Αρχαία  Η Αντιπάτρεια στην αρχαιότητα

Οι αρχαιότεροι καταγεγραμμένοι κάτοικοι της πόλης ήταν η Ελληνική φυλή των Δεξάρων, η βορειότερη υποομάδα των Χαόνων, και η περιοχή ήταν γνωστή, από αυτούς, ως Δεξαρίτις. Το σημερινό Μπεράτ καταλαμβάνει τη θέση της Αντιπάτρειας, που αρχικά ήταν οικισμός των Δεξάρων και αργότερα Μακεδονικό οχυρό στη νότια Ιλλυρία. Η χρονολογία ίδρυσής της είναι άγνωστή, όμως αν ιδρυτής είναι ο Κάσσανδρος θεωρείται ότι η Αντιπάτρεια ιδρύθηκε μετά την κατάληψη της περιοχής από αυτόν γύρω στα 314 π.Χ. Το 200 π.Χ. καταλήφθηκε από το Ρωμαίο λεγάτο Λούκιο Απούστιο, που κατεδάφισε τα τείχη και έσφαξε τον ανδρικό πληθυσμό της πόλης.[1]

Μεσαιωνική  Η είσοδος της ακρόπολης του Μπεράτ, με τη 13ου αιώνα Βυζαντινή εκκλησία της Αγίας Τριάδας

Η πόλη έγινε μέρος των ασταθών συνόρων της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, μετά την πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, και, μαζί με το μεγαλύτερο μέρος της υπόλοιπης Βαλκανικής, υπέφερε από επανειλημμένες εισβολές Σλάβων. Κατά τη Ρωμαϊκή και πρώιμη Βυζαντινή περίοδο η πόλη ήταν γνωστή ως Πουλχεριόπολις.

Η Πρώτη Βουλγαρική Αυτοκρατορία υπό τον Πρεσιάν Α΄ κατέλαβε την πόλη τον 9ο αιώνα, που έλαβε το σλαβικό όνομα Μπελ(ι)γκράντ («Άσπρη Πόλη»), στα ελληνικά Βελλέγραδα, που διατηρήθηκε καθόλη τη μεσαιωνική περίοδο, για να αλλάξει σε Μπεράτ υπό την Οθωμανική κυριαρχία.

Η πόλη έγινε μια από τις σημαντικότερες της Βουλγαρικής περιοχής Κουτμιτσέβιτσα. Ο Βούλγαρος κυβερνήτης Ελεμάγος παρέδωσε την πόλη στον αυτοκράτορα Βασίλειο Β´ το 1018 και η πόλη παρέμεινε στα χέρια των Βυζαντινών μέχρι που η Δεύτερη Βουλγαρική Αυτοκρατορία την κατέλαβε το 1203, επί της βασιλείας του Καλογιάν. Το 13ο αιώνα ανήκε στο Δεσποτάτο της Ηπείρου, στο οποίο την προσάρτησε ο Μιχαήλ Α΄ Δούκας.

Ο Βυζαντινός Αυτοκράτορας Μιχαήλ Η´ Παλαιολόγος έστειλε επιστολές στους Αλβανούς ηγεμόνες του Βερατίου και του Δυρραχίου το 1272 ζητώντας τους να εγκαταλείψουν τη συμμαχία τους με τον Κάρολο Α΄ της Νεάπολης, ηγεμόνα του Βασιλείου της Αλβανίας, που τα είχε καταλάβει και τα είχε ενσωματώσει εκείνη την περίοδο στο Βασίλειο της Αλβανίας. Εκείνοι όμως έστειλαν τις επιστολές στον Κάρολο ως δείγμα της αφοσίωσής τους σ' αυτόν. Το 1274 ο Μιχαήλ Η΄ ανακατέλαβε το Βεράτιο και, αφού ενισχύθηκε από Αλβανούς που υποστήριζαν τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, βάδισε ανεπιτυχώς κατά του Δυρραχίου, πρωτεύουσας των Ανδεγαυών. Το 1280-81 οι Σικελικές δυνάμεις υπό τον Ούγο Κόκκινο του Συλί πολιόρκησαν το Βεράτιο. Το 1281 μια ανακουφιστική δύναμη από την Κωνσταντινούπολη, υπό τη διοίκηση του Μιχαήλ Ταρχανειώτη, κατάφερε να εκδιώξει τον πολιορκούντα Σικελικό στρατό. Το 1345 η πόλη πέρασε στους Σέρβους. Το δεύτερο μισό του 14ου αιώνα η οικογένεια Αλβανών ευγενών Μουζάκα ίδρυσε το Πριγκιπάτο του Βερατίου.

Το 1417 καταλήφθηκε από την Οθωμανική Αυτοκρατορία, ενώ το 1455 ο Σκεντέρμπεης προσπάθησε να καταλάβει την πόλη χωρίς επιτυχία. Κατά την πρώιμη Τουρκοκρατία το Μπεράτ παρήκμασε: στα τέλη του 16ου αιώνα είχε μόλις 710 σπίτια.

Νεότερη

Ανοικοδομήθηκε κατά τον επόμενο αιώνα, όταν έγινε κέντρο τεχνιτών που κατεργάζονταν το ξύλο. Το 18ο αιώνα ήταν μια από τις σημαντικότερες αλβανικές πόλεις της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η οικονομία και η κοινωνία της ήταν στενά συνδεδεμένη με τις συντεχνίες της, που εν μέρει είχαν να κάνουν με διάφορες φορολογικές απαλλαγές που υπήρχαν από τον ύστερο Μεσαίωνα. Το 1750 υπήρχαν είκοσι δύο συντεχνίες, σημαντικότερες από τις οποίες εκείνες των βυρσοδεψών, των τσαγκάρηδων και άλλων σχετικών με την κατεργασία των δερμάτων. Άλλες συντεχνίες ήταν των μεταλλουργών, των αργυροχόων και των μεταξουργών. Στην πρώιμη νεότερη εποχή η πόλη ήταν πρωτεύουσα του ομώνυμου πασαλικίου, που ίδρυσε ο Κουρτ Αχμέτ Πασάς. Το Μπεράτ ενσωματώθηκε στο Πασαλίκι των Ιωαννίνων μετά την ήττα του Ιμπραήμ Πασά του Μπεράτ από τον Αλή Πασά το 1809. Το 1867 το Μπεράτ έγινε σαντζάκιο στο βιλαέτι των Ιωαννίνων.

Στην πόλη λειτουργούσε ήδη ένα Ελληνικό σχολείο από το 1835. Το 19ο αιώνα, το Βεράτι έπαιξε σημαντικό ρόλο στην αναγέννηση του αλβανικού έθνους. Εγινε σημαντική βάση υποστήριξης της Λίγκας του Πρίζρεν, μιας Αλβανικής εθνικής συμμαχίας στα τέλη του 19ου αιώνα, ενώ η πόλη εκπροσωπήθηκε επίσης στη δημιουργία του νότιου τομέα της λίγκας στο Αργυρόκαστρο. Το 1914 περιήλθε για λίγες ημέρες στον έλεγχο των βοειοηπειρωτικών δυνάμεων. Το αυτοκέφαλο της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Αλβανίας ανακηρύχθηκε εδώ το 1922. Από τις 23 ως τις 30 Οκτωβρίου 1944 συνήλθε στο Βεράτι η δεύτερη σύνοδος του Συμβουλίου Εθνικής Απελευθέρωσης της Αλβανίας, κατά την οποία η ελεγχόμενη από το Εθνικό Απελευθερωτικό Κίνημα Αντιφασιστική Εθνική Επιτροπή Απελευθέρωσης έγινε η Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση της Αλβανίας, με τον Ενβέρ Χότζα πρωθυπουργό της και υπουργό άμυνας.