Είναι άγνωστο το πότε ιδρύθηκε για πρώτη φορά το μοναστήρι. Ο θρύλος αναφέρει πως γύρω στο 880 κάποια παιδιά ανακάλυψαν την εικόνα της Παναγίας του Μονσεράτ σε ένα σπήλαιο του όρους αλλά ιστορικά φαίνεται η πρώτη παρουσία μοναστηριού να εντοπίζεται το 888 και το 933,[1] εξαρτημένο από το μοναστήρι της Παναγίας του Ριπόλ. Η ανάπτυξη του μοναστηριού λόγω του προσκυνήματος του αγάλματος της Παναγίας, που ωστόσο είναι αρκετά ύστερο του πρώτου κτίσματος, επέφερε την εξέλιξή του σε αββαείο. Επίσημα αυτό το βήμα επετεύχθη το 1409 με βούλα του πάπα Βενεδίκτου ΙΓ΄ και επέφερε την απεξάρτηση από το μοναστήρι του Ριπόλ. Ο Φερδινάνδος Β΄ εγκατέστησε μοναχούς από το Βαγιαδολίδ το 1493 και έκτοτε τη θέση αββά ανελάμβαναν τόσο Καταλανοί όσο και ξένοι, μεταξύ των οποίων και ο Τζουλιάνο ντελα Ρόβερε. Το ίδιο έτος, ο Χριστόφορος Κολόμβος βάπτισε νησί Μοντσερράτ προς τιμήν της ομώνυμης Παναγίας. Υπό τον καστιλιανό αββά Γκαρθία Χιμένεθ ντε Θισνέρος (1493 - 1510) το μοναστήρι άρχισε να προσεκλεί προσκυνητές έξω από την Καταλονία και χρειάστηκε να επεκταθεί.[2] Ο παλαιός ναός ήταν ρομανικού ρυθμού αλλά είχε υποστεί διάφορες παρεμβάσεις και προσθήκες γοτθικού ρυθμού.

 Εξωτερική άποψη της μονής

Τον 19ο αιώνα υπέφερε δύο λεηλασίες και εμπρησμούς από τα στρατεύματα του Ναπολέοντα που εξαφάνισαν το αρχείο του μοναστηριού το 1811[3] και το 1835 την δήμευση της εκκλησιαστικής περιουσίας από τον φιλελεύθερο υπουργό Μεντιθάβαλ που επέφερε την παύση της αγιότητας του χώρου και την απώλεια πολλών θησαυρών του. Με την επαναφορά του το 1844 το μοναστήρι χρειάστηκε ολική ανακατασκευή που εντάθηκε την δεκαετία του 1920 υπό τον Ζοζέπ Πουτς ι Καδαφάλκ. Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του στρατηγού Φράνκο λειτούργησε ως κέντρο αντίστασης του χριστιανοδημοκρατικού καταλανισμού και πρωταγωνίστησε στην έκδοση βιβλίων στα καταλανικά μέσω των «Εκδόσεων του Αββαείου του Μονσεράτ».[4] Σήμερα φιλοξενεί μία από τις μεγαλύτερες βιβλιοθήκες της Καταλονίας με περίπου 300.000 βιβλία[5] και δέχεται κάθε χρόνο χιλιάδες επισκέπτες.