Zimanê kurdî ( Kurdish languages )

ကာ့ဒ် (Kurdî၊ کوردی) သည် ကာဒစ်စတန်နှင့် ကာ့ဒ်လူမျိုးများ နေထိုင်ရာဒေသရှိ ကာ့ဒ်များပြောဆိုသော ဘာသာစကား သို့မဟုတ် ဘာသာစကားအုပ်စုတစ်ခုဖြစ်သည်။ ကာ့ဒ်ဘာသာစကားသည် အင်ဒို-ဥရောပဘာသာစကား မိသားစုရှိ အနောက်အီရန်ဘာသာစကားများနှင့် သက်ဆိုင်သည့် ဒေသိယသန္တာန်တစ်ခုဖြစ်သည်။ ကာ့ဒ်ဘာသာစကား၏ အဓိကဘာသာစကားသုံးမျိုး သို့မဟုတ် ဘာသာစကားများမှာ Northern Kurdish (Kurmanji), Central Kurdish ( Sorani) နှင့် Southern Kurdish (Xwarîn)။

ကာ့ဒ်မဟုတ်သော အီရန်အနောက်မြောက်ပိုင်းမှ သီးခြားအုပ်စုတစ်စုဖြစ်သည့် Zaza–Gorani ဘာသာစကားများကိုလည်း ကာ့ဒ်လူမျိုး သန်းပေါင်းများစွာက ပြောဆိုကြသည်။ ကာ့ဒ်အများစုသည် Kurmanji ကို ပြောဆိုကြပြီး ကာ့ဒ်ကျမ်းအများစုကို Kurmanji နှင့် Sorani တို့ဖြင့် ရေးသားထားသည်။ Kurmanji ကို Hawar အက္ခရာဖြင့် ရေးသားထားပြီး လက်တင်အက္ခရာ၏ ဆင်းသက်လာကာ Sorani သည် အာရဗီအက္ခရာ၏ ဆင်းသက်လာခြင်းဖြစ်သည့် Sorani အက္ခရာဖြင့် ရေးသားထားသည်။

Laki ကို Southern Kurdish ဒေသိယစကားအဖြစ် သို့မဟုတ် ကာ့ဒ်လက်အောက်ရှိ စတုတ္ထဘာသာစကားအဖြစ် အမျိုးအစားခွဲခြားခြင်းသည် ငြင်းခုံရမည့်ကိစ္စဖြစ်သော်လည်း Laki နှင့် အခြားသော Southern Kurdish ဒေသိယစကားကြား ကွာခြားချက်မှာ အနည်းငယ်မျှသာဖြစ်သည်။

ကာ့ဒ်ဘာသာဖြင့် စာပေထွက်ရှိမှုသည် ယေဘူယျစာပေများ ပိုမိုဖွံ့ဖြိုးလာသောအခါ 20 ရာစုအစောပိုင်းအထိ ကဗျာနှင့်သာ ကန့်သတ်ထားသည်။ ယနေ့တွင် အဓိကရေးသားထားသော ကာ့ဒ်ဘာသာစကားနှစ်မျိုးမှာ Kurmanji နှင့် Sorani ဖြစ်သည်။ ဆိုရာနီသည် အီရတ်၏တရားဝင်ဘာသာစကား နှစ်ခုအနက်မှ တစ်ခုဖြစ်ပြီး အာရဗီနှင့်အတူ "ကာ့ဒ်" ဟု ရည်ညွှန်းထားသော နိုင်ငံရေးမှတ်တမ်းများတွင် ပါဝင်ပါသည်။