میمند شهربابک روستایی صخره‌ای و دستکند با چند هزار سال قدمت یادآور دورانی است که انسان‌ها خدایان خود را در بلندای کوه‌ها جستجو می‌کردند و کوه، نشانهٔ استواری و توان و پایداری و اراده شناخته می‌شد. این بنای دستکند باستانی، بی‌گمان از نخستین سکونتگاه‌های بشری در ایران به‌شمار می‌رود، دورانی که هنوز ایرانیان مهرپرست بودند و کوه‌ها را مقدس می‌شمردند. چند هزار سال پیش، انسان‌هایی دل سنگ‌ها را شکافتند و یادگاری را به جا گذاشتند که امروزه پس از گذشت سالیان همچنان نماد عزم و اراده و اقتدار اجداد ایرانی به‌شمار می‌رود. هنوز کسی به‌درستی آگاه نیست که این مجموعه به‌دست چه کسانی به وجود آمده و انگیزه این مردم از ساخت چنین بناهایی چه بوده‌است.[نیازمند منبع]

در رابطه با پیدایش سازه‌های زیرزمینی میمند دو نظریه مطرح شده‌است:[۱]

نخست این که مجموعهٔ میمند در سده‌های هشتم و هفتم پیش از میلاد هم‌زمان با مادها که در غرب ایران آثار معماری صخره‌ای متعددی را به یادگار گذاشته‌اند، توسط گروهی از اقوام آریایی به وجود آمده‌است. این احتمال نیز وجود دارد که بناهای صخره‌ای میمند ناشی از اعتقادات آیین مهرپرستی بوده باشد چرا که یکی از ارکان این آیین، مبتنی بر شکست‌ناپذیری و جاودانگی پدیده‌ها است و همین عقیده آن‌ها را به سوی تقدیس کوه‌ها کشانده‌است و معماران و حجاران میمندی که شاید آیین مهرپرستی داشته‌اند، معتقدات مربوط به آیین خود را در معماری سکونتگاه‌های خود پیاده کرده‌اند.[۲] میمند شهربابک احتمالاً متعلق به سده‌های دوم و سوم میلادی است. در زمان اشکانیان در بخش جنوبی کرمان قبایل کوچ‌نشین به هر سو کوچ می‌کردند. این قبیله‌ها در دوره اشکانیان به‌طور کامل جابه‌جا نشده بودند و در اواخر دوره اشکانیان و اوایل دوره ساسانیان نقاط خوش آب و هوا را برای سکونت انتخاب می‌کردند. وجود محلی موسوم به دژ میمند، که در آن بیش از ۱۵۰ اتاق مدور سنگی ساخته شده که دخمه‌هایی برای قرار دادن اموات بوده‌است به این نظریه قوت می‌بخشد زیرا با توجه به موقعیت این استودان‌ها به نظر می‌رسد که گورستان یاد شده مربوط به دوران ساسانیان بوده‌است، چرا که طبق سنت آن زمان، دخمه‌ها در منطقه‌ای کوهستانی و به دور از شهر و محل سکونت ساخته شده بودند.[۳]

علاوه بر نظریه‌های فوق و بر اساس سنگ‌نگاره‌ها و نقش‌ونگارهای صخره‌ای موجود در این منطقه، با صحنه‌های شکار که دلالت بر زندگی اهالی گذشته منطقه می‌نماید، قدمت میمند به چند هزار سال پیش بر می‌گردد.[۴] مطالعات انجام‌شده بر سفال‌های کشف‌شده در این منطقه نیز نشان می‌دهند که نمونه‌های یافت‌شده مربوط به دوره‌های مختلفی از جمله اشکانی، ساسانی، و اسلامی هستند.

میمند به‌دلیل استحکام دفاعی در طول تاریخ کمتر دستخوش تحولات بنیادی و اجتماعی شده‌است و بیش‌ترین تغییر در آن مربوط به چند دههٔ اخیر است. بر اساس یک نظریه، با توجه به مستندسازی سنگ‌نگاره‌هایی در ۸ کیلومتری جنوب میمند شهربابک که در بیشتر آن‌ها نقش شکار دیده می‌شود و توسط یک هیئت فرانسوی حدود ۳۵ سال پیش انجام شد، قدمت این روستا ۱۲ هزار سال تخمین زده شده‌است.[۵]

بررسی سنگ‌نگاره‌ها در جهان از رشته‌های مهم باستان‌شناسی است. در بخش‌های مختلف کشور ایران به‌خصوص در مناطق کوهستانی سنگ‌نگاره‌های بسیار زیادی شناسایی شده که تاکنون به علت نبود امکانات و تخصص‌های ویژه، تحقیقات گسترده‌ای در این زمینه انجام نگرفته‌است. لورواگوران باستان‌شناس ایتالیایی با توجه به سنگ‌نگاره‌های یافت‌شده، قدمتی در حدود ۶ تا ۱۲ هزار سال برای تمدن میمند پیش‌بینی کرده‌است.[۶]

با کمک کارشناسان اروپایی و استرالیایی طی طرحی ویژه روی سنگ‌نگاره‌های روستای میمند، تحقیقات ویژه‌ای به‌منظور سال‌یابی دقیق این سنگ‌نگاره‌ها آغاز می‌شود. «فریبا کریمی»، مسئول بررسی‌های ویژه بر سنگ‌نگاره‌های میمند شهربابک در این باره گفت: «با توجه به اهمیت سنگ‌نگاره‌ها در نشان دادن بخش‌هایی از شرایط تاریخی منطقه و به‌دلیل نبود امکانات و تکنولوژی بررسی سنگ‌نگاره‌ها در کشور قصد داریم با کمک کارشناسان اروپایی و استرالیایی بر روی سنگ‌نگاره‌های میمند و تاریخ‌گذاری آن‌ها اقداماتی را انجام دهیم.» کریمی همچنین در مورد اهمیت مطالعهٔ سنگ‌نگاره‌های میمند، گفت: «بررسی سنگ‌نگاره‌ها در کنار بررسی‌های باستان‌شناسی دیگر در روستا می‌تواند بخشی از شرایط زندگی و هنری و معیشتی ساکنان این منطقه را روشن‌تر سازد و به موضوع تاریخ‌گذاری دقیق روستای میمند شهربابک کمک کند.»

تاکنون ۶۵ صحنه سنگ‌نگاره در این منطقه شناسایی شده‌است. به گفتهٔ کریمی در میان این نقوش، صحنه‌هایی از شکار، جنگ، نقوش حیوانات نظیر سگ، اسب و به‌طور ویژه، بز دیده می‌شود. دو نمونه از این نقوش، از سنگ‌نگاره‌های بی‌نظیر در ایران محسوب می‌شوند. یکی از این نقوش، دارای رنگ است و دیگری تصویری از صحنهٔ شکار با تیر و کمان را نشان می‌دهد.

بر پایهٔ افسانه‌های میمند، روزی این روستا به‌وسیلهٔ مردی که از سوی خورشید می‌آید، به شکوه قدیمی بازمی‌گردد.[نیازمند منبع]

↑ سیامک هاشمی، ۱۳۹۲، درخشش تمدن در اعماق زمین (مروری بر سازه‌های زیرزمینی ایران – از گذشته تا کنون)، انتشارات شادرنگ، تهران. ↑ غلامعلی همایون، ۱۳۵۱، "پژوهشی دربارهٔ روستای میمند"، دوماهنامهٔ بررسی‌های تاریخی، بهمن و اسفند ۱۳۵۱ - شمارهٔ ۴۳، صفحات ۱۱۹ تا ۱۵۴. ↑ علی‌اکبر سرفراز، ۱۳۴۷، "میمند، شهر ساسانی" در یادنامهٔ پنجمین کنگرهٔ بین‌المللی باستان‌شناسی و هنر ایران، جلد ۱، چاپ محمدیوسف کیانی و اکبر تجویدی، تهران. ↑ مرتضی فرهادی، "معرفی نقوش صخره‌ای نویافته در سیرجان و شهر بابک"، فصلنامه میراث فرهنگی، شماره ۱۷، بهار و تابستان ۱۳۷۶، سازمان میراث فرهنگی. ↑ خبرگزاری کار ایران ۱۲ / ۶ ۸۴–۴۰/۱۰ ↑ http://www.chn.ir/shownews.asp?no=10733[پیوند مرده] میراث فرهنگی خبر تهران- ۱۷–۱۳۸۳/۶/زهرا کشوری