Österreich-Ungarn ( ចក្រភពអូទ្រីស-ហុងគ្រី )

ចក្រភពអូទ្រីស-ហុងគ្រី (ភាសាអាល្លឺម៉ង់​៖ Österreichisch-Ungarische Monarchie) ឬត្រូវបានគេស្គាល់ថា ​រាជាធិបតេយ្យក្បាលពីរ ឬហៅសាមញ្ញាថា អូទ្រីស-ហុងគ្រី គឺជារដ្ឋ​មហាអំណាច​មួយ​ស្ថិតនៅ​តំបន់អឺរ៉ុបកណ្ដាលនៅរវាងឆ្នាំ១៨៦៧ ដល់ឆ្នាំ១៩១៨។ ចក្រភពនេះត្រូវបានបង្កើតឡើងតាមរយៈកិច្ចព្រមព្រៀងអូទ្រីស-ហុងគ្រីឆ្នាំ១៨៦៧ ក្រោយចប់សង្គ្រាមអូទ្រីស-ព្រុស និងត្រូវបានរំលាយទៅវិញក្រោយពីសង្គ្រាមលោកលើកទី១ បានបញ្ចប់។

អូទ្រីស-ហុងគ្រីត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយរាជវង្សហាបស្បួក និងត្រូវជារដ្ឋពហុជាតិសាសន៍ និងមហាអំណាចមួយនៃទ្វីបអឺរ៉ុបនៅសម័យនោះ។ អូទ្រីស-ហុងគ្រីជាប្រទេសធំបំផុតទីពីរប្រចាំទ្វីបអឺរ៉ុប បន្ទាប់ពីចក្រភពរុស្ស៊ី ដោយមានផ្ទៃដីសរុប ៦២១,៥៣៨ គម និងមានប្រជាជនច្រើនជាងគេទីបី (បន្ទាប់ពីរុស្ស៊ី និងចក្រភពអាល្លឺម៉ង់)។ ចក្រភពនេះផងដែរ​បាន​ស្ថាបនាខ្លួនក្លាយជាអ្នកផលិតឧស្សាហកម្ម​សំណង់​ម៉ាស៊ីន​ធំ​ជាង​គេ​ទី​បួន​នៅលើ​ពិភពលោក បន្ទាប់​ពី​សហរដ្ឋ​អាមេរិក អាល្លឺម៉ង់ និង​ចក្រភព​អង់គ្លេស។. លើសពីនេះ អូទ្រីស-ហុងគ្រីជាប្រទេសជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ទីបីក្នុងការផលិត និងនាំចេញគ្រឿងឧបករណ៍អគ្គិសនីប្រើប្រាស់ក្នុងផ្ទះ គ្រឿងឧស្សាហកម្មអគ្គិសនី និងឧបករណ៍ផលិតថាមពលសម្រាប់រោងចក្រថាមពលផ្សេងៗ បន្ទាប់ពីសហរដ្ឋអាមេរិក និងចក្រភពអាល្លឺម៉ង់។

រាជាធិបតេយ្យក្បាលពីរជាស្នូលដឹកនាំរបស់ចក្រភព ដែលត្រូវជាសហភាពពិតរវាងស៊ីសលៃតានី ផ្នែកខាងជើង និងលិចនៃអតីតចក្រភពអូទ្រីស និងព្រះរាជាណាចក្រហុងគ្រី។ ក្រោយកំណែទម្រង់ឆ្នាំ១៨៦៧ រដ្ឋអូទ្រីស និងហុងគ្រីបានក្ដោបរួមបញ្ចូលគ្នាដោយមានអំណាចស្មើៗគ្នា។ រដ្ឋទាំងពីរបានអនុវត្តគោលនយោបាយការបរទេស ការពារជាតិ និងហិរញ្ញវត្ថុរួម ប៉ុន្តែសម្រាប់ស្ថាប័នរដ្ឋាភិបាលវិញគឺត្រូវបានបែងចែករៀងៗខ្លួន។ រដ្ឋទីបីដែលបង្កើតចេញជាសហភាពនេះគឺ ព្រះរាជាណាចក្រក្រូអាស៊ី-ស្លាវូនី ដែលត្រូវជាតំបន់ស្វយ័តមួយស្ថិតក្រោមរាជអំណាចហុងគ្រី តាមរយៈកិច្ចផ្សះផ្សាក្រូអាស៊ី–ហុងគ្រីនៃឆ្នាំ១៨៦៨។ នៅក្រោយឆ្នាំ១៨៧៨ រដ្ឋបូស្នី-អ៊ែរសេកូវីនបានធ្លាក់ក្រោមការគ្រប់គ្រងរួមរបស់អូទ្រីស-ហុងគ្រីទាំងផ្នែកយោធា និងស៊ីវិល ហើយត្រូវបានកាត់បញ្ចូលជាកម្មសិទ្ធិរបស់ខ្លួនជាផ្លូវការនៅឆ្នាំ១៩០៨ ដោយទាំងនេះជាកត្ដាចម្បងនាំឱ្យវិបត្តិបូស្នីកើតឡើង។

អូទ្រីស-ហុងគ្រីជារដ្ឋមួយក្នុងសម្ព័ន្ធភាពមហាអំណាចកណ្តាលនាសង្គ្រាមលោកលើកទី១ ដោយបានផ្ទុះឡើងក្រោយពីខ្លួនបានប្រកាសសង្គ្រាមទៅលើព្រះរាជាណាចក្រស៊ែប៊ីនៅថ្ងៃទី២៨ ខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩១៤។ ចក្រភពនេះត្រូវបានរំលាយជាផ្លូវការបន្ទាប់ពីអាជ្ញាធរយោធាបានចុះហត្ថលេខាលើយុទ្ធសន្តិភាពវីឡាជូស្ទីនៅថ្ងៃទី៣ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩១៨។ ព្រះរាជាណាចក្រហុងគ្រី និងសាធារណរដ្ឋអូទ្រីសទីមួយត្រូវបានចាត់ទុកជារដ្ឋស្នងតាមច្បាប់។ ចំណែកឯតំបន់ប៉ែកខាងលិច និងខាងត្បូងនៃចក្រភពត្រូវបានបង្កើតចេញជា សាធារណរដ្ឋឆេកូស្លូវ៉ាគីទីមួយ សាធារណរដ្ឋប៉ូឡូញទីពីរ និងព្រះរាជាណាចក្រយូហ្គោស្លាវី ហើយទឹកដីដែលនៅសល់ទាំងប៉ុន្មានត្រូវបានប្រគល់ទៅឱ្យព្រះរាជាណាចក្ររូម៉ានី និងអ៊ីតាលីនៅក្នុងឆ្នាំ១៩២០។