Թայշան

Պատմություն

Թայշան լեռ

Մարդկության գոյության հետքեր կան պալեոլիթյան դարաշրջանից ի վեր:Այս վայրերում հնագետները գրանցել են նեոլիթյան ժամանակաշրջանի բնակավայրեր։ Այդ ժամանակ լեռան մերձակայքում զարգացել են երկու մշակույթներ՝ սկզբում Բեյսինը (մ․թ․ա․ 4700-3400 թվականներ) և Դավէնկոուն (մ․թ․ա․ 3700-3100 թվականներ), այնուհետև Լունշանը (մ․թ․ա․ 2100-1600 թվականներ)։ Չժոու դարաշրջանի (771-453) Գարունների և Աշունների ժամանակաշրջանում լեռան երկայնքով անցել է հյուսիսում Ցի կայսրության սահմանը և հարավում՝ Լու կայսրության սահմանը։ Հաջորդող՝ Պայքարող կայսրությունների ժամանակաշրջանում (453-221), Ցի կայսրությունը հարձակումներից պաշտպանվելու համար կառուցեց 500 կմ երկարությամբ պատ, որի ավերակները մինչ օրս պահպանվել են։

Չինական մշակույթում Թայշան լեռը ամրագրված է որպես կայունության սիմվոլ։ Սա արտացոլվել է չենյուում՝ «անսասան, ինչպես Թայշան լեռը»[1], որը հաճախ էր օգտագործում Մաո Ցզե Դունը։

Անհիշելի ժամանակներից, համենայն դեպս՝ Շանի ժամանակաշրջանից, Թայշանը եղել է հաղորդությունների, սրբագործությունների վայր։ Ինչ-որր ժամանակ Թայշան լեռան արարողությունը դարձել է պաշտոնական, լեռը դարձել է այն հիմնական վայրը, որտեղ կայսրը դիմել է Երկրին ու Երկնքին (ֆենշան արարողություն 封禪)։ Ֆեն (封) արարողության ժամանակ, որն արվում էր լեռան գագաթին, կայսրը Երկնքին հայտնել է իր երախտագիտությունը իրեն տրված իշխանության մանդատի համար։ Իսկ շան (禪) արարողության ժամանակ, որը արվել է լեռան ստորոտում, կայսրը Երկրին է երատագիտություն հայտնել ընծայած բերքի համար։ Մ․թ․ա․ 219 թվականին Ցին Շիխուանը Թայշան լեռան գագաթին կատարել է արարողություն և հռչակել ամբողջ Կայսրության միավորումը։ Նրանից հետո շատ չինացի կայսրեր հանդիսավոր արարողություններ են կատարել լեռան գագաթին՝ հատկապես կարևոր իրադարձությունների կապակցությամբ։

Հան կայսր Ու-դին բազմիցս բարձրացել է Թայշան լեռը և կանոնավոր զոհաբերություններ կատարել:Դրա համար նա կառուցել է հենց լեռան վրա և նրա ստորոտին պալատներ և աշտարակներ։

1987 թվականից Թայշան լեռը գրանցվել է ՅՈւՆԵՍԿՕ -ի համաշխարհային ժառանգության ցանկում։ 2003 թվականին Թայշան այցելել են 6 միլիոն ուխտագնացներ և զբոսաշրջիկներ։ Նոր նախագծի համաձայն՝ 2005 թվականից կրոնական շենքերը վերականգնվել են, իսկ լանդշաֆտը վնասող ժամանակակից շենքերը հեռացվել են։

↑ См. словарную статью ［稳如泰山］ wěn rú tài shān в источнике: 新华成语词典：缩印本 (Синьхуа чэнъюй цыдянь: соиньбэнь). — 2-е изд. (2015). — Пекин: Шану иньшугуань, 2019. — С. 839. — ISBN 978-7-100-12250-4