Το παλαιότερο γνωστό οργανωμένο κράτος εντός των ορίων του Ταταρστάν ήταν η Βουλγαρία του Βόλγα (υπήρξε περίπου στη περίοδο 700–1238). Οι Βούλγαροι του Βόλγα είχαν ένα ανεπτυγμένο κράτος και έκαναν εμπόριο με έθνη στην Ευρασία, τη Μέση Ανατολή και τη Βαλτική, ενώ κατάφερε να διατηρήσει την ανεξαρτησία του παρά τις πιέσεις που άσκησαν εναντίον του έθνη όπως οι Χαζάροι, οι Ρως του Κιέβου και οι Κουμάνοι - Κιπτσάκοι. Το Ισλάμ εισήχθη στο Ταταρστάν από ιεραποστόλους από τη Βαγδάτη την εποχή του ταξιδιού του Ιμπν Φαντλάν το 922. Σήμερα οι περισσότεροι Τάταροι είναι μουσουλμάνοι.

 

Αρχαιολογικά έργα των Βουλγάρων του Βόλγα

Η Βουλγαρία του Βόλγα υπέκυψε στους στρατιώτες του Μογγόλου πρίγκιπα Μπατού Χαν στα τέλη της δεκαετίας του 1230 (βλ. εισβολή των Μογγόλων στη Βουλγαρία του Βόλγα). Οι κάτοικοι της περιοχής, καθώς αναμείχθηκαν με τους τουρκόφωνους Κιπτσάκους της Χρυσής Ορδής, έγιναν γνωστοί ως «Τάταροι του Βόλγα». Μια άλλη θεωρία υποστηρίζει ότι τον 13ο αιώνα δεν υπήρξαν αλλαγές στην εθνολογία της περιοχής, και οι Τάταροι του Βόλγα απλώς μεταπήδησαν στην κιπτσακογενή ταταρική γλώσσα. Στη δεκαετία του 1430, η περιοχή έγινε ξανά ανεξάρτητη, αποτελώντας αυτή τη φορά τον πυρήνα του Χανάτου του Καζάν, με πρωτεύουσα Καζάν, 170 χιλιόμετρα πάνω από την ερειπωμένη πρωτεύουσα των Βουλγάρων του Βόλγα.

Το Χανάτο του Καζάν κατακτήθηκε από τα στρατεύματα του Τσάρου Ιβάν του Τρομερού στη δεκαετία του 1550, με το Καζάν να πέφτει σε ρωσικά χέρια το 1552. Ένας μεγάλος αριθμός Τατάρων του Βόλγα σκοτώθηκαν και αναγκάστηκαν να μεταστραφούν με την βία στον Χριστιανισμό και εκρωσίστηκαν πολιτιστικά. Οι Ρώσοι έχτισαν εκκλησίες στο Καζάν. Μέχρι το 1593 όλα τα τζαμιά της περιοχής είχαν καταστραφεί. Η ρωσική κυβέρνηση απαγόρευσε την ανέγερση τζαμιών, μια απαγόρευση που άρθηκε τον 18ο αιώνα από τη Μεγάλη Αικατερίνη. Το πρώτο τζαμί που ξαναχτίστηκε υπό την αιγίδα της Αικατερίνης κατασκευάστηκε την περίοδο 1766-1770.

 

Ένα αρχαίο τζαμί στο Μπολγκάρ.

Τον 19ο αιώνα, το Ταταρστάν έγινε κέντρο της ιδεολογίας του Τζαντιντισμού, ενός ισλαμικού κινήματος που κήρυττε την ανεκτικότητα σε άλλες θρησκείες. Υπό την επιρροή των ντόπιων Τζαντινιστών θεολόγων, οι Τάταροι του Βόλγα έγιναν γνωστοί για τις φιλικές σχέσεις που διατηρούσαν με άλλα μη μουσουλμανικά έθνη της Ρωσικής Αυτοκρατορίας. Ωστόσο, μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση, η θρησκεία τέθηκε σε μεγάλο βαθμό εκτός νόμου και όλοι οι θεολόγοι καταπιέστηκαν.

Κατά τη διάρκεια του Ρωσικού Εμφυλίου Πολέμου του 1918–1920 οι Τατάροι εθνικιστές προσπάθησαν να ιδρύσουν μια ανεξάρτητη δημοκρατία (την πολιτεία του Ιντέλ-Ουράλ, όπου Ιντέλ σημαίνει στα ταταρικά Βόλγας) μαζί με τους γειτονικούς τουρκόφωνους Μπασκίρους. Αρχικά το εγχείρημα είχε λάβει την υποστήριξη των Μπολσεβίκων, το κράτος υπήρχε μέχρι τον Μάρτιο του 1918, όταν υψηλόβαθμα μέλη του κοινοβουλίου του συνελήφθησαν από τους Μπολσεβίκους (που είχαν εισβάλει στο κράτος και το αποκήρυξαν σαν αστικό) πριν από την επίσημη διακήρυξη του συντάγματος του. Οι Σοβιετικοί ίδρυσαν αργότερα την Ταταρική Αυτόνομη Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία στις 27 Μαίου 1920. Τα όρια της δημοκρατίας άφηναν εκτός τους την πλειοψηφία των Τατάρων του Βόλγα. Η Ταταρική Ένωση Άθεων διώχθηκε στις εκκαθαρίσεις του Στάλιν το 1928.

 

Η αριστερή πτέρυγα του Λευκού Τζαμιού

Στην περίοδο 1921 με 1922 έλαβε χώρα λιμός στην Ταταρική Αυτόνομη Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία ως αποτέλεσμα της πολιτικής του πολεμικού κομμουνισμού. Πάνω από 2 εκατομμύρια Τάταροι στην Ταταρική ΑΣΣΔ και στην περιοχή Βόλγα-Ουραλίων το 1921-1922. Οι μισοί Τάταροι του Βόλγα στην ΕΣΣΔ έχασαν τη ζωή τους.

 

Ο Ρώσος Πρόεδρος Ντμίτρι Μεντβέντεφ στο Ταταρστάν, Ιούνιος 2011

Στις 30 Αυγούστου 1990, το Ταταρστάν διακήρυξε την κυριαρχία του με τη Διακήρυξη για την Κρατική Κυριαρχία της Ταταρικής Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας και το 1992 το Ταταρστάν διεξήγαγε δημοψήφισμα για νέο σύνταγμα. Περίπου το 62% όσων συμμετείχαν ψήφισαν υπέρ του συντάγματος το 1992. Στο Σύνταγμα του 1992, το Ταταρστάν ορίζεται ως κυρίαρχο κράτος. Ωστόσο, το δημοψήφισμα και το σύνταγμα του ανεξάρτητου Ταταρστάν κηρύχθηκαν αντισυνταγματικά από το Ρωσικό Συνταγματικό Δικαστήριο. Τα άρθρα 1 και 3 του νέου συντάγματος του 2002 ορίζουν το Ταταρστάν ως μέρος της Ρωσικής Ομοσπονδίας, καταργώντας τον όρο «κυριαρχία».

Στις 15 Φεβρουαρίου 1994, το Ταταρστάν και η Ρωσία υπέγραψαν συνθήκη για την οριοθέτηση των θεμάτων δικαιοδοσίας και την αμοιβαία ανάθεση εξουσίας μεταξύ των κρατικών οργάνων της Ρωσικής Ομοσπονδίας και των κρατικών φορέων της Δημοκρατίας του Ταταρστάν και συμφωνία μεταξύ της κυβέρνησης της Ρωσικής Ομοσπονδίας και της κυβέρνησης της Υπογράφηκε η Δημοκρατία του Ταταρστάν (Σχετικά με την οριοθέτηση της εξουσίας στον τομέα των εξωτερικών οικονομικών σχέσεων). Η συμφωνία του 1994 ανανεώθηκε στις 11 Ιουλίου 2007, με τη ρωσική κυβέρνηση να επανακτά το μεγαλύτερο μέρος των εξουσιών που είχε εκχωρήσει στο Ταταρστάν.

Στις 20 Δεκεμβρίου 2008, ως απάντηση στην αναγνώριση της Αμπχαζίας και της Νότιας Οσετίας από τη Ρωσία, ένα σώμα που αποκαλείται "Λαϊκό Συμβούλιο του Ταταρικού Λαού" κήρυξε το Ταταρστάν ανεξάρτητο και ζήτησε την αναγνώριση του από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών. Ωστόσο, τα Ηνωμένα Έθνη και η ρωσική κυβέρνηση αγνόησαν τη διακήρυξη. Στις 24 Ιουλίου 2017, η ισχύς της συμφωνίας αυτονομίας που υπογράφηκε το 1994 μεταξύ Μόσχας και Καζάν έληξε. Το Ταταρστάν έγινε η τελευταία δημοκρατία της Ρωσίας που έχασε το ειδικό καθεστώς της.