တောင်းဆိုမှုများအပေါ် ယေဘူယျအားဖြင့် ရှင်းရှင်းလင်းလင်းနှင့် ဘက်မလိုက်သော ရပ်တည်ချက်တစ်ရပ်ကို ခံယူကြပြီး ငြိမ်းချမ်းသော ဆုံးဖြတ်ချက်တစ်ရပ်ကို သဘောတူရန် နှစ်ဘက်စလုံးကို ဖိအားပေးခဲ့သည်။ မော်ရိုကိုနှင့် ပိုလီဆာရီယိုနှစ်နိုင်ငံစလုံးသည် အထူးသဖြင့် ဖွံ့ဖြိုးဆဲကမ္ဘာရှိ အာဖရိက၊ အာရှနှင့် လက်တင်အမေရိကနိုင်ငံများမှ တရားဝင်အသိအမှတ်ပြုမှုကို စုဆောင်းခြင်းဖြင့် ၎င်းတို့၏တောင်းဆိုမှုများကို မြှင့်တင်ရန် ကြိုးပမ်းခဲ့ကြသည်။ Polisario Front သည် ပြည်နယ် 46 မှ SADR အတွက် တရားဝင်အသိအမှတ်ပြုမှုရရှိခဲ့ပြီး အာဖရိကသမဂ္ဂတွင် အဖွဲ့ဝင်အဖြစ် ထပ်တိုးခဲ့သည်။ မော်ရိုကိုသည် ၎င်း၏ရာထူးအတွက် အာဖရိကအစိုးရအများအပြားနှင့် မွတ်စလင်ကမ္ဘာနှင့် အာရပ်လိဂ်အများစုထံမှ ထောက်ခံမှုရရှိထားသည်။ ဖြစ်ရပ်နှစ်ခုစလုံးတွင် မော်ရိုကိုနိုင်ငံနှင့် ဆက်ဆံရေး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုအပေါ် မူတည်၍ လွန်ခဲ့သည့် ဆယ်စုနှစ် နှစ်ခုကျော်အတွင်း အသိအမှတ်ပြုမှုများကို တိုးချဲ့ကာ အပြန်ပြန်အလှန်လှန် ရုပ်သိမ်းခဲ့သည်။

2020 ခုနှစ်အထိ၊ အနောက်ဆာဟာရ၏အစိတ်အပိုင်းများပေါ်တွင် မော်ရိုကိုအချုပ်အခြာအာဏာကို ကုလသမဂ္ဂ၏ အခြားအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံအဖြစ် တရားဝင်အသိအမှတ်မပြုဖူးပါ။ 2020 ခုနှစ်တွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် အစ္စရေးနှင့် မော်ရိုကို ဆက်ဆံရေး ပုံမှန်ပြန်ဖြစ်အောင် လဲလှယ်ခြင်းဖြင့် အနောက်ဆာဟာရအပေါ် မော်ရိုကို အချုပ်အခြာအာဏာကို အသိအမှတ်ပြုခဲ့သည်။

1984 ခုနှစ်တွင် အာဖရိကသမဂ္ဂ၏ နောင်တော်ဖြစ်သည့် အာဖရိကစည်းလုံးညီညွတ်ရေးအဖွဲ့က SADR ကို ၎င်း၏ နိုင်ငံများထဲမှ တစ်ခုအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုခဲ့သည်။ မော်ရိုကိုကဲ့သို့ အဆင့်အတန်းတူညီသော အဖွဲ့ဝင် အပြည့်ရှိပြီး မော်ရိုကိုသည် OAU အဖွဲ့ဝင်အဖြစ်ကို ဆိုင်းငံ့ထားခြင်းဖြင့် ကန့်ကွက်ခဲ့သည်။ မော်ရိုကိုနိုင်ငံသည် ဇန်နဝါရီ ၃၀ ရက်တွင် မော်ရိုကိုနှင့် SADR အကြား ပဋိပက္ခဖြစ်ပွားနေသော တောင်းဆိုချက်များကို ငြိမ်းချမ်းစွာဖြေရှင်းနိုင်စေရန်နှင့် တံတိုင်းများထပ်မံတည်ဆောက်ခြင်းဖြင့် ၎င်း၏သီးသန့်စစ်ရေးထိန်းချုပ်မှုတိုးချဲ့မှုကို ရပ်တန့်စေခြင်းဖြင့် မော်ရိုကိုအား အာဖရိကသမဂ္ဂတွင် လက်ခံခဲ့သည်။ ၎င်းတို့၏ ပဋိပက္ခများ မပြေလည်မချင်း အာဖရိကသမဂ္ဂသည် မော်ရိုကို၏ အချုပ်အခြာပိုင် နယ်မြေများနှင့် SADR တို့ကို ပိုင်းခြားထားသည့် နယ်နိမိတ်နှင့် ပတ်သက်၍ တရားဝင် ကြေညာချက် တစုံတရာ ထုတ်ပြန်ခြင်း မရှိသေးပေ။ ယင်းအစား၊ အာဖရိကသမဂ္ဂသည် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားရန်နှင့် ၎င်း၏အဖွဲ့ဝင်နှစ်နိုင်ငံကြား ငြိမ်းချမ်းရေးသဘောတူညီချက်ရရှိရန် ကုလသမဂ္ဂမစ်ရှင်တွင် ပါဝင်ဆောင်ရွက်သည်။ အာဖရိကသမဂ္ဂသည် အနောက်ဆာဟာရအတွင်း မော်ရိုကိုမှတည်ဆောက်ထားသော de facto နယ်နိမိတ်အနီးရှိ ကြားခံဇုန်ကို ထိန်းချုပ်ရန် ချထားပေးသည့် ကုလသမဂ္ဂမစ်ရှင်တွင် ငြိမ်းချမ်းရေးထိန်းသိမ်းမှုအား ပံ့ပိုးပေးပါသည်။