زبان اکسیتان

زبان اکسیتان، اوکسیتان یا اکسیتانی (به اکسیتان: occitan) یک یا گروهی از چندین زبان رومی است که که در جنوب فرانسه، موناکو، دره‌های اکسیتان ایتالیا و همچنین دره آران اسپانیا گفتگو می‌شود. این مناطق در مجموع اکسیتانیا نامیده می‌شوند. اکسیتان همچنین در درون بوم گواردیا پیمونتزه (کالابریا، ایتالیا) تکلم می‌شود. برخی زبان کاتالان را جزو اکسیتان می‌دانند، چرا که فاصله میان این زبان و برخی از گویش‌های اکسیتان (مانند زبان گاسکون) مانند فاصله بین گویش‌های مختلف اکسیتان است. کاتالان تا پایان قرن نوزدهم گویشی از زبان اکسیتان محسوب می‌شد و هنوز هم نزدیکترین خویشاوند آن باقی مانده‌است.

گویشی از اکسیتان معروف به آرانی در دره آران کاتالونیا زبان رسمی است. از سپتامبر ۲۰۱۰، پارلمان کاتالونیا زبان اکسیان آرانی را به عنوان زبان رسمی مورد استفاده در دره آران در نظر گرفته‌است.

در طول تاریخ از نام‌های لیموزینی (Lemosin)، لانگدوسی (Lengadocian)، گاسکون و بعداً پرونسی (Provençal , Provençau یا Prouvençau) به عنوان مترادف اکسیتان استفاده شده‌است. امروزه «پرونسی» عمدتاً به عنوان گویش اکسیتان پروانس در جنوب شرقی فرانسه گفته می‌شود.

برخلاف سایر زبان‌های رومی مانند فرانسوی یا اسپانیایی، هیچ زبان معیار نوشتاری واحدی به نام «اکسیتان» وجود ندارد و زبان اکسیتان در فرانسه، محل زندگی بیشتر اکسیتان‌ها، هیچ وضعیت رسمی ندارد. در عوض، چندین روش معیار برای نوشتن اکسیتان وجود دارد که برخی از آن‌ها بر اساس همه گویش‌ها و برخی دیگر بر اساس گویشی خاص هستند. این تلاش‌ها به دلیل کاهش روز افزون استفاده از زبان اکسیتان به عنوان یک زبان گفتاری در بسیاری از مناطق جنوبی فرانسه و همچنین تفاوت‌های چشمگیر در واج‌شناسی و واژگان در میان گویش‌های مختلف اکسیتان با مانع روبرو می‌شود.

بقای طولانی مدت زبان اکسیتان کاملاً مورد تردید است. طبق کتاب سرخ زبان‌های در معرض خطر یونسکو، چهار گویش از شش گویش اصلی اکسیتان (پرونسی، اورنیاتی، لیموزینی و لانگدوسی) به شدت در معرض خطر و دو گویش دیگر (گاسکونگاسکون و ویواریو-آلپین) قطعا در معرض خطر هستند.