Zimanê kurdî ( زبان‌های کردی )

زبان‌های کردی یک زنجیره گویشی از زبان‌های هندواروپایی در شاخهٔ زبان‌های ایرانی غربی هستند که کُردها با آن‌ها سخن می‌گویند. زبان‌های کردی از زبان‌های ایرانی شاخۀ شمال غربی هستند که با زبان‌های فارسی، پشتو، بلوچی و لری خویشاوندی دارند. تعریف یک زبان به عنوان «کردی» همواره دستخوش عوامل غیر زبان‌شناختی به‌ویژه عوامل سیاسی، و فرهنگی است. در واقع زبان کردی زبان واحدی نیست؛ آنچه هست زبان‌های مستقلی (سورانی و کرمانجی و جنوبی و لکی) با شباهت زیاد است که مجموعاً کردی نامیده می‌شوند. البته برخی از منابع زبان شناسی، لکی را زبانی جدا از کُردی طبقه بندی کرده اند.

به باور پژوهشگران کردهای ایران و بسیاری از کردهای ترکیه و عراق به گونه‌هایی از زبان پهلوی سخن می‌گویند و مردم شمال ایران نیز به گونه‌ای از زبان پهلوی سخن می‌گویند؛ مانند مازندرانی و گیلانی و در جنوب شرق ایران بلوچی نیز عناصری از زبان پهلوی را دارد، این زبان‌ها نیز متعلق به زیرگروه شمال غربی زبان‌های ایرانی هستند. از دیگر زبان‌های مشابه به زبان‌های کردی که زیرگروه جنوب غربی زبان‌های ایرانی به‌شمار می‌آیند، فارسی و لری هستند؛ که هرکدام در مناطق وسیعی تکلم می‌شوند.

زرینکوب در کتاب تاریخ مردم ایران می گوید: در پایان عهد آل بویه در سرزمین جبال که نیز ولایت فهله نام داشت و زبان مردم آن نواحی به همین سبب فهلوی نیز خوانده می‌شد ادبیاتی عامیانه نیز در لهجه‌های محلی انعکاس داشت. در ری که زبان آن تدریجا به لغت دری نزدیک‌تر از پهلوی می‌شد ترانه‌هایی به لهجۀ رازی رایج بود و در همدان و زنجان فهلویات یا ادبیات پهلوی که ملحونات آنها اورامنان خوانده می‌شد فراوان گفته می‌شد.

گویش‌های مختلف عمدتاً در بخش‌هایی از ایران، عراق، سوریه و ترکیه مورد استفاده قرار می‌گیرد. جمعیت‌های پراکنده کرد همچنین در جمهوری آذربایجان، ارمنستان، لبنان و کشورهای اروپایی به ویژه آلمان و انگلستان نیز زندگی می‌کنند.

وضعیت کنونی دانش زبان‌شناسی در مورد زبان کردی تقریبی است و هنوز شناخت دقیقی دربارۀ‌ این زبان، رده‌بندی و تاریخ آن وجود ندارد.